Þjóðólfur - 03.03.1905, Blaðsíða 1

57. árg.
Reykjavík, föstudaginn 3. marz 1905.
M 10. B.
Meira eptirlit —
meiri trygging.
Um daginn kom grein í Þjóðólfi, sem
setti að vekja almenna eptirtekt, og á frum-
kvöðull hennar lof skilið fyrir að hafa hreyft
þessu máli, og Þjóðólfur á heiður skilið
fyrir að hafa flutt greinina.
Hún hljóðaði um bjargráð og um notk-
un flugelda til þess. Þessa grein þarf að
thuga vel og vandlega, og það er ekki von,
að almenningur hér skilji allt sem í henni
stendur í fljótu bragði, því þessi björgunar-
aðferð er að öllu leyti ókunnug hér á landi.
Hér þarf nauðsynlega einhverjar tilfæring-
ar til að geta komið þeim til hjálpar, sem
hrekjast að landi, og geta ekki yfirgefið
skipið sakir brims, sömuleiðis kynni slíkt
að koma róðrabátum að góðu liði.
Þótt mönnum sé þetta ekki ljóst, þá ætla
eg að segja mitt álit um, hvers vegna ætti
að fylgja þessu máli af kappi.
Hér er kvartað um, að sjómenn vanti á
þilskipin, en þó fara sum þeirra á fiskiveið-
ar, sem eru svo, að ábyrgðarfélögin ekki
vilja taka þau í ábyrgð, það er með öðrum
orðum, skipin eru ekki sjófær og hugsunar-
leysið og kæruleysið er farið að keyra fram
úr hófi. Til þess að verða ekki af skipi,
munu sumir skipstjórar fara út með lítt
skoðuð skip, og óskoðuð heldur en að verða
af stöðunni; þetta á sér stað víðar en hér;
en sökum þess hve margir menn eru á
hverju skipi, getur þetta orðið dýrt. Skip-
stjóri eða eigandi, sem fer út á sllku skipi,
hann spilar með fleiri líf en sitt eigið. Þetta
hefur komið fyrir, og mun koma fyrir enn,
máske á komandi vertíð einnig.
Hér er enginn, sem lítur eptir skipum í
þeim tilgangi, að bjarga mönnum úr voða.
Það er að eins lilið eptir, hvort skipið sé
þannig í standi, að ábyrgðarfélögunum sé
óhætt. Sé skipið óhafandi f 3. flokki (og
þá er sannarlega ekki krafizt mikils af skipi)
þá fer það út óvátryggt, með mjög lítið til
að ábyrgjast mönnum björgunartilraun, því
bátarnir eru nú eins og þeir eru. Eg heyrði
skipstjóra nýlega hafa þau orð, að báta
þyrfti ekki, það væri eins gott að gera enga
tilraun, að koma bát út og sökkva með
skipinu, því það væri þýðingarlaust, að reyna
að bjarga sér,
Slíkar kenningar koma eflaust með hinni
nýju og miklu sjófræði, sem eflaust kennir
það einnig, að vanrækja gömlu hand-»loggin«
— allt er patent, „patent-logg", sem mér
var einusinni kennt, að aldrei væru áreið-
anleg, fyr en ferðin væri orðin 4— 5 kv.
mílur á klukkustund. Hvert eitt af þessu
smáa, sem vanrækt er, gerir hættuna meiri.
Abyrgðarfélögin heimta, að menn kunni
sjófræði, en gá eflaust ekki nákvæmlega að,
að hlutir, sem þar til heyra, séu á skipinu.
Þegar „Plimsallmerkið" á ensku skipunum
var fyrst borið upp, þá urðu skipseigendur
óðir og uppvægir, vegna þess, að samkvæmt
því gátu þeir ekki- hlaðið skip sín eins og
áður. Það er hleðslumerkið. Nú kannast
allir við, hve gagnlegt þetta sé.
Flugeldaverkfærið, sem áður hefur verið
um getið, mtm eflaust fá marga á móti sér,
en allir sjómenn ættu að vera með því, og
allir þeir, sem að þeim standa. Það gefur
von, og hana er ávallt gott að hafa.
Þegar skip á vertíðinni eru í Eyrarbakka-
flóanum, ætti Þorlákshöfn að vera sá stað-
ur, sem skip leituðu til, ef þyrfti að sigla
þeim á land, og ef sjómenn vissu, að þar
væru tilfæringar, sem gætu ef til vill orðið
þeim að liði, mundu þeir búa sig undir, að
vera tilbúnir að taka á móti hjálpinni, og
þá er mikið unnið. Að það þurfi aldrei að
setja skip á land vegna lelca, munu sumir
segja, en dæmin eru til; versta dæmið sagði
mér skipstjóri í haust, og er það þetta:
Skip hans var flóðlekt, og hann hefði sokk-
ið, hefði veður ekki batnað og hann getað
komizt að lekanum, með því að rífa frá ým-
islegt og leita. Þegar verst stóð á fyrir
honum, setti hann flagg í reiðann, sem hvar-
vetna þýðir og er skilið: eg þarf hjálp.
