Þjóðólfur - 20.01.1905, Page 3

15
Á Grikklandi urðu ráðaneytisskipti um
jólaleytið. Þeótókis fór frá völdum, en
Delyannis tók við af honum. Hann
er nú orðinn gamall maður og hefur opt
áður verið ráðherra.
Á Spáni urðu ráðaneytisskipti um miðj-
an des. Maura tór frá, Azcarraga,
formaður öldungaráðsins, tók við stjórn-
inni.
Bandaríki N .-A m e r í k u. 2. des. var
sýningunni í St. Louis lokað. Um
19 miljónir manna höfðu komið að skoða
hana. Eins og opt hefur borið við með
heimssýningar hefur það komizt upp, að
allmikil óreiða hafi átt sér stað við úthlut-
un verðlauna og heiðurspeninga, þau hafi
verið seld hæstbjóðanda o. s. frv.
Hengibrú yfir fljótið Elk í Vestur-
Virginíu b r o t n a ð i í miðjum des. Á
brúnni voru 6 vagnar, með börnum, sem
voru á skemmtiför, steyptust þeir niður í
fljótið og 25 börn drukknuðu.
Töluvert umtal hefur það vakið, að
kona ein, frú Cíadwick hefur orðið
uppvís að stórkostlegum fjársvikum,
sem lttið gefa eptir afrekum frú Húmbert’s
1 Frakklandi. Kona þessi hefur þótzt
vera dóttir bins alkunna miljónamanns
Carnegie og hefur á þann hátt fengið of
fjár lánað hæði hjá bönkum og einstök-
um mönnum, hún hefur einnig notað
fölsuð ábyrgðarsktrteini og önnur skjöl.
Afríka. 16. des. var ltk Krtigers for-
seta jarðsett í Pretoríu með mikilli við-
höfn. Yfir moldunum töluðu meðal ann-
ara Búaforingjarnir Botha og Dewet. Um
30 þús. manna voru viðstaddir.
Yiðauki. Rvík. 20. jan.
Ensk blöð frá 6. og 7. þ. m. herma
nokkru nánar frá uppgjöf Port Arthur.
Tala alls liðsins, sem gafst upp var 32,207,
en af þvt liggur nær helmingur eða 15—
16,000 veikur á spítölum. Af 168 rúss-
neskum liðsforingjum lofuðu 86 að taka
ekki þátt í ófriðinum og fengu því heim-
fararleyfi, þar á meðal Stössel, en hinir
kusu heldur að vera í varðhaldi Japana,
heldur en gefa slíkt loforð, og mælist það
vel fyrir meðal Rússa. Þeir kapparnir
Stössel og Nogi hittust 5. þ. m. og voru
2 klukkustundir á tali, en ekki vissu menn,
hvað þeim fór á milli, en þeir vottuðu
hvor öðrum virðingu sína fyrir hrausta
framgöngu. Japanskeisari hefur boðað
Nogi á sinn fund til að þakka honum
persónulega fyrir afrek hans, og er afar-
mikill fagnaðarviðbúnaður hafður 1 Japan
við væntanlega komu hans. Nokkuð af
flota Japana er lagt af stað til móts við
Eystrasaltsflota Rússa, og munu þeir ætla
sér að bíða hans millum eyjanna við
Austur-Indland og varpa þar á hann vin-
arkveðju. Rússakeisari hefur kallað ráð-
herra sína saman til að ráðgast um, hvort
ekki væri réttast að kalla flotann heim
aptur, en ákvörðun um það var enn eng-
in tekin að kveldi 6. þ. m. Svo lítur út
sem rússneska stjórnin vilji samt enn
ekki heyra talað um frið, og hún hefur
aðvarað blöð, sem halda fast fram friðar-
stefnunni, að hafa hægt um sig. — Mælt
er, að Kuropatkin hafi nú 360,000 manna
undir vopnum í Mandsjúríinu, en aðrir
efast um, að lið hans sé svo margt. Her-
lið Japana þar er um 300,000. — Viðsjár
allmiklar á Rússlandi og byltingaumbrot,
og er rússneska nihilistanefndin í Genf
fulltrúa um, að nti líði ekki á löngu, þang-
að til öxin rfði að rótum trjánna og bylt-
ingin hefjist. Einn mikiisháttar Rússi,
Trubetzkoi ofursti, hefur nýlega ritað Svia-
topol-lMirski innanríkisráðherra, og skorað
á hann, að sjá til þess, að kröfunum um
verulega stjórnarbót verði framgengt.
