Þjóðólfur - 13.01.1905, Blaðsíða 3

11
Sankti Pétur og kramara-sálin.
Gamalt æflntjri.
Það var einu sinni kramari nokkur, illa
lyntur og óþokkasæll. Fóru miklar sögur
af ýmiskonar fjárgróðahnykkjum hans og
flestar ófagrar. Töluðu margir um, að sam-
vizkubarlestin mundi vera fremur lítil hjá
karli. En heilagur þóttist hann mjög og
allra manna beztur og réttlátastur. Hélt
hann opt langar hrókaræður við búðarborð-
ið um siðgæði, mannúð og réttvísi, og hversu
svívirðilegt það væri, þá er auðkýfingarnir
iegðust á lítilmagnann. En slíkar ræður
karls létu menn inn um annað eyrað og út
um hitt. Og svo fór að lokum, að kramar-
inn dó og var grafinn. Og það sást lítill
harmur á fólki við þá jarðarfor, því að eng-
inn átti neins góðs að minnast frá hans
hendi ( lífinu. En þá er sankti Pétur lauk
upp dyrum himnaríkis einn morgun var
kramara-sálin þar úti fyrir og beiddist inn-
göngu.
„Hvar er samvizkan þín?" spurði sankti
Pétur. „Engin sál getur fengið hér inn-
göngu, nema samvizkan sé með henni og
vitni fyrir hana".
„Samvizkan!" sagði sálin. „Eg vissi ekki,
að eg þyrfti á henni að halda hér. Hún
var mesta ógerð ( upphafi, þá er eg fékk
hana í vöggugjöf, og satt að segja hirti eg
lítið um að þroska hana, því að hún var
mesti óþekktarangi, sem alltaf var að „bíta
og slá", þótt vesöl væri, hvenær, sem eg
hreyfði mig eitthvað. Eg sá, að eg mundi
ekkert komast áleiðis í heiminum með því
að hafa hana í eptirdragi, og því tók eg
hana einn góðan veðurdag og kaffærði hana
í brennivínstunnu. Við það slæfðist hún
svo, að eg átti allskostar við hana, og upp
úr því klórinu seldi eg hana í smáskömmt-
um í kramarhúsum með skemmdum rúsín-
um og gráfíkjum og öðru góðgæti. Og
svona losnaði eg alveg við hana, því að
hún er nú útseld fyrir löngu. En eptir það
fór eg að hafa sanna ánægju af lífinu, og
satt að segja hefði eg aldrei viljugur hing-
að vitjað, því að það er sárt að skilja við
skildingana, og sálin mín lifði og hrærðist í
þeim blessuðum".
„Haf þig á brott héðan sem fyrst", svar-
aði sankti Pétur, „því að hingað áttu ekk
ert erindi. Samvizkulausar sálir koma hér
aldrei inn fyrir dyr".
„Bíddu við!" svaraði kramara-sálin og
teygði úr sér. „Eg hef einhversstaðar lesið
það, að þú hafir þrisvar svikið þinn lánar-
dróttinn, en eg hef aldrei svikið mína lán-
ardrottna nema einu sinni hvern. Mér virð-
ist því, að þú sért ekki hód betri en eg“.
Þá blés sankti Pétur ( lúður einn mikinn,
svo að himna'rnir hristust. En kramara-sál-
in engdist saman í kuðung og skalf öll og
nötraði.
„Er þetta dómsbásúnan ?“ spurði sálin
skjálfandi. „Eg þoli ekki að heyra hljóðið
í þessu Gjallarhorni þínu. Það er svo líkt
hljóðinu í Gjallarhorni því, sem eg hef
heyrt blásið í á jarðríki, mér til mikils ótta
ug skelfingar. Og víst vil eg nú fá að kom-
ast inn fyrir". En í því kom gammur mik-
ill og ljótur fljúgandi og læsti klónum í
sálina, er veinaði mjög og bað sér griða.