Skip eitt fór fram hjá honum, hann þekkir
nálega mennina, en þeir sjá ekki, eða þykj-
ast ekki sjá merkið, og sigla frá honum.
Með þessum hugsunarbætti, sem þessir
náungar sýndu, kemst ekkert á, en því fer
nú betur, að flestir sjómenn fá þá náttúru
f sig, að vilja bjálpa hver öðrum, og vænta
llka hjálpar, þegar þeim liggur á.
Rvfk IO/2 '05.
Svetnbjörn Egilsen.
Til Péturs Ólafssonar
á Patreksfirði.
I 15. tölubl. „V’estra" þ. á. og 10. iölubl.
„Reykjavíkur" er ávarp til mín frá sæmdar-
manninum Pétri mínum Olafssyni á Patreks-
firði. Að vísu er þessi grein hans svo meng-
uð og ef til vill eigi af hreinum hvötum
sprottin, að hún er eigi svaraverð, þar sem
í henni virðist vera samanhnoð af atvinnu-
ofstæki, ósannindum og þekkingarskorti á
máli því, er hann er að þvæla um. Það má
ef til vill ætla, að þessi geðprýðismaður hafi
verið reiður, er hann var að hnoða ritsmfð
þessari saman, þar sem hún eins og ber með
sér að vera ætluð til þess að kasta á mig
skarni. Þó nú greinar þessar beri þetta með
sér, og séu annars vottur um það, hve mik-
ill hógværðar- og dánumaður Pétur Ólafsson
er, mun eg fara um efni þeirra nokkrum
orðum; en fáorður mun eg verða vegna Pét-
urs, þvf sæmd hans mun eigi sfzt með því
borgið. Og læt eg hann um leið vita, að
eigi vil eg gera mér þá minnkun, að eiga
f skarnkasti við hann í blöðunum. En hins
vegar er eigi óhugsandi, að fundurn okkar
Péturs beri einhvern tíma saman, og má
honum þá kostur á gefast, að sjá, hversu
laus eg er á velli. Jafnframt tek eg það
fram, að „'rúsínu" þá, sem Pétur segist senda
mér, endursendi eg honum hér með. Mun bezt
að hann neyti hennar með sfnu eigin kámi
í ró og næði, því naumast geri eg ráð fyrir
að hann þvoi það af henni.
Eg vil leyfa tnér að benda almenningi á, að
lesa auglýsingu mína í „Þjóðólfi" í janúarm.
þ. á.; þar geta menn séð hvaða ókvæðis-
orðum eg fer um „Dan“-mótorana. Eg segi
þar að eins, að mér þyki þeir að mun ó-
heþpilegri f opna báta, heldur en motorar
frá C. Mollerup. Þessu mun ekki neitað
verða, hvað sem Pétur sæll annars um það
segir. En eg ætla mér ekki að halda á
lopti þeirn annmörkum, sem eg fljótt varð
var við á „Dan"-mótornum. Eg þykist
þess fullviss, að verksmiðjan „Dan" muni
umbæta annmarkana, ef hún væri svo hepp-
in að fá þann umboðsmann, er vit hefði og
vilja til þess að gefa góðar bendingar í því
efni. En eg leyfi mér að bera brigður á
það, að Pétur Ólafsson sé fær um að dæma
um mótora og báta; því eins og öllum er
kunnugt, er eitthvað þekkja Pétur þennan,
þá hefur hann hingað til lifað og hrærst í
allt annari atvinnugrein en bátasmíði og
sjómennsku.
Hvað bátasmlði minni viðvíkur, þá lýsi
eg Pétur ósannindamann að því, að smíði
og frágangur á bátum mtnum sé á nokkurn
hátt lakari en á útlendu bátunum. Mun
bátasmlði mitt eða bátar mfnir fullkomlega
þola þann samanburð. Enda hefeg.fhönd-
um fjölda vottorða frá dugandi og heiðvirð-
um sjómönnum, útlendum og innlendum, um
bátalag mitt og smíði á þeim. Hygg eg
því að atvinnuofstæki Péturs þessa muni
harla lítið rýra álit á bátum mfnum.
Eg veit að Pétur Ólafsson man það glöggt,
að hann síðastl vor skrifaði mér að fyrra
bragði og bað mig að taka að mér útsölu
á „Dan“-motorunum, og tjáði mér að þá
skyldi eg smíða alla þá báta, sem undir
„Dan“-mótorana væru ætlaðir. Þá voru
ekki gallar á bátasmfði mínu í hans augum.
Má því mönnum augljóst vera. af hvaða á-
stæðu hann nú ræðst að mér opinberlega
með óvirðingum og fúkyrðum.
Eg hef völ á hinu bezta bátaefni, ertíðk-
anlegt er erlendis, svo sem eik, aski og úr-
vals sænskri furu, er eg hef jaftian fyrir-
liggjandi birgðir af.
