Þjóðólfur - 26.05.1905, Blaðsíða 3

95
fundi í næsta mánuði; þó áskil eg, að eg
fái frjáls umráð yfir húseigmnni í síðasta
lagi i. október þ. á., og einnig er þetta boð
mitt bundið því skilyrði, að hr. sýslumaður
■Lárus Bjarnason vilji eigi kaupa húseignina
fyrir sömu upphæð og með sömu kjörum
og eg, þ. e. fyrir 8000 krónur.
Reykjavík 31. júlí 1896.
H. Th. A'. Thomsen.
Ofanritað umboð fel eg prófasti Sigurði
Jenssyni í Flatey.
Reykjavík 31. júlí 1896.
Jón Jensson-
Eg hélt því fram á skiptafundi 12. sept.
1896, að eg ætti að eignast húsið, meðal
annars vegna þess ad eg einn hefði innan
hins tiltekna sölufrests boðið í það þá upp-
hæð, ei skiptafundur hafði samp. að selja
það fyrir, en sr. Sig. G. úrskurðaði eptir
rdði J. J., að eg skyldi ekkert af því hafa.
Eg aetlaði að sækja búið að lögum fyrir
réttarspjöllin, en hætti við það, þegar eg
komst að því, hve ráðrlkur J. J. var í yfir-
réttinum.
Vorið eptir varð tylliboðið bert. Th. bauð
mér hústð að fy 1 ra brayði fyrir joookr.,
sama verð sem eg hafði boðið. og seldi
mér það svo nokkrum dögum seinna fyrir
6750 kr., enda hafði pað staðið tómt allan
vetunnn. Nokkru seinna um sumarið
sagði Th. mér, að J. J. hefði talað sig
uppiú\ að kaupa húsið og friðmæltist jafn-
framt fyrir áreitnina við mig.
Eptir þessi afrek J. J. fer sómi sá, sem
hann hefur af því að hafa tekið sér dóms-
vald yfir manni, sem ekki treysti honum,
að verða fremur vafasamur.
Svo kem eg til dómanna, þessara dœma-
lausu dóma, sem eg í rauninni gæti unað,
því að þeir sýkna „Isaf.« þó ekki af
þeirri ástæðu, að hún hafi samiað illyrði
sín um mig, heldur af því að ummæli
hennar séu ekki œrumeiðandi.
Dómar þessir eru samt svo óvanalega at-
hugaverðir, að það m d e k ki þegja um
þd.
Með öðrum dóminum er „Isafo!d« sýkn-
uð fyrir að hafa sagt, að eg væri »dæmd-
ur sannur að sök um fjárdráttartilraun",
og að eg hefði reynt að „hafa af búi mér
f hag 1000 kr.“— Yfirretturinn segirum
þessi ummæli: „Eigi er nein heimild til
þess áð Alita, að i orðum stefnda f'„Isaf.“)
felist aðdróttun gegn dfiýjanda um svik-
samlegan fjdrdrdtt eða tilraun til hans“l).
Það mun vera leitun á jafnmiklum mis-
skilningi á óbreyttu, íslenzku máli í
jafnfáum lfnum.
Eptirfarandi vottorð lærðustu málfræð-
inga vorra virðast nægilega taka af öll
tvímæli um það, hver merking liggur í
orðunum „fjárdráttur« og að »hafa af‘.
Eftir tilmælum votta jeg hérmeð, að orð
ið fjárdráttur í nútíðarmáli íslensku alt
af er haft í merkingunni: ,öflun fjár með
sviksamlegu eða óheiðarlegu móti'. Að þetta
sje rjett, sínir líka:
1) Hin íslensk-enska orðabók Cleasby’s og
Guðbrands Vigfússonar, er þíðir orðið
fjárdráttur á ensku þannig : (unfairly)
making money“. Þar sem orðið unfair-
ly er hjer sett í sviga, þá kemur það
af því,aðorðið virðist í fornmálinu hafa
haft nokkru vægari merking en í nútíðar-
máli, og hefur það gefið Fritzner tilefni
til að þíða þetta sama orð svo, sem hann
gerir í orðabók sinni, o: með orðunum:
indsamling af penge og gods" (Fritzner,
Ordbog over det gamle norske sprog, 2.
