Þjóðólfur - 20.11.1908, Blaðsíða 1

60. árg.
Reykjavík, föstudaginn 20. nóvember 19 08.
V erkf æravólar
og- smíðatól.
Kjöbenhavn. GL Kongevej 1D.
Skattanejtiðarálitið.
Tekjuskattur og eignarskattur.
Tekjuskattur á, eptir tillögu nefnd-
arinnar, að greiðast af öllum árstekjum
íivort heldur þær eru af eign eða atvinnu.
Af fyrstu þúsund kr. greiðist 72°/°> af
■öðru þúsundinu x% og eykst svo skatt-
urinn um 72°/° & hverju þúsundi, sem
tekjurnar hækka alt að 6%, er greiðist
af því, sem tekjurnar nema yfir n þús.
kr. Skatturinn er eins og núgildandi
tekjuskattur af atvinnu, nema að nú
greiðist ekkert af því, sem er undir iooo
kr., at tekjunum, og skatturinn hækkar
ekki nema up,p í 4%. Ennfremur hefur
nefndin lagt tii, að skattur af hlutafélög-
um sé ávalt fastákveðinn 2%, án tillits
til, hvað tekjur þeirra eru miklar.
Það nýmæli er í frumvarpi þessu, að
ágóði við sölu á eign, sem vaxið hefur í
verði, án tilkostnaðar, eiganda, skal tal-
inn með tekjum, er skattur greiðist af.
Aptur á móti á, áður en skatturinn er
lagður á, ekki að eins að draga frá
kostnað við atvinnurekstur, heldur einnig
vexti af skuldum gjaldenda og fram-
færslueyri fyrir börn þeirra yngri en 14
ára og aðra skylduómaga, 50—100 kr.
fyrir hvern ómaga eptir aldri og ásig-
komulagi. Ef allar tekjur gjaldanda
eptir þennan frádrátt, nema ekki 300
kr. eru þær undanþegnar skattgjaldij
Eignarskatt vill nefndin leggja á
alla skuldlausa eign, þar með einnig á
allar fasteignir og nemur sá skattur V10
af hundraði. Ef skuldlaus eign gjald-
anda nemur ekki 500 kr., skal hún und-
anþegin skattgjaldi. Vegna þessa skatt-
gjalds eiga tekjur af eign framvegis ekki
að svara hærri skatti heldur en tekjur af
atvinnu.
Tekjuskattur á að miðast við tekjur
gjaldanda næsta almanaksár á undan
tekjuframtalinu, nema tekjur af landbún-
aði miðast við sfðastliðið fardagaár.
iEignarskatturinn er aptur á móti ákveð-
inn eptir eign gjaldanda 1. júnf næst á
undan eignarframtalinu, en þó má gjald-
andi miða hana við sfðastliðið nýár.
"Tekjuskatt og eignarskatt á heimilisráð-
andi að greiða fyrir heimilismenn sína,
■en á aptur rett til endurgjalds hjá þeim.
Allar verzlanir, verksmiðjur og önn-
,ur atvinnufyrirtæki skulu taldir sjálf-
stæðir gjaldendur til eignar- og tekju-
■skatts á þeim stað, þar sem þau eru rek-
in, enda þótt eigendur þeirra hafi sams-
konar atvinnurekstur í fleiri stöðum á
landinu.
Innlend hlutafélög og atvinnufélög
greiða tekjuskatt, en eru laus við eignar-
skatt. Utlend hlutafélög greiða aptur á
móti bæði tekjuskatt og eignarskatt. Sam-
vinnufélög skulu vera skattfrjáls, nema að
því leyti, sem þau reka verzlun, sem ekki
er takrnörkuð við félagsmenn eina. Kaup-
félög eru því skattfrjáls, ef þau selja ekki
öðrum vörur en félagsmönnum og fram-
leiðsluféiög (smjörbú, sláturhús o. fl.), ef
þau taka ekki vörur til sölu af öðrum en
félagsmönnum.
Indriði Einarsson hefur samið fyrir
nefndina áætlun um þjóðareignir á Is-
landi og telst honum þær vera um 61
miljón króna. Þegar þar frá eru dregn-
ar skuldir landsmanna við útlönd og
stofnanir, sem njóta skattfrelsis, og eign-
ir, sem undanþegnar eru skattgjaldi, gizk-
ar nefndin á, að eptir muni verða um
30 milj. og verður eignarskatturinn þar
af 60 þús. kr.
Þá telst nefndinni svo til, að 12,000
húsráðendur séu ■ hér á landi og gerir
ráð fyrir, að 5 kr. tekjuskattur komi til
jafnaðar á hvern þeirra. Verður þá
tekjuskatturinn líka 60 þús. kr.
