Þjóðólfur - 19.04.1905, Blaðsíða 2

7 2
eða vísvitandi vélræði. Þessvegna mega
menn ákaflega vara sig á því, að láta
ekki þessu »humbugi« haldast það uppi 1
áliti almennings að sigla undir fölsku
flaggi, sem einskonar vísindalegt rann-'
sóknarfélag, er þykist vera að »leita að
sönnunum fyrir öðru lífi«, óþarft að láta
það vera meira og veglegra en það í
raun og veru er: ávöxtur af meðfæddri
hjátrú og hindurvitnum, sem lestur er-
lendra andatrúarrita hefur eflt og magn-
að svo, að mennirnir verða hálfruglaðir
og geta ekki lengur staðizt þá freisting-
arforvitni að fara sjálfir að »fúska« við
þetta, sem hin truflaða dómgreind þeirra
og ruglaða skynsemi hyggur, að séu op-
inberanir frá öðrum heimi. Þessvegna er
þeim mönnum miklu fremur vorkunn,
sem lenda 1 slíkri villu og skiljanlegt, að
þeir kalli þetta svísindalegar rannsóknir«,
því að þá er þeir eru einu sinni orðnir
flæktir 1 þessu hjátrúarneti, þá er þeim
fyrirmunað að greina rétt frá röngu, vit
frá óviti, vísindalegar rannsóknir frá hlægi-
legasta humbugi. I þessari sjálfsblekking
þeirra og engu öðru liggur þeirra eina
afsökun fyrir því að gefa sig þessari
draugatrúarhégilju á valdr
Hér pkal ekki farið neitt út í það, hversu
virðulegar hugmyndir eða hitt þó heldur
það gefur um annað lif, að ímynda sér
að andar framliðinna manna verði »kall-
eðir fram« og spurðir spjörunum úr af
hinum og þessum hindurvitnapostulum eða
loddurum, sem annaðhvort af hjátrú
eða tómum leikaraskap koma sér saman
um að skemmta sér við þessar »tilraunir«.
Það er heldur veglegt að ímynda sér, að
andarnir muni vera leiksoppar vor jarð-
arbúa á þennan hátt, auk þess sem það
virðist ekki benda á, að andarnir eigi
neina þægilega tilveru hinu meginn með
því að vera þannig á flökti í geimnum
hælislausir og undirorpnir valdboði Péturs
og Páls hér á jarðríki.
Frá hverri hlið, sem hégilja þessi er
skoðuð er ómögulegt að hún geti’ fest hér
neinar rætur fyrir alvöru, nema hjá þeim
mönnum, sem varpað hafa fyrir borð
kristilegri trú, en leiðst 1 þess stað út í
vantrú og allskonar hjátrú, þar á meðal
í trú á öll »dularfull fyrirbrigði*. Þaðer
því lítil hætta á því, að hégilja þessi
nái hér nokkrum vexti og viðgangi, því
að þjóðin er skynsamari og heilbrigðari
en svo, að hún láti flekast af sllku. F.n
ábyrgðarhluti þeirra leiðtoga, er leitast
við að berja þessa vitleysu inn í fólkið,
og fá það til að trúa á hana, er ekki
minni fynr það, enda mjög undarlegt, að
nokkrir slíkra manna skuli hafa dirfzt að
reyna það. Þeir sjálfir mega auðvitað
flónska sig á henni með nánustu kunningj-
um sínum, en þjóðin ætti að fá að vera
í friði fyrir þessu og öðru eins.
Eg trúi því tæplega, þótt mér hafi ver-
ið sagt það, að þetta draugatrúarfélag hér
1 bænum sé jafnvel pólitiskt, eigi t. d.
að vera til þess meðal annars, að »leita
frétta af framliðnum« um það, hvenær Valtý-
ingarmuni komast til valdanna m. fl.l! enda
séu eintómir Valtýingar ( félagi þessu, en
það mun sprottið af því, að forsprakk-
arnir eru úr þeim flokki, ogþvl hafa þeir
fyrst og fremst snúið sér til skoðana-
bræðra sinna í pólitíkinni, gengið hægast
að ánetja þá, svo að þetta getur allt
verið ofureðlilegt. En óneitanlega er það
nokkuð kátlegt, ef þetta valtýska drauga-
trúarfélag yrði að pólitisku deiluefni.
