Þjóðólfur - 13.03.1908, Blaðsíða 2

42
ÞJÓÐOLFUR.
samningi við Abdul Aziz höfðu þeir náð
allmiklum völdum í Marokkó, en nú er
hann eins og kunnugt er, oltinn úr sessi,
og Hafid soldán eptirmaður hans vill
ekki heyra nefnda neina samninga við
Frakka, og hefur sagt öllum hinum van-
trúuðu útlendingum »trúarbragðastríð« á
hendur. Er því ekki um annað að gera
fyrir Frakka, ef þeir vilja halda vötdum
sínum í Marokkó, en að hefja reglulegt
stríð í þeim tilgangi, að leggja undir sig
Marokkó. En það er enginn hægðar-
leikur, því að höfuðborgin er laugt inni
í landi og öll aðstaða í hernaði frá sjón-
nm hin erfiðasta. 2. febr. lenti Frökkum
saman við Mára hjá Ber-Reshid, skammt
frá ströndinni, og varð þar hin harðasta
orusta, sem staðið hefur síðan Frakkar
sendu lið til Marokkó. Urðu Frakkar að
láta undan síga, og íéllu afþeim xomenn,
en 45 urðu sárir. 6. febr. varð aptur
orusta, og misstu Frakkar þá um 30
manns, en veitti þó betur.
Landstjóraskipti
eru orðin á Finnlandi nýlega. Sá, er
áður var þar landstjóri, heitir G e r h a r d,
rússneskur maður, en frjálslyndur og vel
látinn af Finnum. Varð hann landstjóri
eptir Bobrikoff, og þóttu það góð um-
skipti, enda reyndi hann aldrei að hnekkja
stjórnarbót Finna. Sá, er 1 stað hans
kemur, heitir B e k m a n, og er hershöfð-
ingi. Á hann jafnframt landstjóraembætt-
inu að hafa forustuna fyrir finnska hern-
um. Uggir menn, að með þessu sé stigið
fyrsta sporið í þá átt, að draga úr frelsi
því, er Finnar fengu með stjórnarskránni,
og muni ekki verða hið síðasta.
Byltingamenn á Riísslandi.
Hinn 20.—21. f. m. voru handteknir 60
byltingamenn hingað og þangað um Pét-
ursborg. Lögreglan gefur 1 skyn, að þeir
séu allir úr sama hóp, er stýrt hafi Kor-
niloflf, foringi jafnaðarmennsku-byltinga-
flokksins í fyrstu »dúmunni«, en hann
hafði verið handtekinn nokkru áður á
Finnlandi, þar sem flokkur hans nú upp
á síðkastið aðallega hafði bækistöð sína.
Én nú eptir landstjóraskiptin fer að verða
vandlifað fyrir rússneska byltingamenn á
Finnlandi. Munu þeir því hafa talið ráð-
legra, að fara aptur til Pétursborgar, því
að auðveldara væri að dyljast í marg-
menninu þar.
Við heimilisrannsóknir í nokkrum hús-
um fann lögreglan mikið af sprengiefnum,
uppreisnarritum og bréfum. Hyggur hún,
að í ráði hafi vsrið, að ráða Nikulás
Nikulásson stórfursta og keisarafrænda af
dögum, enda hafi þetta sama félag (jafn-
aðarmennsku-byltingaflokkur norðurhérað-
anna) áður framið mörg pólitisk morð á
háttstandandi embættismönnum. Þykist
lögreglan því hafa veitt hér vel.
4000 miljónuin
vill rússneska stjórnin verja á næstu 12
árum til þess að byggja upp aptur her-
skipaflotann, sem eyddist í japanska
stríðinu.
Álandseyjar
við mynnið á Helsingjabotni, byggja menn
að Rússar vilji nú gjarnan víggirða, en
þar er sá hængur á, að eptir að vestur-
þjóðirnar í Krímstríðinu höfðu gereytt
víggirðingum þeim, sem þar voru, skuld-
batt Rússland sig tíl þess að reisa þær
ekki að nýju. Við þessa skuldbindingu
vill Rússland nú losna, en lætur þó jafn-
fram í veðri vaka, að þar fyrir sé það
ekki ætlun sín, að víggirða eyjarnar.