útg., undir orðinu fjárdráttr), en þá
þíðing tel jeg beiniínis ranga.
2) Supplement til islandske ordböger, 2. sam-
ling, eftir Jón heitinn Þorkelsson rektor,
er þíðir orðið fj á r d r á 11 a r ma ð u r, sem
er leitt af f j á r d r á 11 u r, með danska
orðinu „pengesnyder" (hin þíðingin á sama
orði hjá sama höfundi, o: „pengepuger“,
er að mínum dórni miður rjett).
1) Leturbreyting af höf.
3) íslensk-ensk orðabók eftir G. T. Zoéga,
er þíðir orðið fjárdráttur með „em-
bezzlement".
4) Ensk-íslensk orðabók eftir sama höfund
(G. T. Zoega), er þíðir enska orðið pe-
culation með íslenska orðinu fjár-
d r á 11 u r.
Jafnframt votta jeg, að orðtækið ,hafa
af einhverjum* er í nútiðarmáli íslensku
haft í sömu merkingu og „snyde en“
á dönsku, enda hefur sá maður, sem
einna mest er að marka í þessu efni, Kon-
ráð heitinn Gíslason prófessor, þítt s n y d e
með hafa af í hinni dönsku orðabók sinni
(undir snyde).
Reikjavík 12. maí 1905.
Björn M. Olsen.
Samþykkur Stgr. Thorsteinsson.
Að því er nútíðarmálið snertir, er eg þess
ari skýring samþykkur.
Pdlmi Pdlsson.
Eins og við þekkjum mælt mál hér á
landi nú, eru orðin „fjárdráttur og „að hafa
af einhverjum" ekki höfð nema f misjafnri
merkingu (sbr. „það er hreinn og beinn
fjárdráttur" = det er ligefrem Snyderi).
Jón Þorkelsson. Guðmundur Þorldksson.
Orðið fjdrdrdttur út af fyrir sig þýðir
ekkert annað en „sviksamleg fjáröflun".
Og yfirrétturinnsjdlfur hefur allt-
afskilið pað d þann veg — þangað til „ísa-
fold" hafði það um mig. I V. bindi
Dómasafnsins bls. 315, er talað um að
»draga sér“ ull; á bls. Ó25.er, eins og áður
er vikið að, sagt um mann, sem dæmdur
var fyrir svik. „Hefur hann því di egið
sér*) ennfremur 1,00 eða alls haft af
póstsjóði kr. 321,00.
I VI. b. bls. 121 er talað um að mað-
ur hafi „dregið undir sig" kind og á bls.
252 stendur: »Hefur ákærði fastlega neit-
að því, að hann hafi dregið sér nokkuð af
kaupi því, sem talið er á skránum borgað
þessum mönnum« — og svo bætt við:
„Akærði verður þannig eigi dæmdur fyrir
að hafa dtegið undir sig sviksamlega af
lcaupi (því) nefndra verkamanna".
Hér er auðsætt, að „draga sér" og „draga
undir sig sviksamlega" þýðir sama. Fjár-
dráttur út af fyrir sig getur ekki þýtt
annað en „sviksamleg fjáröflun", og að
hafa af", ekki annað en „svíkja út“. Það
vita allir, nema — yfirrétturinn? En þótt
einhver vafi væri hugsanlegur um orðið
fjdrdidttur eitt út af fyrir sig, þá hlyti
satnb andið að taka allan efa af fyrir
öllum öðrum en —- yfirréttinum.
Það er lokleysa, að segja um stefnanda
í einkamáli, sem ekki fær kröfu sinni full-
komlega framgengt, að hann sé dœmdur.
Og s'ök getur hér ekki þýtt annað en brot
eða sekt. Dœmdur sannur að sök um fjár-
drátt þýðir á dönsku: „Ved Dom kendt
skyldig i Forsög paa Bedrageri (Penge-
snyderi)".
I hinu málinu er „Isaf." sýknuð fyrir
að hafa sagt, að setja hefði átt mig af
fyrir landsyfirréttardóminn í fyrra.
Eins og sést á yfirréttardóminum frá í
fyrra, er fleipur E. H. um að J. H. hefði
átt að láta reka mig frá embætti, dœrnt
dautt og marklaust. E. sektaður og
dæmdur 1 mdlskostnað.