Eg las það nfl. nýlega í blaði félagsstofn-
andans, að »stjórnarhöfðingjarnir« í hinu
liðinu andatrúarsnauða hafi átt að gera
samtök(!) um, að »hepta andlegt frelsi«,
með því að beita nytsemdarfélag þetta of-
sóknum. Eg get ekki séð, að stofnandinn
græði mikið á því, að vera að búa til
annað eins bull eins og þetta, því að það
er svo heimskulegt, að því trúir enginn
lifandi maður. Maðurinn hlýtur að vera
orðinn eitthvað til ynuna bilaður 1 höfð-
inu við »vísindalegu rannsóknirnar« sínar,
ekki síður en félagi hans, hinn svísinda-
maðurinn«, sem stendur á því fastar en
fótunum, að »viðtal við framliðna« sé
mesta og bezta alþýðumenntunarmeðalið
handa þjóð vorri nú, og það sýni ljósast,
hvort hún sé menntuð eða ómenntuð,
hvort hún tekur þessari hindurvitnaheimsku
vel eða illa. Það er menntunarmæli-
kvarðinn(!) á þjóð vora hjá þeim vitring.
Hún ríður sannarlega ekki við einteyming
flónskan.
He ið r eku r .
Mannalát.
Ur Arnessýslu er skrifað io. þ. m.:
»Hinn 27. f. m. lést hin háaldraða ekkja
Rannveig Gísladóttir í Þrándar-
holti í Gnúpverjahreppi. Hún var fædd
á Miðfelli í Hrunamannahreppi síðasta
vetrardag (22. apríl) 1812, ogvar hún því
orðin nær 93 ára, er hún lést. Hún gipt-
ist hátt komin á þrítugsaldur Lopti Odds-
syni frá Sandlækjarkoti. Fóru þau að
búa í Þrándarholti, en mann sinn missti
hún eptir 15 ára sambúð. Börn áttu þau
7, döu 4 þeirra í æsku, en 3 lifa (Oddur,
Guðný og Steinunn), öll ógipt. Eptir
missi manns síns bjó hún áfram í Þránd-
arholti til dauðadags með börnum sín-
um sem ekkja í 51 ár. Alls bjó hún því
1 samfleytt 66 ár. Þrennt er hér næsta
fágætt, nfl. hinn hái aldur hennar, hinn
lángi búskapartlmi á sama stað og ekki
sízt það, að börn hennar yfirgáfu hana
aldrei allan þennan langa tíma, enda að-
stoðuðu þau hana mæta vel. Framan af
búskaparárum sínum var hún fremur fá-
tæk, og einkum eptir það að hún missti
mann sinn stóð hagur hennar erfiðlega.
En smátt og smátt rættist svo úr, að
hún varð með beztu bændum í sveit sinni.
— Rannveig sál. var í mörgu merk kona
og góð, og einkar góðgerðasöm og gest-
risin, enda mjög vinsæl. Þegar hún var
réttra 90 ára heimsóttu nokkrir sveitung-
ar hennar hana, fluttu henni vinsamlegt
ávarp og færðu henni dálitla minningar-
gjöf. Var hún vel að því komin«.
Drukknun.
Hinn 22. f. m. fórst enn bátur úr Bol-
ungarvík með 6 mönnum, er allir áttu
heima á Isafirði nema einn. Formaður-
inn hét Benedikt Vagn Sveinsson, kvænt-
ur og átti 6 börn í ómegð. Að eins 1
þessara manna hafði tryggt líf sitt fyrir
litla upphæð.
