Þjóðólfur - 15.11.1907, Blaðsíða 1

59. árg.
Reykjavík, föstudaginn 15. nóvember 1907.
50
Fólkseklan.
Innflutningar gagnslitlir.
(Niðurl.). ----
Jafnlitla trú sem vér höfum á þvl, að
heimflutningur landa vorra vestan um haf
mundi ráða nokkrar bætur á fólkseklunni
hér eða verða oss til verulegra þjóðþrifa,
jafnlitla trú höfum vér á því, að innflutn-
ingur annara þjóðflokka, hvort heldur
Svía, Norðmanna eða Finna, verði land-
inu til nokkurs gagns eða gróða. Og vér
teljum það öfuga aðferð, að hugsa sér að
ráða bót á mannfæðinni hér, með því að
teygja útlendinga inn 1 landið. Og alveg
sama er að segja um danska innflytjendur.
Það er alveg áreiðanlegt, að erlendir
menn fást ekki hingað til að rækta jörð-
ina, eða stunda búskap, enda hefur land-
stjórnin hér ekki sömu kjör að bjóða inn-
flytjendum, eins og t. d. Kanada. Að
hugsa sér að gera Island að innflutnings-
landi fyrir Skandinava eða aðrar Norður-
álfuþjóðir, er fásinna ein, byggð á ein-
tómum misskilningi eða furðulegri skamm-
sýni. Hið eina, sem gæti hrundið áfram
innflytjendastraumi til landsins, væru auð-
ugar gullnámur hér. En af sltkum inn-
flutningi mundi bæði stafa alvarleg hætta
fyrir þjóðerni vórt og framtíð þjóðarinnar,
því að þá mundi safnast hingað allra
landa kvikindi, hinn versti skríll og ó-
þjóðalýður, er mikil vandræði hlytust af;
það fólk yrði sannarlega ekki til að
byggja landið 1 réttum skilningi. Og þetta
eru einu innflytjendurnir, er vér gætum
nokkru sinni gert oss von um að fá, —
það er að segja, ef mikið gull finnst. Það
mun því hóllast að hverfa frá því örþrif-
ráði, að byggja landið útlendingum, og
láta einnig niður falla allar fávíslegar
fagnaðarvonir Og mannfjölgunargrillur út
af heimflulningi Vestur-íslendinga, því að
sá flutningur verður oss yfirleitt ekki til
mikils gagns eða frambúðar til langframa.
Það sannast. Vitanlega tökum vér fegins I
hendi móti hverjum góðum dreng, er
hverfur heim til ættjarðar sinnar aptur
með þeim ásetningi, að ílengjast þar. En
vér byggjum ekki á slíkum heimflutningi
framtíðarvonir þjóðar vorrar. Þær byggj-
um vér á þeim, sem »aldrei víkja«, þeim,
sem hörfa ekki af orustuvellinum í bar-
áttunni fyrir tilverunni hér á landi, flýja
ekki af hólminum, þótt erfiðlega veiti um
sinn, en standa stöðugir í trúnni á fram-
tlð landsins þrátt fyrir óblíðu lands og
lagar. Það eru synir og dætur slíkra
manna, sem eiga að byggja land þetta.
Kjarkur, þrek og stöðuglyndi verður að
haldast í hendur til að hefja landið til
vegs og gengis. En þar sem vílið og
vonleysið, óánægjan og óeirðin, hverflynd-
ið og hégómaskapurinn tekur sér bólfestu,
þar ganga allar góðar heilladfsir úr vist-
inni. Allar hollvættir verða landflótta
hjá hverri þjóð, er ekki festir yndi á ætt-
jörð sinni og hyggur allt heima verst.
Forfeður vorir leituðu sér fjár og frama
í öðrum löndum, en þeir tóku sér ekki
bólfestu þar. Þeir áttu hvergi »heima«,
nema á Islandi. A sama hátt eiga ís-
lendingar nú að kynna sér siðu og háttu
annara þjóða, til að efla víðsýni sitt og
framfaraþrá, og láta þá reynslu sína koma
landi sínu til nota. En þeir eiga ekki
að flýja landið og setjast að erlendis
fyrir fullt og allt. Nú er ekki að vænta
þess, að ættjarðarást manna sé svo mikil,
að þeir vilji una við erfið kjör hér, ef
þeir ímynda sér, að þeir geti átt betri
daga annarsstaðar. Og það er einmitt
þessi írnyndun um bættan hag, sem dreg-
ur fólkið út úr landinu, því að enginn
vill skipta um til hins lakara. En slíkar
vonir verða opt tálvonir, og menn vita
hverju menn sleppa, en ekki hvað menn
hreppa. Að gera fólkið ánægt í landinu
er því fyrsta skilyrðið fyrir því, að hepta
útflutningsstrauminn, sem hefur verið og
er enn að vissu leyti versta átumeinið 1
þjóðfélagi voru og mestu veldur um fólks-
ekluna hér á landi, þótt nokkrar fleiri
ástæður séu fyrir hendi, er gerir hana
tilfinnanlegri nú en áður, eins og ritstj.