En 8 mánuðum seinna er — Bj. J.
sýknaður fyrir sama og eg látinn borga
honum málskostnað, meira að segja helm-
ingi hœrri málskostnað en yfirrétturinn
hefur látið borga m ér undir sömti kring-
umstæðum. Dálagleg satnkvœmni!
Og af hverju?
Af því, segir yfirrétturimr. „Þetta
er ályktun stefnda sjdlfs, sem hann
dregur af áður tilgreindum ummælum
dómsins — og felst eigi í henni nein-
sérstök aðdróttun að áfrýjanda eða œru
meiðing gegn honum“*).
Eg hef aldrei séð jafnmikla fjarstœðu i
jafnfdum orðum.
Með þeim er öll dbyrgð fyrir œrumeið-
ingar upphafin — í bráðina, þangað til
leiðrétting fæst á dóminum.
„Tólið", sem klippti gull framan í nýju
stjórnina í fyrra haust, en var eðlilega
ekki virt viðtals, dregur það réttilega út
úr þessum dómi, að segja megi — 1 bráð
ina — vítalaust um tuig, að eg hafi „haft
af“ búi, að setja hefði átt mig af o. s. frv.
En „tólið“ályktar ekkinógu langt, og ger-
ir yfirréttinum, sem eins og allir vita, ekki
fer í manngreinarálit, rangt til. Það er óhætt
að segja þetta, og yfir höfuð hvað sem er
um alla. Það má eptir sömu „röksemda-
leiðslu" segja um „tólið", að það sé allra
gagn, sem hafa vilja sig til að sletta 1 það
sleikju. Það þarf hér eptir ekki að hafa
fyrir að sanna það, sem þó er alveg vanda-
laust. Og það má fara lengra. Það md
hér eptir segja allt setn manni þóknast um
sjdlfan yfit réttinn.
Það mun margur spyrja sjálfan sig og
aðra, hvernig standi á því, að yfit réttur
landsins hefur látið slfka dóma frá sér
fara.
Eg skal ekki leysa úr því. Minni að-
eins á, að málspartarnir voru Lárus H.
Bjarnason annarsvegar og Isafold hins-
vegar, og meiri hluti dómendanna í lands-
yfirréttinum heita: Jón Jensson og Krist-
ján Jónsson.
Það munu sumir furða sig á, að undir-
dómari verður fyrstur til þess, að finna
alvarlega að gerðum jyfrdómsins. Þeir,
sem það gera, geta þakkað „Isafold" fyrir
það, næst yfirréttinum sjálfum.
Hún hefur hér sem fyrri skaðað flokks
menn sína, en gagnað óvinum sínum.
Ærsl hennar eru svo „hysterisk“ og blind,
að hún bindur mótstöðumenn slna alltaf
fastar og fastar saman, en hrindir að sama
skapi frá sér heiðarlegum flokksmönnum
sínum.
Það er óhætt að segja „Isaf." þetta opin-
berlega. Hún hefur hvorki vit né stillingu
til að læra neitt af þvf.
Hún hefur hér fagnað of snemma og
of dátt.
Of snemma, því að hún má vita, að
fyrir ofan yfirrétt stendur óvilhallur hæsti-
réttur. Að vísu skilur hæstiréttur ekki ís-
lenzku, og yfirrétturinn á að staðfesta
væntanlegar útleggingar á nefndum dóm-
um sínum, en þar er sú bót í máli, að
fleiri skilja íslenzku og dönsku en yfirrétt-
urinn.
Það lætur of dátt í henni, yfirréttarins
en ekki mín vegna.
Það er engu líkara en að hún sé hér
að fagna pólitiskum stórsigri, sem flokks-
bræður hennar í yfirréttinum hafi unnið.
Og það er vafasamt, hvort yfirrétturinn
spinnur silki við slíkar viðtökur.
Lárus H. Bjarnason.
*) Leturbr. af höf.
Lofsverður dugnaður
er það, sem varðskipið »Hekla« hefur
sýnt við »trollara«veiðina í þetta sinn.
