Þjóðólfur - 20.03.1903, Qupperneq 1

AUKABLAÐ M 2. 55. ÁRG
*
Þ JÓÐÓLFUR.
Aukabl,
Reykjavík, föstudaginn 20. marz 1903.
Jú 2.
Hvað þýðir Akureyrarfriðurinn?
Hafi nokkur verið í vafa um það, hvað
byggi undir friðarboðun þeirra Akureyr-
eyrarmanna, þá ættu undirtektir valtýska
málgagnsins »Norðurlands« undirvæntan-
legt þingmennskuframboð Hannesar Haf-
steins í Eyjafjarðarsýslu, að taka þann
vafa af. Ef að friðarboð þetta væri af
einlægni gert, þá væri bein afleiðing þess
sú, að báðir flokkar yrðu samtaka um
það, að spilla ekki fyrir þingmennsku
helztu og beztu mannanna úr hvorum
flokki, að minnsta kosti ekki í þeim kjör-
dæmum, þar sem þeim mönnum er haldið
fram 1 skörð annara manna a f s a m a
flokki. — Nú telur heimastjórnarflokk-
urinn Hnnnes Hafstein einn hinná mikil-
hæfustu og mætustu manna síns flokks,
og virðist því svo sem það sé bæði eðli-
legt og sjálfsagt, að þeir vilji gjarnan
koma honum í sess einhvers þess manns
í sínum flokki, sem skortir þingmennsku-
hæfileika við hann. En ekki er fyr hafizt
handa í þessa átt, en blað valtýska flokks-
ins í »norðurlandi«, undir handleiðslu Páls
Briems, rýkur upp til handa og fóta með
æsilegar óhróðursgreinar móti Hannesi
Hafstein, svo æsilegar og ósannar, að þær
geta ekki verið á annan hátt í berari
mótsögn við áskoranir og tillögur »friðar«-
flindarins. — Þessar árásir »Norðurlands<
skaða að vísu ekki Hannes Hafstein né
spilla fyrir kosningu hans, öðru nær.
Sem betur fer, eru enn svo opin augu
flestra »Norðlendinga«, að þeir telja það
vott hins betra málefnis, að »Norðurland«
ausi auri, hvað sem er. En eru nú nokkr-
ir svo blindir, að þeir sjái ekki af þessu
Og ýmsu fleiru, hvað Valtýingarnir á Ak-
ureyri ætla sér með friðargasprinu. Að
þeir ætla sér að stinga heimastjórnarflokkn-
um svefnþorn, og ginna hann eins og
þursa við kosningarnar í vor, ginna hann
svo, að hann hjálpi sér til þess að koma
að svo mörgum úr valtýska flokknum, að
hann verði t meiri- hluta, og geti ráðið
hér á landi lögum og lofum um mörg
ár, geg n því, að valtýsku málgögnin tái
einkaleyfi til þess að leggja í einelti og
svtvirða beztu menn heimastjórnarflokks-
ins íram að kosningunum. Sömuleiðis
eiga þeir að hjálpa sendli valtýska flokks-
ins í Húnavatnssýslu, Páli amtmanni Briem,
til þess að rtða niður mætan mann af
h ei m as t j ó r n ar fl okk n u m í því kjör-
dæmi, þótt hann ætti vísa kosningu, ef
hann vildi í öðru kjördæmi (Skagafirði),
en auðvitað í skarð Valtýings, sem flýtur
þar á kaupmannafylgi og verzlunareymd,
miklu fremur en trausti hinna sjálfstæðari
og mætari manna í kjördæminu.
Þurfi nokkrir heimastjórnarmenn frekari
gögn en þetta, um friðarboðstilgang hinna
valtýsku bullukarla á Akureyri, þá held
eg megi segja ttm slíka menn: »sjáandi
sjá þeir ekki, og heyrandi heyra þeir ekki
né skilja«. En vilji maður geta sér ein-
hvers til um það, á hvað valtýski flokk-
urinn muni hyggja, nái hann meiri hluta
á þingi, þá liggur ekki annað nær, en að
athuga stefnu hans á undanförnum þing-
um, þegar hann réð miklu þar, en hún
hefur verið sú:
1. Að látahlutafélagsbankann útlenda
gleypa landsbankann. og gefa svo þeirri
stofnun seðlaútgáfurétt landsins í 90 —
níutíu — ár.