Þessum málaleitunum hefur ekki verið illa
tekið meðal hinna stórveldanna, en Sví-
þjóð er á nálum um að Rússar muni
víggirða eyjarnar, og telja þá land sitt í
hættu, því að ekki er nema fárra stunda
| sigling frá eyjunum til Svfþjóðar, og það
sjálfrar höfuðborgarinnar (Stokkhólms)
Treysta þeir mest á tilstyrk Englendinga,
til að koma í veg fyrir þessar fyrirætlanir
Rússa.
Sáttmála,
til tryggingar ríkisheild oglandareign Nor-
egs, gerðu Norðmenn í haust sem leið
við 4 af stórveldunum (England, Frakk-
land, Þýzkaland og Rússland), og var
samningurinn birtur í síðastl. mán. Heita
stórveldi þessi því, að ásælast eigi lönd
þau, er undir Noreg liggja, og lofa Nor-
egi aðstoð sinni gegn hverjum þeim, sem
til þess kynni að verða. Sáttmáli þessi
á að gilda fyrst um sinn í 10 ár. Þykir
Svíum hann vera stílaður gegn sér, og er
þungt í skapi til Norðmanna fyrir til-
tækið.
Járnbraut gegnum Ralkanlöndin
hefur stjórn Austurríkis og Ungverjalands
áformað að leggja, og fengið til þess leyfi
Tyrkjasoldáns. Á hún að liggja þvert
yfir Bosníu, sem nú lýtur yfirráðum Aust-
urríkiskeisara, síðan yfir landræmu þá, er
aðskilur Serbíu og Montenegro, og nefn- I
ist Sandsjak, og þaðan alla leið suður að
sjó til bæjarins Saloniki. En óðar en
barón von Aerenthal utanrlkisráðherra hafði
látið þetta uppi, varð hvellur mikill í
rússnesku blöðunum, og kváðu þau þetta
eigi mega líðast, því að með þessu móti
ykjust allt of mikið áhrif Austurríkis á
Balkanskaganum, en það varð að samn-
ingum með stórveldunum eptir óeirð-
irnar í Makedoníu 1903, að þau skyldu
öll í sameiningu styðja að því, að valda-
skiptingin héldist óbreytt á Balkanskag-
anum. Austurríkisrnenn segja aptur á
móti, að til þessa fyrirtækis sé alls ekki
stofnað til þess, að auka stjórnarvöld
Austurríkis, heldur sé það einungis gert
af efnalegum ástæðum. Þykir ekki ólík-
legt, að misfellurnar kunni að jafnast í
þetta sinn á þann hátt, að Rússar fái
jafntrámt að leggja aðra járnbraut gegn-
um Albaníu vestur að Adríahafi.
Roosevelt
hefur nýlega gefið út boðskap til banda-
þingsins (Kongressins), þar sem hann
j hamast gegn iðnaðarsamsteypunum miklu.
| og ýmsu fjárgróðabralli og óráðvendni í
! atvinnurekstri, sem mikið ber á i Ame-
| ríku. Skorar hann á bandaþingið að
j setja lög til að stemma stigu fyrir slfku.
1 Var gerður góður rótuur að þessu ávarpi
j forseta i þinginu, en þó öllu meir af and-
| stæðingaflokki hans (demokrötum), heldur
en hans eigin fylgifiskum (republikönum).
Bryan, sem verið hefur forsetaefni
demokrata optar en einu sinni, Ijfösaði
boðskap Rooseveits fram úr öllu hófi í
ræðu, sem hann hélt skömmu á eptir, og
tók enn ákafar í sama strenginn ogvant-
aði þó ekki stóryrðin hjá Roosevelt.
Vatnsflóð í París.
Sunnud. 23. f. m. að áliðnum degi
sprungu vatnsleiðslupípur í Rue des Tui-
leries. Spýttist vatnið upp úr götunni
með afarmiklum krapti og þeytti grjóti og
mold hátt í lopt upp. Vatnið rann sem
árstraumur eptir götunum, og allir flýðu
sem fætur toguðu. Varð af þessu vatns-
flóð mikið, sem tók fyrir alla umferð.
Vatnið rann inn í húsin" og olli miklu
tjóni; er gizkað á, að það muni nema
2—3 (tnilj. kr., og þykir þó lágt í lagt.
Vatnsleiðslupipurnar voru 4 fet að þver-
máli, Og átti þriðjungur Parísarborgar að
fá vatn sitt þar í gegnum. Varð því
mikill vatnsskortur um allt miðbik bæj-
arins.