Að síðustu vil eg geta þess, dánumannin-
um Pétri Ólafssyni til hugsvölunar og harma-
léttis, að þetta yfirstandandi ár eru pantaðir
hjá mér 1 5—20 bátar af ýmsri stærð, og í
þá alla verða látnir mótorar frá C. Molle-
rupsverksmiðjunni. Skyldi Pétri þessttm nú
vera að minni hálfu að einhverju leyti van-
launað fyrir greinar sínar í „Vestra" og
„Reykjavík", þá ætti honum að auðnast að
fá það, sem á brestur, við næstu samfundi
okkar. Mun eg láta Pétur minn óáreittan
í blöðunum framvegis, því eigi mun hann
vaxinn blaðadeilum. En eigi er líklegt, að
blöð, sem annars ættu að teljast heiðvirð,
láti glepjast á „mótorafargani" Péturs hér
eptir, enda skal það tekið fram, að hann
rangfærir orðin úr bréfi mínu til hans, slítur
þau úr réttu sambandi og jafnvel bætir við
þau.
Reykjavík 27. febr. 1905.
Bjarni Þorkelsson.
Minningarljóð
eptir
Kjartan sál Ólafsson á Þúfu.
1. Þó eg sé til þess ei fær,
þvflíkt starf að vinna,
flyt eg þer nú Kjartan kær
kveðju bræðra þinna.
2. Hugsaðu' ei þeir hafi gleymt
hjartagæðum þfntim;
þeir eiga dyggðagull þitt geymt,
geymt í brjóstum sfnum.
3. Þeim, sem lifs þfns þekktu arð,
þvflfkt ske’r að vonum,
sýnist vorðið volegt skarð
Vestur-Landeyjonum.
4. Það er ei að eins þessi sveit
þín, sem lengi saknar,
breiðan fróns um byggðareit
böl við lát þitt vaknar.
3. Því mfn skoðun það er sú,
þrátt fyrir mannlffs galla,
bóndasonur betri’ en þú
borinn muni valla.
6. Þegar mælti munnur þinn
mörgum fannst sá kraptur,
nær því stæði’, að nafni þinn
nú væri borinn aptur.
7. Þinnar tungu sterka stál
stóð f helgu gildi,
fannst þar aldrei flærð né tál,
flærð þó blekkja vildi.
8. Þinnar sálar þrek og trú
þekktu sannleiksvinir,
meira hrós þér mega ei nú
mæla allir hinir.
9. Himinbúa sæll hjá sveit,
svifinn að dýrðarlöndum.
Þú ált fagurt fyrir’neit
frelsarans í höndum.
10. Ef við gætum óskað þér
einhvers góðs til handa,
mestu sælu mtindum vér
mæla þínum anda.
11. Kn 'ei Kjartan kær eg þarf,
að koma því í letur,
þinnar æfi ærlegt starf
öllu talar betur.
7. Þ.
Eptirmæli.
Hinn 31. janúar síðastl. andaðist á Skip-
hyl í Hraunhreppi ekkjan Guðríður
Benediktsdóttir, 83 ára gömul. fædd f
Laxárholti á Mýrum 1822. Foreldrar henn-
ar voru Benedikt son Þórðar Benediktssonar,
er þá var bóndi á Anastöðum, en móðir
Benedikts var Guðrún systir Snorra Jóns-
sonar, er bóndi var á Stóra-Kálfalæk, og
Ingibjargar konu Péturs prests á Kálfatjörn;
þau voru börn Jóns bónda Egilssonar og
Þórnýjar Snorradóttur í Hjörtsey. Benedikt
var alla sína æfi á Anastöðum í Hraunhreppi
og bjó þar sæmdarbúi, átti mörg börn og
mannvænleg, og er sú ætt allfjölmenn orðin
á Mýrum. Móðir Guðrúnar sál. var Guð-
rún dóttir Hannesar Guðmundssonar, er
bóndi var á ísleifsstöðum. Guðríður sál.
ólst upp með móður sinni og stjúpföður
Magnúsi Magnússyni, er lengst bjuggu f
Haukatungu í lvolbeinsstaðahreppi, unz hún
gekk að eiga Jón Jónsson bónda Pálssonar
Þórðarsonar. Hún lifði með honum í ást-
ríku hjónabandi um 30 ár, eignaðist með
honum 4 börn, og dóu 2 í æsku, en 2 lifa:
Jon, sem nú er bóndi á Skiphyl, og Guðrún
kona Hallbjarnar Hallbjörnssonar bónda á
Brúarhrauni. Hún missti sinn ástkæra eig
inmann árið 1885, og var eptir það til dauða-
dags hjá börnum sfnum. Hún var ástrík
eiginkona og móðir, tápkona, tryggföst,
hreinlynd, glaðlynd, hjartagóð og trúræk-
in. Síðustu ár æfinnar þjáðist hún mjög
af heilsuleysi, en bar það mótlæti með kristi-
legri þolinmæði og undirgefni undir guðs
vilja. (j)
Hinn 6. desember f. á. andaðist á Litla-
Kálfalæk í Hraunhreppi bændaöidungurinn
Sigmundur Olafsson, á níræðis aldri.
Sæmdarmanns þessa verður nánar getið
síðar. yor)