Þjóðólfur - 26.05.1905, Blaðsíða 2

94
komið hafa snöggvast í það, leyfa mér að
lýsa því lítið eitt fyrir yður.
Sigurður sýslumaður fékk með ráðherra-
bréfi, sbr. Stjórnartíðindin 1883 B. bls. 61,
loforð fyrir 5000 kr. láni úr landsjóði til
byggingar hússins og tók það lán 3. febr.
1887, en það hrökk eigi, og fékk sýslumað-
ur þá aptur lán úr landsjóði 28. s. m. að
upphæð 2000 kr.
Eins og ráðherrabréfið ákvað, mátti lánið
eigi fara fram úr 3/4 virðingarverðs hússins,
enda varð það eigi, því að húsið var virt
á 13000 kr. Lét sýslumaður Hjört sál. Jóns-
«on lækni og Svein snikkara Jónsson virða
eignina, og hefur Sveinn snikkari, bróðir
Björns ritstjóra, sagt mér, að þeir hafi virt
húsið eptir því sem eigandinn, sýslumaður,
hafði sagt til um, hve mikið hafði gengið
til þess.
Mér þótti virðingin óhæfilega há, og fyr-
irskipaði nýja virðingu á húsinu til leið-
beiningar í skiptunum. Húsið var virt 23.
febr. 1895, og lýstu virðingarmennirnir,
snikkararnir, Sveinn Jónsson og Jósafat
Hjaltalín, yfir því að húsið nýbyggt hefði
eigi þurft að kosta meira en 9000 kr. Þótti
því skiptafundinum húsið, sem nú er 9 ára
gamalt og þarf mikilla endurbóta við, full-
selt á 7000 kr.
Eg hef nú búið í húsinu í 2 ár og hefur
mér reynzt það miklum mun miður en mér
var sagt það.
Það lekur alstaðar í miklum rigningum,
og frýs í því svo mjög, að seinastliðinn vet-
ur fraus opt blek næturlangt á skrifstofu
minni í þykkum leirbrúsa, og var þó alltaf
kynt frá morgni til kvölds, deig handklæði
frusu í svefnherbergi okkar hjónanna, og
var þó opt lagt í á kveldin, en alltaf opið
milli þess og daglegu stofunnar. Það er
mjög næðingssamt sumstaðar í því, enda
var að eins troðið mosa milli súða, og hann
er nú eðlilega nokkuð síginn eptir 9 ár.
Panel eru flest gengin mjög í sundur, sum-
staðar svo að sjá má milli herbergja. Lopt-
sillur eru víðasthvar gengnar mjög úr skorð-
um, sumstaðar t. d. á skrifstofunni og í
borðstofunni svo, að allt leikur á reiðiskjáifi,
ofnar, borð o. fl., ef hart er gengið um gólf.
Steintrappan er sprungin frá grunninum, af
því hún var aidrei grafin niður, og þak-
spónninn er víða fúinn, en sumstaðar fokinn.
Skorsteinninn var svo skaddaður að ofan,
eð eg varð að láta slá tré utanum til bráða-
birgða, og allt er húsið lítt málað. Svona
er húsinu rétt lýst, enda hefur Sveinn snikk-
ari eptir nákvæma skoðun sagt mér, að
nauðsynleg viðgerð mnndi kosta 1000kr.
Af því sem nú hefur verið sagt, má ráða,
að húsið er fullselt fyrir 7000 kr., og að
mínum dómi ofselt að mun, bæði vegna
þess, hvernig það er í sjálfu sér, og hvar
það stendur, enda hefur nú prófasturinn
byggt vandað tvíloptað hús, er virt hefur
verið á 6800 kr.
Mer hefði eigi komið til hugar, að bjóða
7000 kr. í húsið, hefði eg eigi dregizt á það,
áður en eg þekkti nokkuð til þess, og dytti
eigi í hug, að halda því boði fram, ef eg
eigi væri húsnæðislaus, enda veit eg eigi,
hvað eg geri, ef eg get holað mér einhvers.
staðar niður vetrarlangt.
Eg mundi eigi hafa lýst húsinu svo fyrir
yður, ef eg hefði skoðað mig sem skipta-
ráðanda, því að það grunar mig, að einhver
mundi hafa lagt það svo út, sem eg væri
að sverta húsið í minn hag, en nú hef eg
beðið amtið um skiptaráðanda 19. f. m.
Mér þótti réttara að skrifa yður belna
leið, en hafa mann á milli.
Vinsamlegast og virðingarfyllst
Ldrus Bjarnason.
