Þjóðólfur - 10.03.1905, Blaðsíða 1

57. árg
Reykjavík, föstudaginn
1 O. marz 1 905.
1 1.
Útlendar fréttir.
—o---
Knnpmannnhöfn 2. vnarz.
Rússland.
Sergíus stórfursti myrtur. Upp-
reisn í Kákasus.
Um miðjan f. m. virtist svo sem kyrrð
væri að komast á í Rússlandi aptur. Keis-
ari hafði afráðið, að skipa nefnd til að
gera uppástungur um bætur á kjörum
verkamanna, er vinnuveitendur og verka-
menn áttu að velja meðlimi í. Vinnuveit-
endur höfðu einnig þegar gert verkamönn-
um nokkrar ívilnanir, svo að vinna var
aptur upptekin víðasthvar. Einungis í
Póllandi voru töluverðar óeirðir, en þær
virtust þó heldur í rénun, enda beitti
stjórnin hinni mestu hörku til þess að
bæla þær niður. 150 rnanns, sem tekið
höfðu þátt í einhverjum óeirðum var rað-
að upp við vegg og þeir skotnir þegar í
stað án dóms og laga. I Pétursborg og
Moskva var aptur á móti allt með friði
og spekt, en brátt kom þó 1 ljós, að ekki
var með öllu dáið í kolunum þar heldur,
því þegar Sergíus stórfursti, föðurbróð-
ir keisara, 17. f. m. ók í vagni sínum út
frá Kreml í Moskva var sprengikúlu kast-
að undir vagn hans. Hún sprakk þegar,
vagninn sundraðist allur og allar rúður í
höll þeirri, er næst var, brotnuðu. Stór-
furstinn dó á svipstundu og líkami hans
tættist allur í sundur. Vagnstjórinn dó
einnig að vörmu spori. Maður sá, er
verkið vann, var tekinn höndum og ein-
hverjir fieiri, ergrunaðir voru um, að vera
1 vitorði með honum. Hver hann er vita
menn ekki, því að hann lætur ekki upp-
skátt nafn sitt eða neitt um hagi sína.
Sergíus stórfursti var sonur Alexanders
keisara 2. og var 48 ára að aldri. Hann
var hataður meir en flestir hinna stórfurst
anna, enda var stjórn hans sem forráða-
manns Moskva afarillræmd, svo að Rúss-
ar, sem þó ekki eru neinu góðu vanir,
þóítust varla hafa þekkt verri. Fór svo
að lokum, að stjórnin fyrir skömmu sá
sér ekki annað fært, en að leysa hann
frá embættinu. Mælt er, að hann og jafn-
vel fleiri af stórfurstunum hafi fengið til-
kynningu um, að þeir væru dauðadæmdir.
Kona hans var þýzk pinsessa, systir keis-
aradrottningarinnar á Rússlandi, hún var
vel látin af alþýðu manna, enda fékk hún
mörg aðvörunarbréf um, að aka ekki út
með manni sínum. Einmitt sama daginn,
sem morð þetta var framið, samþykkti rík-
isráðið, að láta kalla saman þing það,
er Semski Sobor nefnist og haldið
var fyrir daga Péturs mikla á Rússlandi,
eða þá eitthvað í ltkingu við það og keis-
ari féllst á þetta. Var afráðið, að birta
þessi tíðindi í boðskap keisara 4. marz
(19. febr. eptir rússnesku tímatali), (sama
mánaðardag og bændaánauðin var afnum-
in 1861). En við morðið kom apturkipp-
ur í þetta og má vel vera, að ekkertverði
um framkvæmdir á þessu. Nú fór líka
víða að bóla á töluverðri ókyrð á ný, og
í Póllandi og Eystrasaltslöndunum fóru
óeirðirnar aptur vaxandi. Vlða annars-
staðar í ríkinu var einnig verkfall hafið
á ný, meðal annars af járnbrautarþjónun-
um við ýmsar helztu brautirnar, svo að
samgöngur tepptust mjög. Nú eru þó
víða komnar aptur á reglubundnar ferðir.
Yfirleitt er vfðasthvar í Rússlandi meir
og minna ókyrrt, en hvergi þó almenn
u p p r e i s n hafin, nema í K á k a s u s 1 ö n d-
unum. Þar hafa vopnabúr verið brotin
upp, og jafnvel fallbyssur komizt í hend-
ur uppreisnarmönnum. Samgöngur eru
því nær allar tepptar. Herlið er of lítið
til þess, að geta veitt verulega mótsstöðu.
Þó kvað því hafa tekizt að halda yfirráð-
unum íBaku eptir afarharða götubardaga;
nokkur hluti bæjarins brann f þeirri við-
ureign, og 1000 manns féllu eða særðust.
Aptur á móti hafa uppreisnarmenn náð í
sínar hendur bænum Batum, og hafa
handtekið þar alla embættismenn, og svo
hefur að llkindum farið viðár, en fregn-
irnar þaðan eru harla óljósar. Rússar
reyna að veikja uppreisnina með því að
spana þjóðirnar, sem þar búa, t. d. Tyrki
og Armeníumenn, hverja upp á móti
annari. *
Rithöfundurinn Maxim Gorki var
látinn laus í gærkveldi gegn veði, með
því skilyrði, að hann dveldi í Riga og
kæmi ekki út fyrir borgina.