Kemst hann meðal annars svo að orði:
„Ostjórn og stjórnarbylting liggur nú í
loptinu í Rússlandi. Hið núverandi ásig-
komulag er ákaflega hættulegt fyrir allt
þjóðfélagið og sérstaklega geigvænlegt
fyrir kejsarann persónulega. Fyrir fáum
dögum var eg svo hamingjusamur að fá
áheyrn hjá hans hátign, og leitaðist eg þá
við að gera honum ljóst, að það sem nú
væri á seyði væri ekki stundarókyrð,
heldur hreint og beint stjórnarbylting, og
enn fremur reyndi eg að skýra fyrir hon-
um, hvað það væri sem knýði rússnesku
þjóðina til byltingar, sem hún óskaði ekki
eptir, og hans hátign væri fær um að af-
stýra". Þá er vinum keisarans og tign-
armönnum farast þannig orð má geta
nærri, að þeir telja ekki alllitla hættu á
ferðum.
Danska ráðaneytið sprengt,
Föstudaginn 6. þ. m. sendi blaðið
»Politiken« fregnmiða út um Kaupmanna-
höfn, og hefur Þjóðólfi verið sent 1 ein-
tak af honum. Er hann svoiátandi í ísl.
þýðingu:
»R á ð a,n eytið sprengt!
Eptir að Madsen hermálaráðgjafi hafði
tilkynnt Deuntzer forsætisráðherra 24. f.
m. (des.), að hann segði af sér, hafa nú,
samkvæmt R. B. (Ritzauhraðskeyti) einn-
ig sótt um lausn þeir Christensen her-
málaráðgjafi, O. Hansen landbúnaðar-
ráðgjafi, Enevold Sörensen innanríkisráð-
gjafi og Alberti dómsmálaráðgjafi«.
Samkvæmt þessum fregnum verða þá
ekki aðrir eptir í danska ráðaneytinu en
Deuntzer, Hage fjármálaráðgjafi og
Jöhncke flotamálaráðgjafi. Þykir lfkast,
að nú verði myndað eindregið frjálslynt
ráðaneyti, en það hefur þetta ráðaneyti
alls ekki verið, eins og kunnugt er.
Slysfarir.
Ur Árnessýslu er skrifað 16. þ. m.:
»Það slys vildi til fyrra sunnudag, 8. þ.
m., að Páll Pálsson vinnupiltur frá
Kotströnd í Öifusi varð úti á Öifusá ept-
ir að hafa misst báða hestana ofan um
is í ánni. Slys þetta vildi til á þann
hátt, að Páll sál. var sendur af húsbónda
sínum, Einari Eyjólfssyni a Kotströnd,
með baðaraáhöld niður að Kirkjuferju til
Eiríks Björnssonar bónda þar. Hann fór
frá Kotströnd um kl. 3 um daginn; tals-
verður bilur var á með frosti og um
kveldið síðar versnaði veðrið að mun og
harðnaði þá og frostið.
Páll skilaði af sér baðáhöldunum og
lagði siðan á stað heimleiðis, en mun
svo hafa villzt út af leiðinni og út áÖlf-
usá, sem lá þá nýrennd með veikan ís,
hleypti hestunum ofan í og sjálfur hafði
hann farið ofan í, sást það á því, að
stafur hans og vetlingar voru á vakar-
barminum, sömuleiðis krapbleyta frosin í
sporum hans, er lágu frá vökinni; hafði
hann gengið all-langan spöl eptir þetta
og fannst hann daginn eptir út á miðri
á framundan Egilsstöðum í Ölfusi örend-
ur, gaddaður við ísinn. Þetta slys sýnir
meðal annars, hve afar-hættulegt getur
verið að leggja upp frá bæjum út í vont
veður, enda þótt stutt sé á milli, nema
því gleggri og ugglausari vegur sé á milli.
Varla þykir það efamál, að bóndi sá, er
Páll sál. fór síðast frá, hafi boðið hon-
um gistingu fyrir sig og hestana«.
Fimmtudaginn 12. þ. m. vildi það slys
til, að maður frá Úlfljótsvatni í Grafn-
ingi fórst þar í vatninu (Soginu). Var
hann að reka fé yfir vík í vatninu skammt
frá bænuin, en ísinn hefur brostið undan
honum og fénu og fórst þar margt fjár,
er bóndinn á Úlfljótsvatni, Kolbeinn Guð-
mundsson, átti. Voru 19 kindur fundn-
ar dauðar, er síðast fréttist, en haldið að
miklu fleiri hafi þar farizt. Llk manns-
ins fannst þegar. Hann hét Guð-
mundur Jónsson, ættaður frá Kiðja-
bergi í Grímsnesi, var vinnumaður í Vað-
nesi þetta árið, en fjármaður á Úlfljóts-
vatni vetur. Hann var maður á bezta
aldri og dugnaðarmaður.