2. Að kotna Austurlandi (Seyðisfirði ?)
í beint rafskeytasamband við önnur lönd,
og gera höfuðstað landsins þannig að
hornreku annara staða á landinu að þessu
leyti.
Eg nenni ekki að telja fleira upp af þessu
tagi, en nefni þetta td þess að almenningur
minnist fortlðarinnar, og geti leiðst til
þess að íhuga, hve heillarík muni verða
starfsemi valtýska flokksins, nái h a n n
tökum á þingi og stjórn. En eg man
ekki til þess, að neitt hafi komið fram,
sem bendi á það, að valtýski flokkurinn
hafi breytt stefnu sinni í þeim tveim mál-
um, sem hér eru nefnd, né öðrum mál-
um, sem ekki eru talin hér.
24/3 1903.
Arni Arnason.
Gistihús á Lækjarbotnum.
Fyrir alla ferðamenn, ér Hellisheiðar-
veginn fara suðurogsunnan — en það mun
vera langfjölfarnasti vegur á landinu —
er Kolviðarhóll nauðsynlegur áfanga- og
gististaður, eins og allir vita. Án gistihúss
þar, væri illfært eða ófært á vetrardag
þessa leið, og þótt ekki sé nema 10—20
ár síðan viðunanlegur gististaður varð á
Hólnum, og menn yrðu áður að sætta
sig við lítinn, ónýtan og óbyggðan sæltl-
húskofa, þá var það ( sjálfusér óhæfilegt
fyrirkomulag. En þá voru það mestlaus-
gangandi menn, er þennan veg fóru á
vetrum, því að vetrarferðir með ábttrðar-
hesta, voru þá mjög fátíðar, en nú mjög
almennar síðan gistihús kom á Hólinn.
Og þess má einnig geta, að ferðamenn
láta mjög vel yfir öllum viðtökum hjá
ábúandanum hr. Guðna Þorbergssyni, sem
hefur áunnið sér almenna hylli og með
miklum ötulleik og dugnaði staðið mæta
vel í 'ninni erfiðu og ónæðissömu stöðu
sinni, því að það er ekki á allra færi, að
veita gistihúsinu þar forstöðu, jafnmikil
aðsókn og þangað er orðin, og jafnmikið
umstang sem því er samfara, jafnhliða þv(
að íullnægja öllum sanngjörnum kröfum
ferðamanna. En með því að vetrarferðir
með hesta austan yfir fjall hingað suður
eru svo mjög farnar að aukast, hafa menn
fundið til þess betur og betur, að brýn
þörf væri á öðru gistihúsi nær Reykjavík,
en Kolviðarhóll er, því að vegalengdin
milli þessara staða er um 30—40 kíló-
metrar eða 6—8 kl.tíma ferð með lest á
sumardag, og á vetrardag að jafnaði miklu
meira, en hvergi á þeirri leið neinn gist-
ingarstaður fyrir ferðamenn, nema lítils-
háttar í Árbæ rétt fyrir ofan Elliðaárnar,
og má þó geta nærri, að bóndinn þar
getur ekki nema af mjög skornum skammti
veitt ferðamönnum þann greiða, er þeir
þarfnast, allra sízt að því er húsrúm eða
húsaskjól snertir fyrir menn og skepnur,
enda liggur engin skylda á honum til
þess. Á Lækjarbotnum, hér um bil miðja
vegu millum Kolviðarhóls og Reykjavíkur,
hafa nokkrir ferðamenn reyndar getað
fengið gistingu, en húsrúm er þar bæði
lítið, illt og óþægilegt, svo að bóndiim
þar getur ekki, hversu feginn sem hann
vildi, fullnægt neinum þeim kröfum, er
til gistihúss verður að gera. Kvartanir
férðamanna um vöntun gistihúss milli
Kolviðarhóls og Reykjav(kur verða þvl
dag frá degi háværari. Það virðist því
bera brýnanauðsyn til, að á þessu verði
bót ráðin sem allra fyrst, með því að
reisa allviðunanlegt gistihús áLækjarbotn-