En engar bænir dugðu og flaug gammurinn
burt með kramara-sálina eitthvað norður og
niður.
Þetta æfintýri sagði amma mín mér, er
eg var ungur, og hafði það mikil áhrif á
mig. Sfðan má eg aldrei heyra svo lúðra
þeytta, að mér fljúgi ekki í hug sankti Pét-
ur og kramara-sálin, Gjallarhorn og sam-
vizkan, er seld var í smáskömmtum.
Örvar-Oddur,
Eptirmæli.
Hinn 22. maí f. á. andaðist bændaöld-
ungurinn Þórður Árnason frá Kirkju-
bólsseli í Stöðvarfirði. Hann var fæddur á
Núpi á Berufjarðarströnd árið 1811. For-
eldrar hans voru Árni yngri Steingrímsson
og Lisibet Bessadóttir, hjón á Núpi; hann
fór vistferlum að Skjöldólfsstöðum í Breið-
dal, og var þar fá ár; þaðan að Kirkjubóli
í Stöðvarfirði til Sigurðar bónda þar Eiríks-
sonar og Elsabetar Árnadóttur systur sinnar,
sem var kona Sigurðar; svo fór hann að
Einarsstöðum til Þórarins Gunnlaugssonar
og Guðlaugar Runólfsdóttur, en árið 1835
giptist hann Kristínu dóttur nefndra hjóna,
fæddri á Dísastöðum í Breiðdal árið 1815,
og er hún enn á l(fi. Vorið 1836 fluttu þau
að Bakkagerði; þar voru þau 8 ár; svo
fóru þau að Hvalnesi árið 1844, og þar bjuggu
þau 21 ár blómabúi. Þessi heiðurshjón
voru sannnefnd sveitarprýði. Árið 1865
fluttu þau að Þverhamri í Breiðdal; þar voru
þau 1 ár; svo að Kirkjubólsseli 1866, sem
þau keyptu það ár. Þessi heiðraði öldung-
ur varð blindur á árunum 1883—1884,
bar hann þann kross með stilling og þolin-
mæði. Þessum heiðurshjónum varð eins
barns auðið, semþau eignuðust árið 1836, og
Þórarinn heitir. Hefur hann verið ellistoð for-
eldrasinna,sannarlegt góðmenni ogsiðprýðis-
maður; hann er tvíkvæntur, fyrst Margréd
Jónsdóttur frá Þverhamri ( Breiðdal, og átti
með henni einaj dóttur, sem Kristín heitir,
og er nú gipt kona hjá föður s!num; svo
giptist hann aptur Arnleifu Árnadóttur frá
Randversstöðum í Breiðdal; með henni hef-
ur hann eignazt einn son, Valdimar að nafm.
Þórður heit. Árnason var jarðsunginn 1.
júní að Stöð, og fylgdu rnargir Stöðfirðing-
ar þessu mikilmenni til grafar. Hann var
á búskaparárum sínum með beztu bændum
hreppsins, og þau hjón fóstruðu fjögur börn
umkomulaus með snilld og prýði; hann var
góður söngmaður á æskuárum sínum og
meðhjálpari lengi hér í sókn. Öll útför hins
látna var gerð hin veglegasta af syni hans
og tengdadóttur.
(25).
llinn 10. jan. andaðist jómfrú Jó-
hanna Ólina Schou, eptir
langa legu, 84 ára gömul.
Jarðarförin er ákveðið að fari fram
þriðjudaginn 17. þ. m. og byrji kl.
11 f. 111. frá heiinili liinnar látnu,
Laugaveg 38.
Þetta tilkynnist vinum og ættingj-
um hinnar framliðnn nær og fjær.
Snjólaug Sigurjónsdóttir.
Sig. Björnsson.
í vist óskast 2 hreinlegar stúlkur frá
14. maí n. á. Hátt kaup. Mánaðarleg borgun.
Magnús Vigfússon
dyravörður.