Skattar þeir, sem þessir skattar eiga að
koma í staðinn fyrir, eru tekjuskattur af
atvinnu og lausafjárskattur og eru þeir
nú áætlaðir 38 þús. kr.
Skattanefndirnar, sem eptir nú-
gildandi tekjuskattslögum eiga að taka á
móti tekjuframtali manna og kveða á um
skattskyldar tekjur þeirra, eiga eptir til-
lögu nefndarinnar að hafa hin sömu störf
á hendi að því er snertir hinn nýja
tekjuskatt og eignarskatt, en auk þess
eiga þær að hafa á hendi jarðamatsstörf
og virðingu á húseignum til fasteignar-
skatts. Hefur nefndin sett f sérstakt
frumvarp öll ákvæði, er skattanefndirnar
snertir og eru þau að miklu hin sömu
sem nú eru í tekjuskattslögunum, en þó
nokkuð breytt í einstökum atriðum.
A skipun skattanefndanna vill nefndin
gera þá breytingu, að þeir menn, sem
sæti eiga í nefndunum, auk bæjarfógeta
eða hreppstjóra, skuli ekki vera kosnir af
bæjarstjórn eða hreppsnefnd, heldur til-
nefndir af bæjarfógeta eða sýslumanni.
Um kosningu í yfirskattanefnd eiga bæj-
arstjórnir og sýslunefndir heldur ekkert
að fjalla, heldur á stjórnarráðið að skipa
nefndarmennina, nema sýslumennina, sem
eru sjálfkjörnir eins og nú.
Þá er starfstfmi skattanefndanna lengd-
ur úr 3 árum upp í 10 ár og er það
gert vegna jarðamatsstarfanna, að þau
komi fyrir einu sinni á starfstíma hverrar
nefndar. Yfirskattanefndarmenn vill nefnd-
in láta skipa æfilangt og launa bæði þá
og skattanefndarmenn með 4 kr. á dag
úr landsjóði fyrir hvern dag, sem þeir
gegna nefndarstörfum.
Merkasta atriðið í þessu frumvarpi er
ákvæðið um, að allir skuli skyldir að
gefa sjálfir skýrslu um tekjur sínar. Að
vísu er nú svo ákveðið í núgildandi tekju-
skattslögum, en því hefur lítt verið fram-
fylgt, því að menn missa einskis í við að
láta það ógert. Nú vill nefndin aptur á
móti herða á þessu ákvæði með því að
gera skattanefndum að skyldu, að áætla
tekjur og eign þeirra manna, sem van-
rækja að gefa skýrslur sjálfir svo freklega
sem fært þykir og svipta þá auk þess
rétti til þess að kæra yfir áætlun skatta-
nefndar, nema þeir geti sannað, að skatt-
urinn hafi verið settur 73 hærri en vera
ber; þá geta þeir sloppið með að greiða
7é í viðbót við hinn lögákveðna skatt.
Til þess að tryggja, að framtal manna.
sé rétt, vill nefndin jafnframt herða á
því ákvæði gildandi tekjuskattslaga, að
opinberir starfsmenn og stjórnendur stofn-
ana (t. d. banka) skuli skyldir að láta
skattanefndum í té skýrslur um hag
manna, svo sem um skuldabréf, vaxta-
bréf og hlutabréf, sem eigandi er nafn-
greindur að, um vaxtabréf í bönkum og
sparisjóðum o. s. frv. Skyldir eru þó
skattanefndarmenn að halda öllum slík-
um skýrslum leyndum fyrir öllum út í
frá. I sama skyni stingur nefndin upp á
því nýmæli, að hverjum gjaldanda sé
heimilt, að kæra yfir því, að skattur ann-
ara sé of lágt settur eða einhverjum skatt-
skyldum manni sé sleppt.
Þá er enn ógetið eins nýmælis, er
nefndin stingur upp á og ná á til allra
hinna nýju beinu skattá (fasteignarskatts,
tekjuskatts og eignaskatts), en það er á-
kvæði um, að þeir skuli allir vera f æ r-
a n 1 e g i r, eða að heimilt skuli vera
með ákvæði í fjárlögunum að hækka þá
eða lækka (hundraðstöluna) fynr eitt fjár-
hagstímabil í senn, hækka t. d. fasteign-
arskattinn upp í 3/I0°/0 eða lækka hann
niður í 7IO°/o o. s. frv. Lítur nefndin
svo á, sem í þessu sé fólgin trygging
fyrir varfærni í fjármálunum, því að þjóð-
inni verði það þá ljósast, að aukin út-
gjöid og aukin skattabyrði fylgjast að og
að hún hafi þá ríkast tilefni og bezt
tækifæri til þess að jafna hvað á móti
öðru og dæma um, hve mikið hún vill á
sig leggja til þess að koma í framkvæmd
áhugamálum sínum og fyrirtækjum, sem
mikinn kostnað hafa i för með sér.