»Vínlands« tekur réttilega fram í grein
sinni.
Ekki verður því neitað, að allmikið
hefur verið gert á síðari árum til að bæta
hag þjóðarinnar, og allmörg þýðingar-
mikil framfaraspor verið stigin, er allt
hefur orðið til þess að efla trú manna á
framtíð landsins. En hins vegar verður
því ekki neitað, að stigin hafa verið
nokkur afarhættuleg og ískyggileg víxl-
spor á þessari svokölluðu framfarabraut,
og er ekki séð fyrir allar afleiðingar þeirra
að svo komnu. Til þess að allt geti farið
vel, verður að vinna saman og haldast í
hendur: hyggin og framsýn stjórn, sam-
vizkusamir og hrekklausir þjóðarleiðtogar
og sjálfstæðir og einbeittir kjósendur. En
á öllu þessu hefur verið og er allmikill
misbrestur hér á landi, bæði að því er
fessa kosti snertir yfirleitt, og ekki síður
um samvinnuna, og gæti það verið efni
í langa og alvarlega hugvekju. Vitanlega
hvílir ábyrgðin mest á æzta valdinu —
stjórninni —, en í raun og veru megnar
hún ekkert eða á ekkert að megna, nema
hún hafi þjóðina að bakjarli, og þá lend-
ir í rauninni áhyrgðin mest á þjóðinni,
það er að segja í nokkurnveginn stjórn-
frjálsu landi. Engum mun geta dulizt
það, að ýmsar ráðstafanir stjórnar og
þings á síðustu árum, hafa verið mjög
athugaverðar, og má til þess nefna ekki
sízt fyrirkomulagið á peningamálum lands-
ins — peningastofnanirnar —, því að þar
hefur ein villan boðið annari heim, eitt
glapræðið alið mörg önnur af sér, og er
þó sá ófögnuður ekki enn kominn nánda-
nærri fyllilega 1 ljós, kemur eflaust betur
síðar, því miður. Það er hægra að bregða
snörulykkjunni um hálsinn, en að losa
sig aptur úr þeim læðingi, þá er lykkjan
dregst að.
Síðar mun Þjóðólfur víkja að því, hver
ráð séu vænlegust til að halda fólkinu
kyrru í landinu, og hvað stjórn og þing
verði að gera til þess, að verðskulda traust
og hylli almennings eptirleiðis.
Ijraíritarar á þingi.
Heimabakaðar ræður.
Því hefur áður verið hreyft í blöðunum,
og eg man sérstaklega eptir því í Þjóð-
ólfi, að það væri öldungis óþarfur kostn-
aður, að prenta umræðurnar á þingi í
heilu lagi, því að stuttur útdráttur af að-
alefninu roundi koma að jafnmiklum not-
um. Jafnframt hefur þess verið getið, að
væru ræðurnar allar prentaðar, þá væri
sjálfsagt, að þingið hefði hraðritara í þjón-
ustu sinni, svo að þingmenn gætu ekki
og mættu ekki breyta ræðum sínum eptir
á, eins og þeim sýndist. En fyrirkomu-
lagið, eins og það er nú, er óhafandi,
því að hinar prentuðu ræður eru venju-
legast afarmikið breyttar frá því, sem þær
eru haldnar. Þingmenn bæta inn í því
sem þeir hafa gleymt, en vildu sagt hafa,
og fella hins vegar burtu ýmislegt, er þeir
hafa sagt, og setja annað í staðinn. Vit-
anlega eru margir svo samvizkusamir, að
þeir snúa ekki við því, sem þeir hafa
sagt, og leiðrétta ekki annað en misskiln-
ing og lokleysur skrifaranna, sem optast
er nóg af, en hinir munu þó vera fleiri,
sem hirða lítt um, þótt þeir láti það sjást
eptir sig í þingtíðindunum, er þeir hafa
aldrei sagt. Og þetta er næg ástæða til
að breyta algerlega því fyrirkomulagi, sem
nú er. En það lagast auðvitað ekki fyr
en vér fáum hraðritara. Þá færu menn
að vanda betur ræður sínar, hugsa málin
betur og óþarfa vaðallinn færi minnkandi.
Hefðu sumir þingmenn, sem alltaf er mál
að tala, hvort sem þeir hafa nokkuð að
segja eða ekki neitt, gott af að fá dálitla
stýflu á þennan hátt. Góðir hraðritarar
laga og ræðurnar dálítið í hendi sér, og
sleppa úr óþörfum enduttekningum og
hortittum. En þeir bæta engu við, sem
ekki er sagt, svo að þingmenn verða að
sleppa öllum viðaukum eptir á. En þing-
mönnum yfirleitt er víst ekkert vel við, að
fá hraðritara. Að minnsta kosti man eg
eptir því þetta eina skipti, sem völ var á
einum hraðritara á þingi (Halldóri heit.