Hún hefur alls tekið og sektað 15, þvf
að í síðustu hrotunni tók hún 5 f land-
helgi fyrir sunnan og austan land, og voru
3 þeirra þýzkir. Var einn sektaður um
75 £ (x35° kr-)> en hinir 4 um 6o<£hver
(alls 4360 kr.) þ. e. í sektir alls á þess-
um 5 5710 kr. auk afla og veiðarfæra,
er upptækt var gert. — Nú liggur »Hekla«
örsjaldan hér inni á höfn og mjög stiltta
stund 1 senn, en undanfarandi sumur hef-
ur hún legið hér inni fulllengi, að því er
mörgum þótti. Yfirforinginn, kapt. Schack,
er vakinn og sofinn í því, að gæta skyldu
sinnar og verja landhelgi vora, og ætti sá
áhugi hans einhverja sérstaka viðurkenn-
ingu skilið frá þjóðarinnar hálfu, eins og
áður hefur verið vikið á hér í blaðinu,
því að það getur verið svo feikilega mik-
ill munur á því, h v e r n i g menn rækja
skyldu sína. Það á ekki saman nema
nafnið.
,,Kong Trygve“
fór héðan til útlanda f fyrradag. Far-
þegar með honum alls um 30, þar á
meðal: Lárus Sveinbjörnsson háyfirdóm-
ari, frú hans og dóttursonur (Lárus Magn-
ússon), Morten Hansen skólastjóri, Magn-
ús Magnússon B. A. frá Cambridge (hef-
ur fengið kennarastöðu 1 Ameríku), Gunn-
ar Einarsson kaupm., Frederiksen kaupm.
frá Mandal, Sturla Guðmundsson stúdent,
Þorkell Klements vélafræðingur, frk. Ingi-
björg Johnsen, frú Inger Östlund, frú Guð-
rún Lárusdóttir, frk. Ingveldur Lárusdótt-
ir (frá Selárdal), Kristín Pétursdóttir og
Jörgina Gísladóttir, Guðm. Guðmundsson
stud. art. frá Vegamótum, norskur maður
Gude, ennfretnur 7 frakkneskir sjómenn
og einn Hollendingur o. fl. Til Vest-
manneyja fór Magnús Jónsson sýslumað-
ur, Anton Bjarnesen verzlunarstjóri o. fl.
Mislingarnip
hér í bænum hafa ekki gert frekar vart
við sig, en getið var í sfðasta blaði, nema
í einu barni af Barónsstíg, er læknir tók í
sóttvarnarhald, áður en það sýktist, en barn
þetta hafði lraft samgang við búsið nr. 42
á Vesturgötu, áður en það var sóttkvíað.
Vonandi að þetta barn hafi ekki sýkt frá
sér í Austurbænum, úr því að það var tek-
ið í tíma. Haldið er og, að barn sé orðið
veikt f hinu afkvíaða húsi nr. 42 í Vestur-
götu, en um það hús er sterkur vörður og
hefur verið, svo að þaðan er engrar sýking-
arhættu von. Það er því ekki vonlaust um,
að bærinn verði leystur úr sóttvarnarhaldi
nú um mánaðamótin.
Þingmannskosningin
á Akureyri. Sú frétt barst hingað í
gærkveldi með Halldóri Briem kennara, að
M a g n ú s K r istjánsson kaupm. hafi
verið kosinn þingmaður á Akureyri 15. þ. m.
H. Br. lagði samt af stað, áður en kjör
fundi var slitið, en hann færir mjög senni-
legar ástæður fyrir, að þetta hljóti að vera
áreiðanlegt, og mun því rnega reiða sig á
það.
Bezt kaup
á
Skófatnaði
í
Aðalstræti 10.
Steinoliumaskínur
þríkveikjaðar á 5 kr., tvíkveikjaðar
á 4 kr.
Vaxdúkur ogr
Linoleum
fæst í
J. P. T. Brydes verzlun,
í Reykjavlk.
0\Tmaskiner i sterste
M. Udvalg til ethvert Brug,
Fagmands Garanti. — Ingen
Agenter. Ingen Filialer, derfor
billigst i Danmark. — Skriv
straksog forlang stor illustreret
Prisliste, indeholder alt om
Symaskiner, sendes gratis.
G. J. Olsen, Kibenhavn.
Nikolajgade4, mirolk6
Reiðtýgi
og allt þar að lút-
andi bezt og ódýt-
ast hjá.
Jónatan Þorsteinssyni,
Laugaveg 31.