Þjóðólfur - 21.07.1905, Blaðsíða 1

57. árg.
Reykjavík, föstudaginn 21. júll 1905.
JM30B.
Ástandið á Rússlandi.
Bréf til Þjóðólfs.
(Niðurl.). Um verkföllin hafið þérsjálfsagt
frétt ýmislegt. Verkamennirnir í verksmiðj-
tinum gera verkfall, hásetarnir gera verkfall,
járnbrautarembættismennirnir gera verk-
fall, stúdentarnir og háskólakennararnir
gera verkfall — menn segja jafnvel, að
hásetar Nebogatovs hafi gert verkfall. All-
ir gera verkfall í Rússlandi, þar sem refs-
að er samkvæmt lögum og venju fyrir
verkfall með útlegð til Síberíu 1
Stjórnin sér, að hún er komin í ófærar
kröggur. Til þess að sundra hinum ýmsu
þjóðum Rússaveldis og koma í veg fyrir,
að þær taki höndum saman og fylgist að
málum, æsa menn hverja þeirra upp á
móti annari. Þér munið hafa heyrt um þá at-
burði, er gerzt hafa og sifellt eru að gerast
i Kisjinev, Homel, Póllandi, Kákasus og
víðar. En fjöldamargir hafa nú slegið
frá sér öllum ótta, þvi að þeir hafa ekki
lengur neinu öðru að tina en lífinu, og
hafa því alveg örvænt um sinn hag, en
vilja eimingis reyna að drepa banamenti
sína um leið og þeir sjálfir deyja, (því að
allir eru ekki fylgjandi kenningum Tol-
stojs). Á hverjum degi berast fréttir urn
ný pólitisk morð, stjórnarbyltingin er að
hefjast, og eg sé með skelfingu hinn blóð-
uga morgunroða þeirrar byltingar, sem
stjórnarbyltingin mikla í Frakklandi var
barnaleikur i samanburði við.
Hernaðarófarirnar eru einungis útvortis
inerki um veiklunina inni fyrir. Þegar í
upphafi ófriðarins var eg sannfærður um,
að Japanar mundu bera sigur úr býtum,
því að eg vissi, að hermenn vorir eru á
borð við hermenn Xerxesar, að fyrirlið-
arnir og hershöfðingjarnir eru — rúss-
neskir fyrirliðar og hershöfðingjar, að
þjóðina skortir bæði fé, mátí og menntun
til þess að heyjá ófrið við aðrar þjóðir,
enda æskir hún þess heldur ekki. En ef
hún hefði menntunina, mundi hún sjálf-
sagt heyja stríð, en þá gegn allt öðrum
óvin en Japönum. Já, eg hef ógn vel
séð og skilið, að allt þetta hernaðaræfin-
týri er ekkert annað en stakasta fásinna,
og að vér bíðum ekki ósigur fyrir hreysti
Japana, heldir fyrir vorn eigin vanmátt.
Eg hef unnið þrjár flöskur af vini í veð-
málum, einu um fall Port-Arthurs, öðru
um orustuna við Ljaojang, þriðja um or-
ustuna við Mukden. Einni flösku tapaði
eg á Eystrasaltsflotanum, því að eg gat
ekki trúað því, að menn færu að senda
birni í klunnalegum stömpum til þess að
berjast við stórhveli. Eg man vel, hversu
mikla erfiðleika skrifstofuvaldið rússneska
átti við að stríða, til þess að sigrast á
Tyrkjum í næstsiðasta ófriðnum, og þó
lá bak við þann ófrið dálítill hugsjónar-
neisti og þá var rússneska þjóðin ekki
alveg eins aumlega stödd eins og nú.
En hvað semtautar, þá mun skrifstofu-
valdið aldrei láta undan, þrátt fyrir hið
voðalega ástand og þó að refsingin fyr-
ir margra alda harðstjórn sé í vændum.
Allt umtal um rússneska stjórnarskrá, um
stofnun þjóðfulltrúaþings er tómur fyrir-
sláttur. Skrifstofuvaldið sleppir aldrei af
sjálfsdáðum hinni minnstu ögn af einka-
réttindum sínum, þvl að bæði er það
sjaldgæft, að einvaldar geri það, og svo
eru ofsóknirnar gegn verkamönnum nú
upp á sfðkastið, fargið á blaðamönnun-
um, undirróðurinn gegn menntuðu mönn-
unum o. fl. o. fl. ljós merki um, hvert
stefnt er. Nei! rússnesku stjórnendunum
svipar ekki til hygginna búmanna, sem
leggja stund á að efla auðsuppsprettur
sínar, svo að þeir geti hagnýtt sér þær
sem lengst. Nei! þeir eru bara snfkju-
dýr, sem sjúga, og sjúga allt til hins sfð-
asta blóðdropa og drepast síðan af hungri,
þegar ekki er meira eptir til að sjúga.
En nú er þolinmæði hir.nar miklu rúss-
nesku þjóðar á förum. . . .