Lárussyni), að þá reru sumir þingmenn f for-
] seta að láta hann ekki komast að, og
1 forseti tók það til greina, endamun Hall-
dór heit. ekki hafa verið við þingskriptir
nema endrum og sinnum á einu þingi
(mig minnir 1901). Og svona mun hugs-
unarháttur margra þingmanna vera enn.
Þeir vilja heldur eyða tíma sínum í jafn-
leiðinlegt verk sem ræðuleiðréttingar, til
þess að geta breytt eptir vild sinni, held-
ur en fá ræðurnar rétt skrifaðar af hrað-
ritara, og þurfa ekki að snerta við þeim,
sem er þingmönnum svo afarmikill léttir
í hinum miklu þingönnum, sérstaklega í
vandasömum, flóknum málum, sem al-
j mennir skrifarar geta ekki áttað sig á, og
skrifa því gauðrangt um. Auk þess er
I meginþorri þingskrifaranna öldungis ófróð-
ur 1 öllum þingmálum, og alls ekki starf-
l inu vaxinn, svo að verkið er opt verra
| en ekki neitt, og ræðurnar frá þeirra
; hendi því afarilla úr garði gerðar, svo að
| þingmenn neyðast opt til að rita þær upp
að nýju. Og svo geta þingmenn afsakað
allar breytingar með þvl, að skella skuld-
inni á lélega skrifara, eins og opt má.
Þótt ekki væri til annars en að spara
þingmönnum ómak, þá væru hraðritarar
við þingið nauðsynlegir. En án einhvers
styrks af almannafé mundu efnilegir menn
naumast fara að leggja sig eptir hraðritun,
og eiga svo á hættu, að vera vísað frá.
Þótt ekki væru nema 3—4 hraðritarar á
þingi til að byrja með, væri það betra
en ekki, og gætu þá þingmenn, sem þess
óskuðu, verið lausir við þá. En þeina
þingmönnum mundi brátt fjölga, sem vildu
láta hraðrita ræður sínar. Það er eg
sannfærður um.
Meðan þetta sleifarlag helzt, sem nú
er, með ræðu-uppskriptum og leiðrétting-
um þingmanna, ætti að minnsta kosti að
gera ö 11 u m þingmönnum að skyldu, að
hafa lokið leiðréttingum á ræðum sínum
í þinglok. En nú er því svo háttað, að
flestir þingmanna þeirra, sem búsettir eru
í Reykjavík, snerta ekki við ræðum sín-
um allan þingtímann, en fá svo allan
bunkann lánaðan heim til sín eptir þing,
og sitja svo dögum og jafnvel vikum sam-
an með sveittan skallann yfir »leiðrétting-
unum«, og má geta nærri, hversu áreið-
anlega sönn slík samsuða verður 2—3
mánuðum eptir að ræðurnar eru haldnar.
Auk þessara hlunninda við þessa »heima-
vinnu«, hafa svo þingmenn þessir þau
forréttindi, að þeir geta lesið allar hinar
leiðréttu ræður hinna annara þiugmanna,
sem þeir hafa átt í höggi við, og þá er
svo undurlétt verk og fyrirhafnarlítið, að
snúa á mótstöðumann sinn og tæta sund-
ur röksemdir hans á þann hátt, sem þeim
hafði aldrei hugsazt á þinginu. A þenn-
an hátt kemur ekki að eins fram alger-
lega ósönn mynd og gersamlega röng af
þingræðunum, heldur vftavert misrétti
gagnvart þeim, sem áður hafa leiðrétt
ræður sínar og standa varnarlausir Uppi
gagnvart þessum heimabökuðu sóknar- og
varnarræðum, sem aldrei hafa verið fluttar
á þingi, eða með allt öðru sniði og öðr-
um orðatiltækjum, en svo birtist þessi
nýja samsuða í þingtfðindunum sem þing-
ræður(!).
Eg gæti nefnt nokkra reykvíska þing-
mer.n, sem notað hafa sér ósleitulega að-
stöðu sína sem heimilisfastir í Reykjavfk,
til að »lagfæra«(!) ræður sínar heima hjá
sér eptir þing. Og þingtíðindahandritið
mun bera með sér, að einna mestar breyt-
ingar séu gerðar á ræðum sumra þessara
þingmanna, miklu minna hjá þeim, er
leiðrétt hafa ræðUr sínar á þingi. Einna
mestur breytinga- og byltingamaður í þess-
umefnum munþó sjálfur ráðherrann vera.
Hjá honum eru sumar ræður hans, eins
og skrifararnir hafa skrifað þær, gersam-
lega útstrykaðar frá upphafi til enda, og
annað sett í staðinn, að vfsu ekki öld-
ungis annað efni, en öðruvísi meðhöndlað,
en hjá skrifurunum, svo að þingmenn
geta naumast kannast við það í þeirri
mynd, kannast ekki við að hafa heyrt
ræðurnar þannig fluttar. Að minnsta
kosti munu fleiri þingmenn en eg hafa
orðið þess varir í þingtíðindunum, að
sumar ræður ráðherra kæmu þeim ókunn-
uglega fyrir. Stafar þetta sjálfsagt mest af
minnisleysi hjá ráðherra, er hann leið-