FjárbaOanir.
Úr Árnessýslu er ritað 16. þ. m.:
»Nú stendur sem hæst með fjárbaðan-
ir hér f sýslunni. Er hætt við að það
standi lengi yfir, því sýslan er afar-fjár-
mörg, og fjártalan langtum meiri en op-
inberu skýrslurnar til nefna, sem farið
var eptir við pöntun baðlyfja; fénu fjölg-
að allt að ’/■* hlut sfðan víða! Talið er
að í Grímsneshreppi einum séu 15,000
fjár. Ekki heyrist, að neinir sýni mót-
þróa við að láta baða, enda væri sllkt
hörmuleg fásinna. Ekki er talað um
kláða í neðanverðri sýslunni, hvað sem
ttpp frá kann að verða«.
„Kong Inge“,
skip Thorefélagsins kom hingað að
kveldi 15. þ. m. áætlunardaginn. Far-
þegar með því voru: Þorsteinn Guð-
mundsson yfirfiskimatsmaður, er ferðazt
hafði tii Spánar og Italíu, Chr. Nielsen
verziunarumboðsmaður, 3 ísl. prentarar:
Ágúst Jósepsson, Stefán Magnússon
og Herbert M. Sigmundsson og 2 dansk-
ir prentarar, annar þeirra umboðsmaður
prentarafélaga í Höfn til að leita hér
samninga milli prentsmiðjueigenda og
prentara. Ennfremur komu með skipinu
snikkararnir Guðm. Þórðarson (frá Hálsi)
og Ólafur Theodor Guðmundsson og 1
Islendingur frá Ameríku, er kallar sig
Hanson, og dvalið hefur vestra 24 ár.
»Kong Inge« fór héðan til Vestfjarða
í gærmorgun.
Skaptafellssýsla
er veitt Björgvin Vigfússyni cand. jur.
og umboðsmunni á Hallormsstað.
Hróarstungulæknishérað
er veitt cand. med. Þorvaldi Pálssyni,
sem nú er settur læknir í Keflavíkur-
héraði.
Til núverandi stjórnar ,fþöku‘.
I 81. blaði „Isafoldar" í árg. 1904, sem
út kom 23. fyrra mánaðar, hafa 5 skóla-
bræður mínir, sem eru hin nýkosna stjórn
í lestrarfélagi skólapilta, er „íþaka" heitir,
ritað grein, þar sem þeir þykjast ætla að
fara að leiðrétta ávarp það, er Birni pró-
fessor Olsen var á síðastliðnu sumri sent
af þáverandi stjórn þessa félags. Grein
þessi hefur ennfremur birzt í Fjallkonunni
27. f. m., og einnig í Þjóðviljanum, og hafa
piltar þessir (o: stjórn félagsins) nú fengið
áminningu hjá rektor skólans út af þessu.
Þótt grein þessi sé ekki leiðrétting á neinu,
heldur móðgunarorð ein við prófessor Ól-
sen, og áaustur á mig og annan pilt, sem
þá var og í stjórn félagsins, vil eg þó gera
nokkra skýringu um þetta efni, af því að
eg skrifaði undir ofannefnt ávarp ásamt
greindum pilti. Að þriðji maðurinn, sem
með okkur var í stjórn félagsins, skrifaði
ekki undir með okkur, kom ekki af því,
að við færum á bak við hann, eða hann
væri okkur ósamþykkkur um ávörpin; en
hann var ekki hér í bænum, er undir var
skrifað. I stað þeirra voru svo kosnir þrír
menn nýir í stjórnina í haust, og var stjórn-
in þar með fullskipuð með 6 mönnum fram
að síðustu áramótum. Þessir nýju stjórnar-
menn fengust ekki til að gera ávörpin að
opinberu óánægjuefni, þó að þess væri leit-
að; enda sögðu sig allir sem einn maður
úr stjórninni með mér, þegar eg lét víkja
mér úr henni fyrir þetta efni. Þeir, sem
vildu hafa óánægjuna fram, urðu því að búa
til nýja stjórn til þeirra verka, og er þó einn
maður í þeirri stjórn, sem ekki hefur viljað
láta hafa sig til þessa. Fleiri en þrír voru þá
ekki í. stjórn, þvi að hinir höfðu sagt sig úr
henni af ástæðum, sem þeim eru kunnar.