Hristið ekki efablandnir höfttðið, þó að
eg kalli rússnesku þjóðina mikla. Þjóð-
in mín er ekkert afhrak, hún er einung-
is ólánssöm, ómenntuð, vanheil og næst-
um því blind. En hún hefur geymdan í
sálu sinni helgan loga, sem getur brttnn-
ið skært með björtum Ijóma. Ef þér
þekktuð hina »óleyfilegu« innanlandssögu
þjóðar vorrar munduð þér dást að henni.
Aldrei hafa nokkurstaðar fæðst svo marg-
ar stórhetjur sem hjá oss. Þrátt fyrir
hina djöfullegu kúgun stjórnarinnar fæð-
ast hjá oss göfgunarverðir hálfguðir. Menn
drepa keisarann, menn drepa ráðgjafana,
menn fórna daglega og á hverri stundu
lffi slnu. Kona veifaði vasaklút á götunni
og Alexander 2. féll dauður til jarðar.
Maður nokkur, klæddur sem verkmaður,
bar dýnamít inn í vetrarhöllina og kveikti
í því; (vegna þess að leitað er á verka-
mönnunum hátt og lágt, gat hann ein-
ungis borið inn svo mikið af því á hverj-
um degi, sem hann gat falið í hári sínu;
hann geymdi svo þessa skammta í kodd-
anum sínum og svaf þannig á hverri nóttu
á dýnamíti!) En til að segja frá þessu
öllu yrði eg að skrifa langt mál og eg
veit þó mjög lítið, því að á Rússlandi
er útbreiðsla á ritum jafnaðarmanna bönn-
uð og greypilegar refsingar við lagðar, ef
út af er brugðið. Eg vil einungis bæta
því við, að hinir hræðilegu »glæpir« jafn-
aðarmanna eru sprottnir af þvf, að allar
aðrar aðferðir eru þeim bannaðar til þess
að útbreiða kenningar sínar, blöðin verða
að bera munnkörfu og sérhverri frjálsri
hugsun er stungið svefnþorn, dýflissurnar
eru fullar af jafnaðarmönnum, sem eru
barðir, hýddir og hengdir ....
Svona er nú ástandið sem stendur. Eg
endurtek það, að það er óbifanleg sann-
færing mín, að valdhafarnir muni aldrei
undan láta og að hinn blóðugi leikur fari
í hönd. Það er óumflýjanlegt, nema eitt-
hvert kraptaverk beri * að höndum. En
drottinn miskuni sig yfir vort ólánssama
land, þegar fjötrarnir brotna af lýðnum
meðan hann enn er í hinu núverandi sið-
leysisástandi.
Ósannindum hnekkt.
Þokkasystkinin »Fjallkonan« og »ísa-
fold« hafa borið það út landshornanna
milli, að eg hafi neitað sjúklingum, er
skulduðu mér, um iæknis'njálp.
Það eru tilhæfulaus ósannindi, eins og
eptirfarandi vottorð, sem 162 menn, ná-
lega allir heimilisráðendur í héraði mínu
hafa undirskrifað.
Þá hafa nefnd blöð og haldið þvf fram,
að barnaveiki hafi árlega gengið f héraði
mínu og því hefði eg átt að hafa til ser-
um handa börnum séra H. Á.
Það er tilhæfulaust, að barnaveiki hafi
gengið hér. Um það getur hver sann-
fært sig, er nennir að líta í heilbrigðis-
skýrslurnar í Stjórnartíðindunum eða að
ómaka sig til landlæknisins. Árin igoo
—1904 hefur að eins 1 sýkst af croup
og 1 af diptheritis, enda hefði mér alls
ekki verið skylt að hafa serum, þó að
barnaveiki hefði gengið. Lytjabúðirnar
eru ekki einu sinni skyldar til þess, enda
fékkst það ekki í lyfjabúðinni í Stykkis-
hólmi í byrjun barnaveikinnar í mínu hér-
aði í fyrra vor.
Ólafsvík 22. júní 1905.
H. Steinsson.
*
* *
Vér undirritaðir lýsum hér með óá-
nægju okkar yfirgreinum »Fjallkontinnar«
og »ísafoldar« í garð héraðslæknisins í
Ólafsvfk.
Jafnframt því lýsum vér hér með yfir,
að læknir okkar hefur ætíð verið boðinn
og búinn til að gegna, þegar hans hefur
verið vitjað, jafnt þeim sem staðið hafa
í skuld við hann sem hinum, er ekki
hafa skuldað, og hefur hann, að því er
vér frekast vitum, komið fram sem sam-
vizkusamur og skyldurækinn læknir.
I júnímánuði 1905.
[162 undirskriptir, sem eru til sýnis á
skrifstofu Þjóðólfs].
Leiðrétting á ranghermi.
Herra ritstjóri! Þar sem við álítum, að Þjóð-
ólfur hljóti að vera lang útbreiddasta blaðið,
og þar af leiðandi kunnugur á flestum okkar
gömlu heimilum, þá biðjum við yður að ljá
eptirfarandi línum rúm f yðar heiðraða blaði.