Austræui ófriðurinn.
Ný stórorusta hafin. Höfuðher
Rússa í hættu. Undanfarandi mánuð
hafa litlar fregnir borizt austan frá her-
stöðvunum. Menn hafa mest talað um
friðarhorfurnar, er alls ekki hafa þótt litl-
ar. I kauphöllinni í Lundúnum hafa
þannig mörg veðmál verið gerð um, að
stríðinu mundi lokið innan tveggja mán
aða. En nú virðist svo sem Japanar
ætli að láta til skarar skríða á vígvellin-
um, því að fyrir þrem dögum hafa þeir
hafið afarharða árás á báða fylkingararma
Rússa og fylkingarbrjóst. Ennfremur eru
40 þús. af Japönum komnir að baki
Rússum. Menn ætla, að N o g i hershöfð-
ingi ráði fyrir því liði. Hefur hann brot-
izt með það yfir fjöll og firnindi í bylj-
um og hörkugaddi, og áður en Rússar
uggðu að sér, var hann kominn niður til
T a k u m a u fyrir norðvestan T i e 1 in g, er
liggur beint norður af Mukden og gerði
þegar harða árás á Rússa. Er þeim þann-
ig hætta búin, að þeir verði afkvíaðir af
Japönum að norðanverðu, ef þeim ekki
tekst að reka þá af höndum sér. Hörð-
ust hefur viðureignin verið að austan-
verðu, þar sem Kuroki hefur brotizt
norður yfir fjöllin og er kominn á hlið
við Rússa. Hingað til hafa Rússar farið
halloka í viðureigninni við Japana, og
fregn frá höfuðstöðvum Japana segir, að
Kuroki hafi unnið mikinn sigur á Renn-
enkampf hershöfðingja, er að líkindum
muni bera töluverðan árangur. Japanar
hafa náð á sitt vald bænum Tsinhec-
h e n g fyrir norðvestan Jentaj, og feng-
ið töluvert herfang. Ennfremur hafa þeir
náð fjallaskörðum nokkrum fyrir suðvest-
an Mukden, svo að leiðin þangað gerist
þeim nú greið. En annars geisar orustan
ennþá um allt, og því ofsnemmt að segja,
hver leikslokin verða.
15.fi m. lagði 3. Kyrrahafsfloti
Rússa af stað frá Libau undir forustu
B i r i 1 e w s aðmíráls. Það er eitt vígskip
og 4 brynjuð beitiskip. Hann er núkom-
inn klaklaust út í Atlantshaf. Búizt er
við, að 4. flotinn verði sendur innan
skamms.
Stössel er nú kominn heim til Rúss-
lands. Gripenberg hefur ekki fengið
áheyrn hjá keisara fyrir kærur sínar yfir
Kuropatkin. Hefur jafnvel frétzt, að hann
hafi verið ’nandtekinn og muni verða dreg-
inn fyrir herrétt. Eptirmaður hans, sem
höfuðforingi 2. höfuðdeildar Rússahers, er
B i 1 d e r 1 i n g hershöfðingi.
Rannsóknarnefndin, er skipuð
var út af viðureign Rússaflotans við fiski-
mennina í Englandshafi, hefur nú lokið
störfum sínum og látið uppi álit sitt.
Telur hún enga tundurbáta hafa verið þar
í nánd, heldur hafi það verið eitt af skip-
um Rússa, er þeir hugðu japanskan tund-
urbát. Kveður hún Rússa skylda að greiða
skaðabætur fyrir spellvirki flotans, en er
annars Rússum heldur hliðholt og kveður
Roshdestvenski hafa haft fulla ástæðu til
að hefja skothríðina. Englendingar eru
óánægðir yfir áliti nefndarinnar, en reynd-
ar er það enginn úrskurður í máli þessu,
því að nefndin var einungis skipuð til að
rannsaka atvikin að atburðinum.
Noregnr og Svíþjóð. í Noregi er kon-
súlamálið ávallt hæst á dagskrá. Allir [
eru einhuga um, að láta ekki viðgangast,
að Svfar gangi á rétt þeirra, en um að-
ferðina eru þó skiptar skoðanir. Suroir
vilja gefa Svíum nokkurn frest til að bæta
ráð sitt, aðrir vilja þegar samþykkja laga-
frumv. um sérstaka norska konsúla, er
svo verður að lögum þrátt fyrir neitun
konungs, þegar það hefur verið samþykkt
á þrem þingum eptir nýjar kosningar.
Aðrir vilja reyna að koma á samningum
við Svfa um afnám sambandsins og enn
aðrir vilja þegar segja sig úr lögum við
Svía. Allt ráðaneytið norska hefur nú
sagt af sér. Sem formaður hins nýja ráða-
neytis, er þá verður myndað, hafa verið
nefndir Michelsen og dr. Friðþjófur Nan-
sen, heimskautafarinn.