E. H. segir í varnarskjali sínu um þessa
lýsingu mína á húsinu: „Mér dettur ekki
í hug að reyna neittað vefengja upptalningu
hans (o: L. H. B. í bréfinu) á ókostum og
göllum hússins."
E. H. kannast með öðrum orðum við,
að lýsing mln sé rétt.
En hvað gerir■-«- yfirrlttur landsins?
Hann ónýtir, ekki aðeins þessa viður-
kenningu E. H„ heldur snýr henni jafn-
vel móti mér, með því að gefa í skyn,
að eg hafi lýst húsinu ómaklega í bréfinu
til Thomsens. Það er spánnýtt. Það hefur
hingað til verið álitin undantekninfiarlaus
regla, að eigin játntng tæki af allan efa.
Og jafneptirtektavert er það, hvernig
yfirrétturinn fer með bréf J. H.
Reykjavík 6. dag októbermán. 1896.
Háttvirti herra prófastur!
Eg leyfi mér að þakka yður privatim fyrir
yðar góðu frammistöðu í búi Sigurðar sýslu-
manns, sem eg í alla staði fellst á ; síðar mun
eg skrifa yður officielt, um leið og eg skipa
skiptaráðanda til þess að taka við búinu að
öllu leyti, en eg hef ekki fengið beiðni sýslu-
manns hér að lútandi.
Eg get ekki annað en furðað mig í hæsta
máta yfir framkomu sýslumanns, og hann
getur hreint og beint eyðilagt sína „carriére",
ef hann nú ekki lætur sitja við það, sem
komið er; hann hefur sent hingað mann,
sem kom á undan yðar bréfi til mín, með
bréf til. cand. Gísla ísleifssonar, um að hann
tæki út yfirréttarstefnu til þess að áfrýja úr-
skurði yðar, en G. í. lét hann vita, að slíkt
mál tæki hann eigi að sér. Það er merki-
legt, að L. B. skuli ekki finna til þess, að
hann sem skiptaráðandi á fyrst og fremst
að líta á hagsmuni bús þess, sem hann hef-
ur til meðferðar, í stað þess rær hann öll-
um árum að því, að búið missi 1000 kr.
Hann ætti líka að muna eptir því, að það
verður ekki tekið vel upp, að dómarar og
skiptaráðendur víki úr sæti að orsakalausu,
sbr. 2. gr. tilsk. 19. ágúst 1735, og hann
gæti búizt við, að hann fengi að vita, að
honum væri frjálst að fara algerlega eða
losast við sín embættisstörf yfir höfuð. L.
B. má vera yður þakklátur fyrir úrskurð
yðar; illa leizt landshöfðingja á framkvæmd-
ir hans; hann átti heldur ekkert með að
mótmæla umboðsmanni frú Guðlaugar, og
get eg ekki séð, að það atriði komi honum
við.
í gærmorgun kom „Laura“ í mesta ofsa-
veðri, sem byrjaði laugardagskveldið; eg
man ekki eptir öðru eins hvassviðri; enginn
komst í land í gær, og pósturinn er víst
ekki kominn í land enn.
Eg bið yður að flytja konu yðar vinsam-
legustu kveðju mína og kveð yður með
beztu heillaóskum mínum.
Vinsamlegast
yðar
J. Havsteen.
*
* *
Að eptirrit þetta sé orð fyrir orð sam-
hljóða mér sýndu frumriti, vottast hér með
notariaiiter eptir nákvæman samanburð.
Notarius publicus í Reykjavík
6. apríl 1901.
Halldór Daniclsson.
Þetta ómerkilega bréf, bréf, sem . H.
hefur munnlega og skriflega beðið mig
velvirðingar á, kallar yfirrétturinn „btéf
amtmannsins i Vesturamtinu".
Látum vera, að E. H. og „ísafold" hafi
kallað bréf J. H. þessu nafni. Það pass-
aði eðlilega í þeirra kram. En eg haíði
ekki búizt við þvt að landsyfirt éttunnn
færi að taka það eptir þeim. Eg bjóst
við því að hann mundi þekkja mun á
privatbréfi og embœttisbréh. Að minnsta
kosti ætlaði eg Kr. J., sem átti að þjóna
amtmannsembætti í nokkur ár, að muna
eptir prentaða hausnum á amtsbréfunum.
En þetta er smáræði í samanburði við
það, að landsyfirrétturinn réttlætir E. H.
með pví að vitna i orð J. H, setn egein-
mitt hafði stefnt E. H. fyrir að hafa eptir
J. H. Með því er eitt af illyrðunum lát-
ið réttlæta hin. Það er nýmceli, sem fer
pvert ofan i allt, sem manni hefur verið
kennt um réttarfat. Með þessum fáu orð-
um er dómi landsyfirréttarins 1 rauninni
nægilega lýst.