ísafold hefur orðið það á, lfklega í fyrsta
skipti, að fara dálítið utan hjá sannleikanum,
þar sem hún fræðir lesendur sína í 41.
tölublaði 1905, að við höfum munntóbak hér
um bil 6 pd. á mann um árið. Sannleikurinn
er sá, að við höfum 2V4 til 2»/a alin um mán-
uðinn og geta allir séð, að slíkt er ekki 6 pd.
um árið. Það fer ekki fram úr þremur
pundum, þó ísafold segi, að spítalanefndin
hafi ætlað alla tíð á að giska 6 pd. um
árið á mann. Það er undarlegt, að Björn
skuli ekki leita sér upplýsinga, þar sem er
eins auðvelt að fá þær eins og hér er, áð-
ur en hann lætur ísafold hlaupa með slfkt.
i8/7 1905.
Sjúklingar d Laugarnesspitalanwn.
Tvö þýzk skemmtiskip
»Fún;t Bismarck« og »Hamburg« hafa
komið hingað, hið fyrra á laugardags-
morguninn var og fór aptur á sunnudags-
kveldið. Það var 8300 smálestir aðstærð.
Hið síðura, sem er um 10,000 smálestir,
kom hingað í fyrradag og fer aptur á
morgttn. Farþegar með báðum skipanum
á 5. hundrað.
„Bothnia“
kom hingað fra Leith 17. þ. m. með
um 30 enska ferðamenn.
Karl Ktiehler
rithöfundurinn þýzki og íslandsvinurinn,
er hingað kom með »Kong Trygve« 20.
f. m., hefur verið á ferðalagi hér um ná-
grennið, fór austur undir Eyjafjöll, allt að
Jökulsá á Sólheimasandi, sneri þaðan við
og inn á Þórsmörk og um Fljótshlíð yfir
Þríhyrningshálsa til Heklu, og gekk upp
á fjallið, þaðan út Hreppa að Gullfoss
og Geysi, og um Laugardal til Þingvalla,
þaðan norður Kaldadal að Kalmanns-
tungu og Surtshelii, og kom sjóveg héðan
úr Borgarnesi seint í næstl. viku, hafði
hreppt dágott veður á fcrðinni. Ferjhéð-
an með »Laura« 27. þ. m. Hann er að
undirbúa til prentunar leiðarvísir fyrir
ferðamenn á Islandi fyrir Karl Bædeker
í Leipzig, eins og áður er getið urn í
Þjóðólfi.
Marconi-loptskeyti 13.—16. júlí.
Japanska lánið nýja hefur gengið svo
vel, að miklu meira hefur boðizt en um
var beðið í Lundúnum, Berlín og New-
York.
Kósakkasveit ein nærri Lodz á Pól-
landi gerði samblástur og sendi mann á
fund höfuðsmanns síns til þess að kvarta
um vondan mat og heimta ógreiddan
mála. Höfttðsmaður skaut erindrekann,
en Kósakkar héldu áfram kröfum sínum.
Rússnesk yfirvöld beita hörðum ráðum
til að bæla niður rósturnar. Landstjórinn
í Kherson hefur látið handtaka 1060
manns alls í Paratino-sýslu nærri borg-
inni Kherson. Hinir handteknu menn
hafa verið lamdir voðalega af Kósökkum,
og hafa 2 dáið af þeim meiðslum.
Her Rússa í Kóreu norðanverðri hefur
verið smáhrakinn norður eptir, og hafa
þeir nú ekki nema 2 vfgstöðvar eptir
sunnan Túmenelfar.
Sfðustu fréttir segja þó, að nú sé all-
mikið lið á leiðinni suður frá Vladivostok,
en haldið er, að það inuni nema staðar
við Nokiefok fyrir norðan Tumenelfu, og
veita þar Japönum einbeitt viðnám.
Rigningartlminn heptir allar meiri hátt-
ar hernaðarhræringar í Mandsjúríi vestan-
verðu.
19. júlí kl. 10,40 e. h.
Sú frétt hefur borizt frá Tokio, að
japönsk hersveit hafi gengið á land fyrir
norðan Vladivostok.
Skemmdir þær, er orðið hafa á her-
skipum þeim, er sukku við Port Arthur
eru miklu minni enmennhugðu. Bayan,
Peresviet og Ratvisan munu brátt verða
haffær og halda til Japan.
Fimmtíu menn biðu batia af hita í
New-York í gær (18. júlí). Hitinn varð
100 stig [á Fahrenheit = 38° C.]. Fá-
tæka fólkið er einkum illa statt.
James Phelp Stokes, miljónaeigandi og
af nafnkenndri ætt í New-York, kvæntist
í dag í Noreton í Connecticut Rósu
Pastor, er fyrir 2 árum vann að vindla-
gerð í einhverjum hinum fátækasta hluta
bæjarins New-York. Hinir lítilmótlegu
vinir brúðarinnar voru staddir í brúðkaup-
inu innan urn auðmenn (hin svonefndu
»Fjögur hundruð«) frá New-York. Ungu
brúðhjónin leggjá af stað til Englands á
ntorgun á gufuskipi White Star línunnar.
Fulltrúasamkoma (Zemstvoþing) hófst í
Moskva í gær á aðsemrsstað Dolgoron-
koff fursta.