Næm sótt,
er læknir Austur-Skaptfellinga segir að
sé difteritis, er komin upp í Öræfum, og
sendi sýslumaður hraðboða hingað suður
til stjórnarráðsins til að fá samþykkt sam-
göngubann, erlæknir og sýslumaður höfðu
fyrirskipað. Veikin hafði gert vart við
sig á flestum bæjum í sveitinni og 3 menn
verið dánir úr henni. Til vonar og vara
sendi stjórnarráðið »serum« með hraðboð-
anum, ef vera kynni að læknirinn hefði
það ekki.
Ágætur afli
í net hefur verið hér við sunnanverðan
Faxaflóa nú um hríð, en afli á þilskip
hefur verið með langrýrasta móti.
Ritgerð eptir frú Bríet Bjarnhéðins-
dóttur er nýlega prentuð í »Letterstedska«-
tímaritinu í Stokkhólmi. Er hún »um
lífið á Islandi á 19. öld« og byggð á fyr-
irlestri, er höf. hélt í »Frederika-Bremer«-
félaginu í Svíþjóð 22. okt. f. á. í ritgerð
þessari er margt vel athugað og gefur hún
útlendingum töluverða hugmynd um hag
manna og landshætti hér.
„Laura“
kom héðan frá útlöndum 16. f. m., en
fátt farþega. Meðal þeirra Ólafur Árna-
son kaupm. á Stokkseyri.
„Kong Trygve“
fór héðan ekki fyr en í fyrrakveld.
Með honum tóku sér far: ráðherrann
H. Hafstein og frú hans, Einar Benedikts-
son sýslumaður Rangæinga og frú, Grön-
feldt mjólkurfræðingur með frú, Pétur
Brynjólfsson ljósmyndari, Ólafur Björns-
son stud. mag. með unnustu sinni frk.
Borghildi Thorsteinsson, Bjarni Jónsson
snikkari, Þorst. Þorsteinsson skipst., Guðm.
Einarsson steinsmiður o. fl., og um 50 frakk-
neskir skipbrotsmenn, alls um 80 farþegar.
Heiðursmerki.
Aasberg skipstj. á »Laura« er orðinn
riddari af dannebrog. Hann hefur nú
farið 100 ferðir hingað til lands í þjón-
ustu »hins sameinaða« og hefur verið ein-
hver hinn langötulasti og bezt þokkaði
af skipstjórum þess félags hér við land.
Afnám amtsráOanna
á að líkindum ekki langt í land úr
þessu. Fátækramálanefndin hefur í nýju
frumvarpi til sveitastjórnarlaga lagt það
til, að »ráð« þessi væru afnumin og gert
ljósa og ítarlega grein fyrir ástæðum sín-
um til þess. Þetta er stærsta og þýðing-
armesta breytingin í frv. þessu, sem ann-
ars er að mestu leyti að eins samsteypa
af sveitastjórnarlöggjöfinni í eina heild
með nokkrum smábreytingum og viðaukr
um, en nefndin hefur ekki viljað leggja
út í að fara fram á neinar gagngerðar
breytingar á sveitastjórn landsins að öðru
leyti. En ei að síður er það þarfaverk,
er húri hefur unnið og tillagan um af-
nám amtsráðanna fær eflaust góðan byr
á þingi.
Sumargjafir
fá menn hvergi hentugri né gagnlegri
en hjá
Jónatan Þorsteinssyni
Laugaveg 31.
íslenzk frímerki,
einkum misprentanir, afbrigði o. s. frv.
kaupir H. Ruben, Istedgade 30, Köben-
havn. Verð óskast ákveðið.
Einn Rafmagns-vasalampa
sendi eg burðargjaldsfrítt hverjum þeim, er
sendir mér 200 st. af íslenzkum frímerkjum.
Þau verða að vera heil og þokkaleg, og hag-
anlega skipt. Eg kaupi þau einnig fyrir
peninga. Allskonar glingur er til sölu. M.
Brabrand Jensen. Aarhus.
Hus
til kaups eða leigu.