Notið tækifærið.
2 prjónavélar, stór og lítil, eru til sölu
fyrir afarlágt vérð. Báðar lítið brúkaðar.
Vélarnar eru til sýnis hjá
Magnúsi Vigfússyni
dyraverði.
Leikfélag Reykjavíkur
leikur sunnudaginn 15. þ. m. kl. 8
e. m. í Iðnaðarmannahúsinu
,John 8torm‘.
Yerzlun
Matthíasar Matthíassonar
er flutt i hina nýju búð i Aust—
urstræti — vesturendann á
Jensens bakaríi.
Aðalfundur ísfélagsins við Faxa-
flóa verður haldinn á hótel »íslandc
laugard. 28. þ. m. kl. 5 e. h,
Arsreikningar framlagðir, kosinn
I maður í stjórn fél. og 2 endurskoð-
unarmenn.
Tryggvi Gunnarsson.
Proclama.
Hérmeð er, samkvæmt lögum 12.
apríl 1878, skorað á þá, er til skulda
telja í dánarbúi Jóns bónda Sæmunds-
sonar frá Eyvindarstöðum, er andaðist
á yfirstandandi hausti, að koma fram
með kröfur sínar og sanna þær fyrir
undirrituðum skiptaráðanda innan 6
mánaða frá síðustu (3.) birtingu aug-
lýsingar^þessarar.
Skrifstofu Gullbr,- og Kjósarsýslu
29. des. 1904.
Páll Einarsson.
32
konungur þarfnast mín aptur", sagði hann. „Þeir skipuðu sér ( ferhyrnda fylk-
ing 1 spanska hafinu. Það var hásiglu kæla og sjór á slíður. Áður en við
gátum gert þeim það erfitt höfðu þeir klemmt mig upp við stórsigluna. „En",
hélt hann áfram og leit hringinn í kringum sig, „þarna eru hinir fornu hlutir
mínir: höggtönn úr hval norðan úr íshafi, flugfiskur frá Molukkaeyjum, papuas
frá Fidschi-eyjunum1) og myndin af „Caira"11)........ Og þarna ert þú María, og
þú líka, Roddy. Guð blessi ferhyrningsfylkinguna, er-hefur rekið mig til svo
góðrar hafnar, án þess að eg þurfi að óttast, að mér verði skipað að vinda upp
segl".
Mamma hafði reiðubúna löngu pípuna hans og tóbakið; hann tók við því,
og sat svo hugsi og horfði á okkur á víxl, eins og hann gæti ekki fengið nægju
sína af þvl.
Þótt eg væri ungur, þá fann eg það þó vel, að um þessa stund hafði hann
hugsað opt, er hann stóð einsamall á verði, og að vonin um hana hafði opt
fjörgað hann á hinum döpru tímum stríðsins. Stundum snerti hann annaðhvort
okkar með hendinni. Rökkrið smáféll yfir, og ljósið úr gistihúsgluggunum fór
að lýsa inn um herbergið, en hann sat stöðugt kyr og þögull. Honum var allt
of þungt um hjartaræturnar til þesS, að hann gæti talað. Þegar mamma var
búin að kveikja á lampanum, féll hún allt ( einu á hne, og hann gerði það
einnig. Þannig haldandi í hendur þökkuðu þau forsjóninni fyrir hina miklu og
margbreyttu miskunsemi sína.
Þegar eg hugsa mér foreldra m(na eins og þeir voru þá, þá stendur þessi
atburður mér langgreinilegast fyrir hugskotssjónum hið blíða, tárvota andlit henn-
ar og hann, þar sem hann horfði upp ( loptið.
„Roddy", sagði hann, er við höfðum etið kvöldverð, „þú ert bráðum orð-
inn fullorðinn, og eg ímynda mér, að þú viljir verða á sjónum, eins og við hinir.
Þú ert orðinn svo gamall, að þú getur borið dátahnlf við belti þitt".