Danmörk. Á þinginu hér er nú mest
rætt um fjárlagafrumvarpið. Hefur Christ-
ensen landvarnarráðherra komið með
þá uppástungu, að sér verði veitt leyfi til
að nota það, sem sparast á einum útgjalda-
pósti, til að auka aðra pósta. Þykir mörg-
um þetta allvarhugavert og miða til að
rýra fjárveitingarvald þingsins. Ennfrem-
ur hefur ráðaneytisforsetinn stungið upp
á, að byggja (fyrir hér um bil 'A miljón
króna) nýtt skip til fiskiveiðaeptirlits við
Island og teljist sá kostnaður með útgjöld-
um til ísiands, en aðrir telja hann ekki
með réttu eiga þar heima, heldur eigi hann
að takast af útgjöldum þeim, sem ætluð
eru til flotans.
VarðskipiO „Hekla“
(yfirmaður Schack), kom hingað í dag
kl. 3. Fór frá Höfn 3. þ. m.
SkagafjarOarsýsla
er veitt frá i. maí næstk. cand. júr.
Páli Vídalín Bjarnasyni yfirréttarmála-
flutningsmanni. Auk hans sóttu kandi-
datarnir: Guðm. Björnsson, Guðm. Eggerz,
Magnús Jónsson og Tómas Skúlason.
Um sölu á ísl, hestum erlendis.
í 53. tölubl. »Reykjavíkur« f. á. er
verzlunarskýrsla frá herra stórkaupmanni
L. Zöllner í Newcastle, þar er skýrt frá
hvernig íslenzkir hestar hafa selzt, frá
ýmsum kaupfélögum hér á landi.
Af því að mér er dálítið kunnugt um,
hvað íslenzkir hestar seljast á Englandi
og Skotlandi, þá get eg ekki annað en
furðað mig á, hvað hr. Zöllner tekst hrap-
arlega illa að selja hestana, eptir þó að
hafa fengizt við slíka sölu um 20 ár; það
sýnist þó svo, að hann ætti að eiga
hægra með, að koma hestunum í hærra
verð, heldur en Pétur eða Páll hér heima
á Islandi, sem sendir hesta héðan, og
verður að láta þá í umboðssölu til ein-
hvers umboðsmanns, sem máske er óvan-
ur að fást við þesskonar sölu.
Eg hef í nokkur undanfarin ár keypt
hér hesta (en þó í tiltölulega smáum stíl).
Flestir þeir hestar, sem eg hef keypt,
hafa kostað mig frá 65—85 kr. Þessa
hesta hef eg svo haft hér og lánað þá 1
ferðir, og hafa þeir því miður opt verið
fremur grannir á haustin í samanburði
við hesta, sem hafa verið brúkunarlitlir
að sumrinu, og á betri högum en hér eru.
Þessa hesta hef eg svo sent með samein-
aðaíélagsskipunum dönsku til Englands
eða Skotlands. Stundum hef eg sent þá
í september og nokkrum sinnum ekki fyr
en í október.
Slíkir hestar mundu ekki seljast hér á
landi fyrir meir en 45—50 kr., sem held-
ur er ekki von, því sveitabændur sjá, að
fóðrun á þvlllkum gripum hefur mikinn
kostnað í tör með sér. Á Englandi og
Skotlandi seljast hestar einnig að mun
minna á haustin, heldur en um hásum-
arið.
Þar eð skýrsla hr. Zöllners er aðeins
fyrir árið 1904, þá vil eg til samanburð-
ar birta söluverð á þeim hestum, er eg
seldi sama ár til Skotlands. Vorið sem
leið, ásetti eg mér að kaupa nokkra
hesta og senda til Skotlands, en sem
betur fór, fór eg þó fyrst til afgreiðslu-
manns sameinaða gufuskipafélagsins hér,
til að grennslast eptir með hvaða ferðum
eg gæti fengið að senda hesta; fékk eg
þá það svar hjá afgreiðslumanninum, að
hr. Zöllner hefði pantað öll rúm í þeim
skipum, sem ættu að fara beina leið til
Leith, nema með »Lauru«, sem ætti að
fara 17. júní, varð mér þá nauðugureinn
kostur, að nota þá ferð, ef eg á annað
borð ætti ekki að hætta við öll kaup.
Eg sendi því í félagi við herra kaupmann
Jón Þórðarson 50 hesta með þessari ferð,
en því miður voru þessir hestar í hálf-
slæmu standi, ekki komnir úr hárum o.
s. frv.
Þetta voru tryppi frá 3—5 vetra, alveg
samskonar og þau er hr. Zöllner kaupir,
nema auðvitað í heldur verra standi, því
Z. kaupir vanalega seinna að sumrinu,
þegar hestar eru komnir í betra stand.
Af þessu leiddi, að verðið á þessum hest-
um varð ekki eins hátt, og það mundi
hafa orðið, heíðum við getað sent þá
seinna; en þrátt fyrir þessa annmarka
varð salan þó betri en hjá hr. Zöllner,