En það er fleira athugavert við hann.
Dómurinn segir, að eg hafi „lagt kapp
á“,4ð eignast húsið fyrir 7000 kr. meðan
eg var skiptaráðandi í búinu. Þetta er
blátt áfram rakalaust. Eg hafði engin af
skipti af búinu frá þv( eg gerði boð í hús
þess 17. apríl 1896. Eg tók þátt í um-
ræðunum um hússöluna á skiptafundinum
12. sept. 1896, sem prívatmaður.
Loks er dómurinn svo óskilmerkilega
orðaður, að það er ómögulegt að sjá á
honum, hver af hinum umstefndu illyrð-
um yfirrétturinn álttur sönnuð og hver
ösaknœm. Það er t. d. ómögúlegt að sjá,
hvort yfirdómurinn álítur það sannað, að
eg hafi viljað „hafa af búinu“ 1000 kr.,
þ. e. draga mér sviksamlega 1000 kr. af
því, eða hvort hann álítur það ósaknæmt,
að segja um skiptaráðanda, að hann »hafi
af búi«. En hér stendur það ekki á neinu.
Dómurinn er jafn rangur fyrir það, hvað
sem vakað hefur fyrir yfirréttinum.
Það stendur fast, þó að yfirrétturinn
hafi nýlega komizt að gagnstæðri niður-
stöðu, að orðin, að „hafa af einhverjum"
þýða, að draga sér sviksamlega, sbr. orða-
bók Konráðs Gíslasonar, er leggur danska
orðið „snyde“ út með „hafa af“ og sbr. enda
yfirréttinn sjdljan, sjá Dómasafn
hans V, bls. 625. Þar er komizt svo að
orði um mann, sem dæmdur var í 8 mán-
aða betrunarhúsvinnu fyrir svik: »Hefur
hann því dregið sér1) ennfremur 1,00
eða alls haft af póstsjóði kr. 321,00“ —
Þetta segir yfirrétturinn 1898, en þegar
okkur — „ísafold“ lendir saman 1905,
segir hann, að það sé engin ærumeiðing
þó „Isafold" segi um mig, að eg „hafi
haft af' búi. Þ d eru ummœlin tneinlaus.
Og það stendur jafnfast, að ekki getur
um neina sönnun verið að ræða, af þeirri
einföldu ástæðu, að hér var ekkert víta-
vert aðhafst.
Aðgerðir mínar útaf húskaupunum voru
þær, að eg lét Jón Jensson og systur hans
sál- koma mér til að selja húsið utan upp-
boðs, í stað þess að sleppa því strax fyrir
það verð, er fyrir það hefði kunnað að
fást á uppboði.
Slettur E H. um að eg hafi spillt því,
að D. Sch. Thorsteinson læknir og Sig.
próf. Gunnarsson gerðu boð í húsið er
| ekkert annað en tilhœfulaus tilbúningur.
Ekki nóg með það, að húsið var tvisvar
boðið fram til sölu í »ísafold«, sem E. H.
er þá sjálfur meðritstjóri að, fyrst í 21.
tölubl. XXII. árg. og s(ðan í 1. tölubl.
XXIII. árg., heldur sampykktu báðir, D.
Sch. Th. og S. G., er mættu fyrir aðstand-
endur að búinu, pað d s kiftafundi,
að hú s i ð yrðiseltutanu pp b oð s,
ef 7000 kr. boð fengist i pað,
enda gerðu þeir ekki boð í húsið, og
bygðu þó ekki fyr en löngu eptir að fyrri
sölufresturinn var útrunninn.
„ísafold" hafði eðlilega ekki vit á að
þegja yfir þessum dómi. Hún blés því
út um borg og bý, að nú væri „Lárus
dæmdur sannur að sök um fjárdráttartil-
raun“, að hann hefði reynt „að hafa af
búinu sér í hag 1000 kr.“. Sagði, að þess
væri ekki dæmi að »maður væri látinn
halda embætti eptir þetta" o. s. frv.
Mér datt í hug, þegar eg las þetta, það
sem Þorl. heitinn á Háeyri sagði við
lubbann, sem ætlaði að leika á hann:
„Og pú ert pd bceði vondur og vitlaus",
enda stefndi eg „ísafold« strax 2 stefnum
fyrir ummælin.
Eg þóttist vita, að enginn dómari um
endilangt Island mundi sýkna hana fyrir
anrað eins. Eg mundi í svipinn ekki
i) Leturbreyting gerð af höf.
eptir því, að H. Daníelsson hefur látið
„Fjlk.“ flytja það óhrakið, að hannhafisagt
í ræðu fyrir margmenni, að „Isafold« segði
óvinum sínum aldrei til syndanna af
öðru en sannleiksást, enda sýknaði H. D.
hana óðar, en hlífði mér þó við — sekt
fyrir óþarfa málsýfingu, og kalla eg það
mildi, — »ísafold« hafði farið fram á það.