„Og láta aumingja mömmu mfna sitja heima barnslausa og mannlausa",
mælti mamma.
„Það er bezt að tala um þetta síðar", sagði hann. „Þeir kjósa líka fremur
að losna við dáta en festa nýja, nú þegar búið er að semja um frið. En mér
þætti fróðlegt að vita, hvað þú hefur lært méð skólagöngu þinni, Rodney. Þú
hefur haft meira af henni að segja en eg, þó eg vilji vita, hve sterkur þú ert á
svellinu. Hefurðu lært sögu?"
1) Fidschi-eyjarnar eru í?Kyrrahafinu; þær eru margar, og skiytast í mörg smáríki. Stærsta eyjan
heitir Viti Leou og er 40 míl. að ummáií, íjoliótt og skógi vaxin. Ibúar eyjanna eru Astralíu-svertingjar.
Feir eru kallaðir »papuas«. Er hér átt við mynd af þeim. Þýð.
a) Enskt herskip. Þýð.
29
IV.
Friðurinn í Amiens.
Margur var sá kvennmaðurinn, er knékraup, og margar voru þær húsfreyj-
urnar og mæðurnar, er frá djúpi sálar sinnar sendu þakkarbæn, þegar menn
haustið 1801 fréttu, að nú hefði loksins verið saminn friður.
Alstaðar á Englandi var gleði og glaumur; meira að segja í litla þorpinu
okkar var duglega veifað og ljós brann í hverjum glugga.
Það var orðin almenn þreyta af þessum langvinna ófriði, hann hafði staðið
yfir í átta ár við Holland, Spán og Frakkland — já, við öll löndin.
Þá lærðum vér, að litli herinn okkarstóð eigi á sporði her Frakka, en hinn
voldugi floti vor var á sjónum boðlegur mótstöðumaður, og það svo, að vér
fengum stöðugt sigurkranzinn.
Vér höfðum aptur áunnið oss dálítið lánstraust, en á því höfðum vér mjög
miklar þarfir eptir ameríkönsku viðureignina. Vér áunnum oss og nokkrar ný-
lendur og þeirra þurftum vér með af sömu ástæðu. Skuldir vorar uxu og ríkis-
skuldabréfin féllu ( verði, svo að Pitt sjálfur var til muna skelkaður.
Þannig háttaði landsmálunum, þegar búizt var við föður mínum heim. Eg
man hann, hann var lágur vexti, hnellinn og hraustbyggður. Hann var hvorki
hár né þrekinn, en traustlegur og þéttur í limaburði og göngulagi.
Andlitið á honum var svo sólbrennt á litinn, að það var rauðbrúnt — hér
um bil eins og jurtapottur. Þótt hann væri ennþá á bezta aldri (40 ára) var
andlit hans fullt af hrukkum og skorum, sem voru miklu dýpri, þegar hann var
áhyggjufullur, og eg tók fleirum sinnum eptir því, hversu hann varð allt í einu
ellilegur, ef eitthvað blés á móti honum.
Einkum voru miklar hrukkur í kringum augun á honum, eins og opt vili
verða á þeirn, er stöðugt verða að horfa mót vindi og óveðri.
Það bar ef til vill mest af öllu f andliti hans á augunum, því þau höfðu
fallegan ljósbláan lit, en það kom nijög greinilega frarfl^sökum hinnar sól-
brenndu umgerðar þeirra.
Að náttúrufari hefur húð hans verið mjallahvít, því efst á enninu, þeim hlut-
anum, sem derhúfan hylur, var hún eins hvít og á mér. Hárið var brúnt að lit.
Hróðugur var hann, er hann skýrði frá því, að hann hefði verið á þeim
skipum, er síðast voru rekin burt af Miðjarðarhafinu 1797 og á því er fyrst kom
þangað 98.
Hann vann undir stjórn Miliers1) og var hann hinn þriðji í röðinni hvað
x) Enskur hershöfðingi. Þýð.