I fyrra voru liðin 25 ár frá því íþaka var
stofnuð (1879), en frumkvöðlar þess ogfyrstu
stofnendur voru þeir Björn Ólsen, sem þá
var nýorðinn kennari við latínuskólann, og
prófessor Wiliard Fiske, sem það ár (1879)
dvaldist um hríð hér á landi. Báðir þessir
menn urðu síðan án afláts liinir einstökustu
stuðnings- og velgerðamenn félagsins. Með
hverjum pósti frá útlöndum á hverju ári æ
síðan, sendi Fiske félaginu fjölda bóka og
skemmtiblaða, öllum, sem í félaginu hafa
verið, og kunna að hafa rétt að nota það,
til ógleymanlegs inndælis. Sjálfur lézt hann
í septembermánuði nú í haust, en velgerðir
þessa góða manns við félagið hafa enn allt
til þessa dags haldið áfram eptir hann lát-
inn, því að hann hefur verið búinn að borga
út árgangafjölda af tímaritum og blöðum
handa félaginu allt til þessara áramóta.
Höfðingskapur og góðsemi Fiske’s við félag
vort var svo stórkostleg, að fram hjá slíku
var ekki hægt að ganga á 25 ára afmæli
þess með þegjandi vanþakklæti. Þar sýn-
ast og allir vera á eitt mál sáttir, að hon-
um hafi átt að færa þakkir, og yfir því
kvartar enginn, að okkur, sem þá vorum í
stjórn íþöku, hafi brostið heimild til.
En allar þessar velgerðir Fiske’s við fé-
lagið á það einmitt að þakka prófessor
BirniÓlsen í öndverðu. H a n n fékk
Fiske til þess að stofna með sér félagið,
fékk hann til þess að fá þann áhuga á því,
sem allir velgerningar Fiske’s við það eru
afsprottnir. Félagið væri því ltklega ekki
til, og Fiske hefði líklega aldrei skipt sér
af því, ef ekki hefði prófessor Ólsens að-
notið. Auk þess hefur hann öll þessi ár
gefið því drjúga peninga, svo að það má
kallast mikið fé samtals, og bækur hefur
hann gefið því, og á margan hátt annan
verið því til gágns og góða. Slíkt sýnist
varla geta orðið virt nema á einn veg. Eg
þori því öruggur að leggja það undir dóm
allra réttvísra manna, hvorir hafa breytt
betur, og sóma félagsins samboðnara, við,
með því að meta það þakkavert og þakka
það, eða þeir skólabræður mínir, sem ann-
að tveggja vilja, að það hefði metizt einskis-
vert, og verið óþakkað, eða ef þess var eigi
kostur, þá blátt áfram vanþakkað, eins og
þeir nú hafa gert.
Ef senda skyldi Fiske ávarp — sem allir
eru sammála um, að hafi átt að vera, og
hefur sýnt sig, að ekki mátti öllu síðar
verða, en gert var, til þess að ná honum
lifandi — þá var ómögulegt að ganga fram
hjá prófessor Ólsen, nema með því að gera
sig sekan í litlu minni ósvinnu, en ofan-
nefndir skólabræður mínir nú hafa ratað I,
því allir eru sannmælis verðir.
Stjórn Ólsens á skólanum álft eg ekkert
koma þessu máli við, og þess var vandlega
gætt í ávarpinu til hans, að fara ekki eina
hársbreidd út fyrir efnið. Hitt er þeirra sök,
skólabræðra minna, að þeir halda að al-
menningi sé mjög áríðandi, að sjá prentað
álit þeirra um skólastjórn háns. En þar
til huga eg að mér gagnist dómur almenn-
ings, að ávarpið til Ólsens hafi verið meir
í sóma félagsins en grein þeirra er, sem eg
tel þá ekki öfundarverða af.
Það er fjarri öllum sanni, sem segir f grein
skólabræðra minna, að við höfum farið í
felur með ávörpin. Um þau bæði höfum
við verið í samráði við kennara við skólann,
og það til merkis, að núverandi rektor stýl-
aði ávarpið til prófessor Fiske, og ávarpið
til prófessor Ólsens var prentað í Þjóðólfi.
Þeir segjast, skólabræður mínir, rita grein
sína í nafni félagsmanna. Eg skal láta ó-
sagt, hve margir þeir félagsmenn eru, sem