um eða öllu heldur við Hólmsá nálægt
brúnni, svo að þeir sem Mosfellsheiði fara
gætu einnig haft not þess, er þeir gætu
síður haft, ef það væri heima á Lækjar-
botnum, með því að það væri ofmikið úr
leið fyrir þá. Gistihús þetta ætti land-
sjóður að reisa með einhverjum styrk sýslu-
sjóðanna ( Árnes-, Rangárvalla- og Vestur-
Skaptafellssýslum. Þykir sennilegt, að
sýslunefndir þessar hreyfi málinu til und-
irbúnings undir næsta alþingi, því að
eptir undirtektum og tillögum sýslunefnd-
anna fer það mikið, hvernig þingið mundi
taka ( það. Þetta er nauðsynjamál, sem
fyrnefnd sýslufélög ættu að hrinda áleið-
is, því að taki þau vel í málið er ólík-
legt, að þingið snerist illa við jafn sann-
gjarnri og réttmætri beiðni. Það er var-
ið fé úr iandsjóði til ýmiskonar meiri ó-
þarfa en þess, að veita hlýindi, hvlld og
þægindi köldum og þreyttum ferðamönn-
um, er í ófærð og vetrarhörkum verða
að brjótast sér til bjargar langa, erfiða
og hættulega leið yfir fjöll og firnindi.
Ósannindi í ,Norðurlandi‘.
„Hægt ( logni hreyfir sig,
sú hin kalda undiralda;
ver því jafnan var utn þig ...
Þessar hendingar eptir skáldið duttu mér
í hug, þegar eg sá fréttabréfið úr Skaga-
firði í 15. tbl. „Norðurlands" þ. á., sér-
staklega þar sem bréfritinn minnist á kosn-
ingar og þingmenn okkar og býst við, að
þeir verði í kjöri við næstu kosningar, og
telur sjálfsagt, að þeir verði endurkosnir,
„þvl ekki sé trúlegt, að heimastjórnar-
flokkurinn 1 Vík og landsbankastjórnin
sendi aptur mann sunnan úr landi til höf-
uðs þeim". Það er svo að skilja að minni
meiningu, að bréfritarinn hafi þá hugsun,
að það hafi verið óærlegt eða eitthvað
meira, að Jón Jakobsson skyldi gerast svo
djarfur, að bjóða sig fram fyrir þingmann
hjá okkur Skagfirðingum við síðustu kosn-
ingar; þess utan eru það hreinustu ósann-
indi, að Jón Jakobsson hafi verið sendur
af bankastjórninni eða heimastjórnar-
flokknum ( Vík til þess að bjóða sig hér
fram til þingmennsku. En sannleikur-
inn er sá, að þegar mönnum hér yfir-
leitt var fullkunnugt um, að ekki mundi
önnur þingmannsefni verða í vali við þá
1 hönd farandi kosningar en gömlu þing-
mennirnir, þá voru allmargir góðir bænd-
ur og yfirleitt betri bændur, sem fóru að
leita fyrir sér, hvort ekki mundi mögulegt
að fá mann til þess að bjóða sig fram til
þingmennsku, sem þeir gætu borið traust
til, því þá vantaði algerlega traustið á
öðrum þingmanni okkar og vantar enn
hjá þeim sömu. En svo sáu þeir, að það
var Jón Jakobsson, sem þeir gátu af kur.n-
ugleik, reynslu og fleiru borið fullt traust
til setn þingtnanns, því hanti var í mörgu
búinn að sýna það, að harnn var bænda-
vinur og vildi þjóð sinni vel.
Þessi bréfkafli er því óefað skrifaður í
þeim tílgangi, að vekja kalda undiröldu,
en hafa hið „norðlenzka logn“ til þess að
flytja hana, þangað til hún er runnin að
þeirri strönd, sem til er ætlazt, eins og
reyndar fleiri greinar, sem „Norðurland-
ið“ flytur. En allt er hreinum hreint.
Á Þorraþræl 1903.
Skagjirdingitr.