Eg leitaði þá yfirréttarins. Hann — yfix-
réttur landsins hla u t hér að tala öðru-
vísi.
En viti menn!
Yf i t rétturinn — staðfesti nýlegabáða
dómana, og lagði jo kr. mdlskostnað á
mig í hvoru máli.
Eg hafði heimtað, að J. J. viki sæti (
öðru málinu, enda varð hann að víkja úr
dómarasæti í máli því, er dæmt var fyfir-
rétti í ágúst í fyrra, engin leið að beita
þrásetu þar, enda gerði það lítiði til,
Stjórnarráðið setti mann af sama sauða-
húsi í stað J. J. En nú náði J. J. sér
niðri. Nú sat hann, og hefðu þó líklega
flestir „taktmenn« vikið sæti í hans spor-
um, það því fremur, sem hann var hdlf-
óheppinn í vitnaframburði s(num á bæjar-
þinginu í Reykjavík 2. aprfl 1903.
Ein af spurningum þeim, sem eg lagði
þá fyrir J. J. var á þessa leið:
„Er vitninu (J. J.) kunnugt um, hver kom
H. Th. A. Thomsen kaupmanni tilaðbjóða
8000 kr. í húsið eptir að frestur sá, er skipta-
ráðandi eptir ákvæði skiptafundar hafði sett
fyrir tilboði í húsið, var liðinn“ ?
J. J. svaraði á þessa leið: „Eg veit ekki
til, að neinn hafi komið Th. til að kaupa
húsið, og eg hefi ekki eggjað hann d pað,
en umtal mitt um húsið hefur ef til vill
vakið athygli hans á þv(. Hann kom til
min að fyrra bragðiog beiddi tnig að
gera tilboð í húsið og keypti það, að því er
vitnið bezt veit, fyrir eigin reikning og í
eigin hagsmuna skyni. Vitnið getur þess,
að gefnu tilefni frá vitnastefnda, að það
muni ekki samtal sitt við Thomsen, svo það
geti greint frá því hér, en vitnið hafi talað
við Thomsen um húsið og Thomsen hafi
sagt. að hann þyrfti að kaupa hús ( Stykk-
ishólmi, seinna hafði' svo Th. komið
til vitnisins, sagst vera búinn að leita sér
upplýsinga um húsið. Það mundi vera gott
og beðið vitmð að gera boð í pað". —
Þetta — Þetta bar og s 61 J. J, að
séra Sig. Jenssyni bróður sinum dheyrandi.
Nokkrum mínútum seinna svaraði sr. Sig.
sömu spurningu á þessa leið: . . .
„ Um pað hvernig tilboð Th. hafi vertð til-
komið er mér pað kunnugt, að Th. átti
kröfu í húsið og að Jónyfird. bróðir
m inn f ó r fr atn d við hann, að f d
ktöfuna framselda til sin í pvi skyni
að bjóða sjdlfur i húsið, að vitnastefnda
frdgengnum og notu til pess kröfuna".
Eg^sá á því augnaráði, sem H. D. sendi
J. . er sat andspænis H. D. og horfði í
gaupnir sér meðan séra Sig. bar þetta, að
H. D. þótti vænt um J. J, —
Krafan, sem séra Sig. átti hér við, var
samkv. reikningi Thomsens 89 kr. 4o aur.
Whiskyskuld.
Þessi upphæð, sem J. J. vissi fyrirfram
að ekkert mundi fást af og ekkert fékkst
af, af því að búið gat ekki einusinni borg-
að forgangsskuldir, œtlaði J. J. að nota
til að gera ty 111 b 0 ð í húsið, en svo þurfti
ekki A neinni fjárhættu að halda. Thom-
sen varð unninn til þess að bjóða ( húsið,
Boð Thomsens kom j'/i mdnuði eptir
fyrirfram auglýstan framboðsfrest og hljóð-
ar ( allrl sinni nekt svona:
Með því að eg hef í umboði frá öðrum
manni að kaupa hús í Stykkishólmi, gef eg
hér með hr. yfirdómara Jóni Jenssyni, eða
þeim er hann setur fyrir sig í því efni, um-
boð mitt til að bjóða fyrir mína hönd 8000
krónur — átta þúsund krónur — í húseign
dánarbús Sigurðar sál. Jónssonar í Stykkis-
hólmi, er ráðgert er að seld verði á skipta.