Skatt á morgungjaflr,
er dætur amerískra miljónamæringa tíðka
að gefa mönnum sinum, er þær giptast
aðalsmönnum, vilja Bandaríkjamenn nú
tá lögleiddan, eptir því sem »Times« skýrir
frá nýlega. Það er farið að verða algengt,
að aðalsmenn frá Norðurálfu, sem ekkert
eiga til nema ættgöfgina, gangi að eiga
dætur miljónamanna í Ameríku vegna
hins mikla auðs, sem þeir fá með þeim,
og fara síðan með þær og auðinn til
Norðurálfunnar. Þetta þykir Ameríku-
mönnum, sem von er til, allillt, og vilja
því reyna að minnsta kosti að ná i
eitthvað af auðnum. í New-York-ríki
hefur líka verið borið upp frumvarp, sem
fer ennþá lengra, því að eptir því á að
leggja 20% skatt á eignir þeirra kvenna,
sem gefa mönnum sínum morgungjöf.
Mælt er, að dóttir Vanderbilts, sem gipt-
ist nýlega ungverskum aðalsmanni, hafi
gefið honum 18 milj. kr. i morgungjöf.
Ef frumv. hefði verið orðið að lögum,
hefði hún orðið að greiða 3,600,000 kr.
af því skatt. En mikið tvísýni er talin
á, að frv. nái fram að ganga.
Kjósarsýsla er ekki stór, að eins 4 hrepp-
ar. Þó virðist mér það hafa töluvert (sögu-
legt) gildi, að alm. fái að vita, hvað þar
gerist á sýslufundi, eins og í stærri sýsl-
unum.
Fundur var 6. marz.
1. Oddv. skýrði frá kosningum i nefndina
síðastl. vor, aðal- og varamanna, þann-
ig. Kjós: Þórður Guðm. hreppstj.
Hálsi, Guðrn. Svbj. bóndi Valdastöðum.
— Kjal.: Jón Jónatanss. bústjóri Braut-
arholti, Kristj. Þork. bóndi Álfsnesi. —
Mosf.: Björn Bj. hreppstj. Grafarh.’
Halld. Jónss. klæðari Álafossi. — Seltj.
Ól. Stephens. Skildinganesi, Guðm. Ól.
Nýjabæ.
Aðalm. mættu, nema Kjal.: Kr. Þ.
2. Lagðir fram sýslusjóðs- og sýsluvega-
reikningar endursk., samþ.
3. Hreppareikn. með litlum eða engum
ath. úr Kjós, Kjal. og Mosf. samþ.
Við Seltj. allmiklar ath. Hreppsn. gefin
áminning fyrir ókurteis svör og neitun
að svara. Fullnægi skyldu sinni í því
efni undir dagsektir.
4. Hreppavegareikn. úrskurðaðir.
5. Fóður- og fénaðarskoðunarskýrsl. framl.
6. Alþýðustyrktarsjóðsreikn. samþ.
7. Endurskoðari endurkos.: B. Bj. Grafarh.
8. Þjóðj. Valdastaðir í Kjós, kaupbeiðni,
mælt með.
9. Kirkjuj. Bakki, Seltj., kaupb. sömul.
10. ---- Sogn, Kjós, —
11. Sveitaverzlun í Viðey, mælt með.
12. Samþykkt fyrir nautgriparæktunarfélög
í Kjósars. frestað. Oddviti sendi sveit-
unum afrit til umsagnar; leggist síðan
fyrir næsta sýslun.fund.
13. Yfirsetukonuefni í Kjal., Sigr. Jónsd. frá
Kalastöðum, mælt með.
14. Kaup á þinghúsi fyrir Mosf., allt að
600 kr., mælt með, ef til kemur.
15. Kosinn endurskoðari reikninga mótor-
bátfélagsins „Búi“ (sýslan á 100 (rokr.)
hluti í fél.), og til að mæta á aðalfund-
um féh, B. Bj. Grafarholti.
16. Kosnir búnaðarþingsfulltrúar til 4 ára
(hluttaka sýslunnar í þeirri kosning),
Ág. Helgas. Birtingah. 5 atkv., Björn
Bj. Grafarholti 4 atkv.
17. Verðlaunabeiðni úr Rækt.sj. fsl. frá
Kr. Þork. Álfsnesi, mælt með.
18. Kaup á 3/4 úr jörðinni Þúfu í Kjós 1400
kr. til handa hreppssjóði þar(á fyr V4),
samþ.
19. Kaup á vöruskýli í Miðbúðum við Lax-
árvog sunnanv. í Kjós til handa hreppssj.