Vanhöld
fremur mikil hafa verið síðustu árin í sálna-
hirðatölu séra Jóns hál-ærða í Winnipeg.
Hver presturinn af öðrum hefur orðið að
segja af sér eða farið frá viljugur. Þar á
meðal eru þeir alkunnu rithöfundar séra
Friðrik Bergmann, sem vestanblöðin kalla
„prófessor" í Winnipeg, (hann var orðinn
þreyttur á prestsþjónustunni), og séra Jónas
Sigurðsson, sem fegurst talaði hér heima og
snilldarlegast(ll) skrifaði um þá ferð sína.
Geistlegheitin urðu einhvernveginn óvart laus
við hann, þennan dýrling, og var það leitt,
því að aldrei hafði Einar Hjörleifsson þekkt
annan eins guðsmann, eða andríkari og á-
gætari mann. Nú vilja þeir vestra fá nýjan
Friðrik fyrir sálusorgara, og þess vegna
hafa Argyle-búarkallað ogkosið í einu hljóði
séra Friðrik Hallgrímsson á Útskálum, og
er mælt, að hann fari vestur í vor. En
vesturheimskur prestur eða kandícfat, er var
í kjöri með honum, fékk engin atkvæði.
Þeir halda víst þar vestra, að þesskonar
vara sé betri aðflutt, en heimabökuð þar,
undir handarkrikanum á þeim hál-ærða. G.
Afmæli.
Hinn 6. þ. m. varð einn af merkisborg-
urum bæjarins, Jóhannes Hannesson Olsen
áttræður að aldri (f. hér í Rv(k 6. marz
1823). Mun hann vera einna elztur þelrra
Reykvíkinga, sem bornir eru og barnfæddir
hér í bæ, og hafa alið hér allan sinn aldur.
Hann og G. Zoéga kaupm. eru systkinasyn-
ir, en stjúpsonur bans er Guðm. Olsen
kaupm. Afmælis þessa var minnst með
veifu á hverri stöng í bænum, og um dag
inn gengu 12 heldri bæjarbúar, flest garnlir
borgarar, heim til J. Olsens, og færðu hon-
um kvæði (eptir Ben. Gröndal) og mynd af
honum og konu hans. Afhenti biskupgjöf-
ina með nokkrum ávarpsorðum. — Hr. J,
Olsen er nú að mestu kominn í kör, hefur
jafnan verið mikið fatlaður, síðan hann varð
fyrir eldingu suður á Vatnsleysuströnd fyrir
nærfellt 40 árum, og furða mikil, að hann
lifði það „slag“ af.
Leiðrétting.
í 3. tbl. „Norðurlands" 1901, og 72. tbl.
„ísafoldar" s. á., segir svo frá Jóni Guð-
jónssyni þeim, sem kveikti f húsi sínu í fyrra
haust á Mjóafirði, og drekkti sér á eptir, að
hann hafi verið ættaður og upprunninn úr
Húnavatnssýslu.
Sumum mun virðast, sem ekki hafi borið
brýn nauðsyn til þess að skýra frá ætterni
og óðali Jóns þessa, en úr því það var gert,
þá átti að gera það r é 11.
En hin heiðruðu blöð hafa skýrt r a n g t
frá þessu. — Jón heit. Guðjónsson var ætt-
aður úr, og fæddur og uppalinn ( Skaga-
fjarðarsýslu, en ekki Húnavatns-
sýslu, og eg þykist mega fullyrða, að hann
hafi aldrei átt heima í Húnavatnssýslu. Fróð-
legt væri að vita, hvað hinum virðulegu
blöðum hefur gengið til þess, að segja rangt
frá þessu, en hafi það átt að vera gert
Húnvetningum til vanza, þá er nú komið (
veg fyrir það, og verður þá eitthvað annað
til þess að tína.
Annars þætti mér bezt hæfa, að hinir
dauðu fengju að liggja í friði, og það hefði
Jón Guðjónsson fengið fyrir mér, ef ósann-
indi „Norðurlands" og „ísafoldar“ hefði ekki
neytt mig til að gera þessa leiðréttingu.
En reyndar efast eg um, að jón heitinn