Til kaups eða leigu er vandað hús
á Seltjarnarnesi, og er laust til íbúðar
næstkomandi 14. maí. Húsinu fylgir
góð lending, ágæt vergögn til fisk-
verkunar, sömuleiðis góðir jarðepla-
garðar, sem gefa af sér 25—30 tunnur
af jarðeplum í meðalári. Semja má
við
Jón Jónsson
Melshúsum.
Engir skakkir hælar framar!!
Patent giimmíliælinn „The safoty Pnd,,
má setja á hvern hæl sem er. Ódýr og
endingargóður. Endist á við 4 leöurhæla
Snýst þegar gengið er, svo hællinn verður
aldrei skakkur. Er stöðugur og þægilegur
að ganga á, og ekki sleipur í hálku. Er
til af öllum stærðum. Útsölumenn óskast
hvarvetna. Einkasala H. Emmecke 10
Colbjörnseusgaile. Köbenhavn.
Geysis-
Eldstóin,
Ný gerð.
Alveg frístandandi. Seld algerð
til að nota hana. Eldstóin hefur eld-
traust, múrað eldhol, steyptar vind-
smugur, stór pottgöt, emalieraðan
vatnspott, steikingar og bökunarofn,
sem tempra má, magasíntemprun á
eldinum, svo eldiviður sparast og hiti
fæst ei.ns og með ofni. Eldstóna
getur hver maður hreinsað á 5 mín-
útum. Veiðið er hjá mér ekki nema
helmingur þess, sem fríttstandandi eld-
stór eru annars seldar.
Geysis-eldstóin er merkt
með mínu nafni og fæst aðeins hjá mér
eða hjá útsölumönnum mínum á Is-
landi. Séu engir útsölumenn á staðn-
um, verða menn að snúa sér beint
til mín. Biðjið um að yður sé send
verðskrá yfir eldstóna.
Jens Hansen
Vesterg&de 15 Köbenhavn.
CjVmasklner i storste
M. Udvalg til ethvert Brug,
Fagmands Qaraníi. — Ingen
Agenter. Ingen Filialer, derfor
billigst i Danmark. — Skriv
straks og forlang stor illustreret
Prisliste, indeholder alt om
Symaskiner, sendes gratis.
G. J. Olsen, Kibenhavn.
Nikolajgade 4, e
Yfirlit
yfir
hag íslandsbanka 31. marz 1905.
Acti va:
Kr. a.
Málmforðakontó . . . . . 242,000,00
4“/o fasteignaveðskuldabréf . 44,900,00
Handveðslán...................220,381,08
L;in gegn veði og sjálfskuklar-
ábyrgð.....................999,679,72
Víxlar........................273,883,90
Erlend mynt o. fl............. 2,184,84
Inventarium....................49,817,24
Verðbréf......................185.500,00
Byggingarkonto.................13,842,60
Kostnaðarkonto.................37,874,61
Ýmsir debitorar...............176,268,30
Útbú bankans............... 535.105,89
í sjóði........................28,280,65
Samtals 2,809,718,83
Passi va:
Kr. a.
Hlutabréf...................2,000,000,00
Útgefnir seðlar í veltu . . 478,000,00
Innstæðufé á dáík og með
innlánskjörum .... 237,418,14
Vextir, disconto o. fl. . . 82,512,27
Erlendir bankar o. fl. . . 11,788,42
Samtals 2,809,718,83
Reykjavík 31. marz 1905.
Emil Schou. Sighv. Bjarnason.
Revideret
Júi. Havsteen. Indridi Einarsson.
Jön Þorsteinsson
Hverfisgötu 24
(eptir 14. maí þ. á. Laugaveg 55)
hefur afarmikið úrval af reidtýgjum,
hn'ókkum, s'óðlum, t'óskum, aktýgjum og
yfir höfuð öllu því, er reiðskap til
heyrir með ótrúlega lágu verði.
Hvergi eins vönduð vinna né betra
efni. Munið því staðinn Hverfisgötu
24 eptir 14. maí þ. á. Laugaveg 55.
Jön Þorsteinsson.