200 kr., samþ.
20. Út af erindi frá Kjósardeild Sf. Sl. um
að fá aptur uppteknar fyrstu réttir f
sýslunni, (er felldar voru niður við síð-
ustu breyting reglugj. um fjallskil), voru
kosnir til að endurskoða fjallskilareglugj.
f. sýsluna fyrir næsta fund: Þ. G. og
B. B.
21. Mosfellssveitarvegurinn : Þar sem þetta
er fjölfarinn þjóðvegur (milli höfuðstað-
arins og 3 landsfjórðunga) þótti nefnd-
inni ósanngjarnt að héraðið þyrfti að
leggja til */* byggingarkostnaðarins, án
þess að ráða verkinu að neinu, og þar
á ofan annast að öllu viðhald hans.
Samþ. að leggja úr sýslusj. 3000 kr.
til hans í ár, mót 1000 kr., er lofað er
úr Mosf.sv. og 4000 kr. úr landsjóði
með því skilyrði, að héraðið yrði laust
við viðhald vegarins.
22. Umboð til oddv. til lántöku, ef til kemur.
23. Mosf.hr. veitt leyfi til lántöku í sama
skyni, og að veðsetja jarðeignir sínar.
24. Skattamálanefndin ávörpuð. Vegna
byrðarauka, er á síð. þingum eru lagð
ar á sveitir og héruð, svo sem vegavið-
hald, skólaskylda, símar o. fl. o. fl. var
skattam.nefndin beðin að athuga, hvort
ekki mætti heimila meiri skattkröfurétt
héruðum (t. d. tekjuskatta, húsaskatta)
og sveitum (t. d. ábúðar- og lausafj,-
skatta hreifanlega ?) til hjálpar að stand-
ast auknar byrða-álögur.
25. Hreppavegir samþ.
26. Sýsluvegagjald ákveðið 2 kr. á verkf.
mann.
27. Ráðstöfun vegafjár.
28. Áætlun um tekjur og gjöld sýslusjóðs.
29. Áskorun um viðbótarveð frá H. J. Ála-
fossi fyrir lántim og ábyrgðum sýslunn-
ar hans vegna, nema allmikil afborgun
sé á þessu ári.
30. Ákv. að senda afskriptir af fundargerð-
inni f hreppana.
Viðstaddur.
Vatnsveitumálið
er nú komið það áleiðis, að bæjar-
stjórnin hefur á aukaíundi 9. þ. m. sam-
þykkt að taka tilboðum frá Sophus Ber-
endsen i Kaupmannahöfn um vatnspípur,
stopphana og brunahana, því að tilboð
hans um það voru lægst þeirra tilboða,
er bæjarstjórninni bárust um þessi
vatnsleiðsluáhöid. Um pípulagninguna
komu fjögur tilboð, en eptir tillögum
vatnsveitunefndarinnar var írestað á-
kvörðun um þau. Danskur verkfræð-
ingur, Holger A. Hansen, var ráðinn af
hálfu bæjarstjórnariunar til að hafa
eptirlit með verkinu fyrir hennar hönd.
Kvað hann hafa mikla æfingu við þess-
konar störf, og hefur meðal annars
staðið fyrir bæjarvatnsveitu á Borgund-
arhólmi. Vatnsveitunefndinni var falið
að fá tilboð um gröpt hér og gera nauð-
synlegar ráðstafanir til framkvæmda
verksins. Samkvæmt tilboðum þeim,
sem þegar eru komin um pípurnar,
lagningu þeirra o. fl., verður kostnaður-
inn að mun lægri, en eptir áætlun þeirri,
er bæjarstjórnin byggði á, svo að ætlað
er, að allur vatnsveitukostnaðurinn eða
vatnsleiðsla ofan úr Gvendarbrunnum,
muni ekki fara fram úr 400,000 kr.
Rannsókn á Vatnsmýrargullinu
hefur nýlega verið gerð í Berlín af
þýzkum málmfræðingi og efnafræðingi
dr. M. Grúner og Guðm. Hlíðdal raf-
magnsfræðing, er nú dvelur þar syðra,
og hefur hann skýrt Sturla kaupm. Jóns-
syni hér í bænum irá þeim árangri í
bréíi 23. f. m. Hefur hann sagt, að þar
væri »þrisvar sínnum eins mikið gull
og i Afrikunámunum, eða 45 gr. gulls í
einu tonni«, en sýnishornið var litið, og