I sambandi við frv. um beinu skattana
hefur nefndin komið með frv. um v e r ð-
1 a g. Ætlast nefndin til, að allir skatt-
ar og fjárgreiðslur verði framvegis ákveð-
ið 1 krónutali og fellur þá verðlagsskýrsl-
an niður, en þangað til sú breyting get-
ur komizt í kring, stingur nefndin upp á,
að gjöld þau, sem ákveðin eru í land-
aurum eða álnatali eptir verðlagsskrá,
skuli reiknuð eptir meðalverði í verð-
lagsskrám þeim, sem gilt hafa 1 hverri
sýslu fyrir sig um síðástliðin 10 ár.
(Meira).
SektiF.
Um næstliðna helgi náði varðskipið
»Valurinn« í enskan botnverpil, »Roman«,
með vörpuna útbyrðis í landhelgi við
Garðskaga, og var skipstjórinn sektaður
um 1200 krónur, en fékk að halda afla
og veiðarfærum, með því að hann hafði
ekki verið staðinn að ólöglegri veiði, en
sektin svona há vegna þess, að varðskip-
ið hafði gefið skipstjóra áminningit áður.
54.
í Dresden 1908.
Stuttur útdráttur
eptir
Jórt Guðbrandsson.
(Frh.).
Kvöldið eptir var leikið í konunglega
leikhúsinu í Dresden »Ifigenio en Tau-
rido« eptir Goethe. Einn af þektustu
leikurum Þýzkalands Emanuel Reicher,
frá Lessing-leikhúsinu 1 Berlln, og dóttir
hans, frá þýzka leikhúsinu 1 New-York,
léku höfuðhlutverkin; þar gafst mönnum
á að heyra, hvað esperantó er fagurt mál,
þá er það nær fyllingu sinni, enda líkja
málfróðir menn þ\í við hljómfegurð
ítölskunnar, og svo er það beygjanlegt, að
list er að.
Það má fyllilega segja, að þessi fyrsta
tilraun til að sýna sannarlegt listaverk á
leiksviði í esperantiskri þýðingu, hafi
heppnazt ágætlega. Þá er leið að enda-
lokum leiksins, mátti glöggt "heyra, að í
leikhúsinu var að búa um sig hreinasta
þrumuveður; menn voru blátt áfram þyrst-
ir í, að láta í Ijósi aðdáun sína, enda
brauzt það út með feikna krapti, þá er
leikurinn var á enda og slotaði ekki fyr
en leikendurnir höfðu sýnt sig 5 sinnum
á leiksviðinu, en þá kom Reicher fram á
leiksviðið og sagði hátt og snjallt: „g'is la
revido vespere" (til endurfunda í kveld)
og við það friðuðust áhorfendurnir.
Næsta dag var á ný farin skemmti-
ferð eptir Elben, en í gagnstæða átt við
þá fyrri. Landslagið meðfram ánni er
ósegjanlega fagurt, enda veður jafnan hið
bezta, svo að menn gátu notið útsýnisins
í fyllsta mæli. Lent var í Baster, en það-
an farið »fjallveg«, sem menn kölluðu
svo, yfir til Wehlen. Þótt vegurinn væri
langur nokkuð og allerfiður með köflum,
fundu menn ekkí til þreytu, enda voru
flestir svo hrifnir af landslaginu, að þeir
gáfu sér ekki tíma til að hugsa um slíkt,
en þökkuðu forstöðunefndinni fyrir, að
flnna upp á þessari gönguferð gegnum
einhvern hinn stórskornasta hluta af sax-
nesku ölpunum.
Þegar komið var til Wehlen, var þar
líf og fjör fyrir, þvl markaðshátíð var í
bænum, og bar það vel í veiði, að fá
þennan störa hóp til kaupskapar, enda
kváðust margar sölukonur ekki hafa haft
annan markaðsdag betri á æfi sinni. Þar,
sem annarstaðar, flutti borgarstjóri ræðu,
en með því að hann hafði ekki lært
esperantó, og þótti ekki tækifærinu sam-
boðið að tala þýzku, fékk hann ræðuna
þýdda, og gekk lesturinn stórslysalaust.
Dvalið var þar í bezta yfirlæti til kvelds,
en er siglt var heim, voru þau hátíða-
brigði, er seint munu gleymast þeim, eV
sáu. Húsaeigendur beggja megin fljóts-
ins höfðu undirbúið flugelda og skrautlýs-
ingu, þá er flotinn sigldi heim um kveldið,
til að sýna samhug sinn.
Ain rennur eptir alldjúpum dal, en til
beggja hliða eru háar, skógi vaxnar hæðir
og undirlendi nokkuð, en byggðin liggur
allt frá fljótsbökkunum og upp í hæðirnar.
Rösk 2 tíma sigling er til Dresden, og