Þjóðólfur - 11.12.1908, Blaðsíða 1

Þ JÓÐÖLFUR.
60. árg. Reykjavík, föstudaginn 11. desember 1908. •M 57.

Skattanefnðarálitið.
Stimpilgjald
er nýr skattur, er nefndin stingur upp á
að láta greiðá aföllum skjölum, sem þing-
lesin eru eða skrásett, ennfremur af öll-
um skjölum, sem gerð eru eða staðfest
fyrir nótaríus, öllum útskriptum úr rjettar-
bókum og embsettisbókum valdsmanna, af
stefnum, »innleggjum« og réttargerðum, og
loks ýmsum skjölum, sem gefin eru út 1
embættisnafni.
Gjaldið af verðbréfum er miðað við
verðhæð þeirra, og er þeim skipt í tvo
flokka. í fyrra flokki eru hin þýðingar-
mestu bréf, svo sem afsalsbréf fyrir fast-
eignum og skipum, byggingarbréf og leigu-
samningar, skjöl, sem heimila rétt til fiski-
veiða, eða veiðiréttindi, leggja ítök, ískyldu
eða kvaðir á annars manns fasteign, og
ennfremur erfðaskrár, og greiðist af skjöl-
um þessum V20/0 af verðhæðinni í stimp-
ilgjald. I öðrum flokki teljast önnur verð-
mæt skj öl, svo sem kaupmálar, félags-
samningar, skuldabréf og veðskuldabréf,
svó og framsal á þeim eða yfirfærsla
á skyidum skuldunauts til annars. Þessi
skjöl eru stimpltið með %% at verðhæð-
inni.
Af öðrum stimpilskyldum skjölum en
verðbréfum á að greiða fast gjald, sem
er mismunandi hátt eptir því um hvaða
skjöl er að ræða. Af borgarabréfum til
verzlunar greiðast io kr., borgarabréfum
iðnaðarmanna og skipstjóra 5 kr., sveins-
bréfum 2 kr., málafærslumannsleyfum 20
kr., af einkaleyfisveitingabréfum 50 kr.,
vígslubréfum 1 kr. og öðrum leyfisbréfum
2 kr., af embættisveitingabréfum eða sýsl-
anabréfum 2—16 kr. eptir upphæð launanna,
af mælingabréfum skipa 1—5 kr. eptir
stærð skipanna, og af ýmsum réttarskjölum,
útskriptum og notarialgerðum 50 au. —
4 kr.
Bækur, bréf og skuldbindingar íslands-
i banka eru samkv. lögum undanþegnar
Lstimpilgjaldi, og býst nefndin við, að
Jandsbankanum verði veitt sömu hlunnindi.
Gjaldið skal greiða þegar beiðzt er þing-
lýsingar, staðfestingar eða skrásetningar,
eða áður en skjalið er gefið út eða af-
greitt, og annast þá þeir embættismenn,
sem um skjölin fjalla, um stimplunina,
svo að hún á ekki að valda gjaldendun-
um öðrum óþægindum, en greiðslu gjalds-
ins. Þótt stimpilgjald sé ekki greitt þegar
í stað, má samt ekki synja um stimpl-
un skjalsins og afgreiðslu, ef það getur
valdið hlutaðeiganda óþæginda, og verður
þá gjaldið innheimt eptir á. Ekki má
heldur fresta afgreiðslu skjals, þó að em-
bættismaður tortryggi þær upplýsingar, er
l'ggja tjl grundvallar fyrir verðhæð skjals-
ins; en þegar svo stendur á, getur hann
látið virðingu fram fara, og verði verð-
imæti skjalsins metið 10% hærra heldur
en skýrt var frá, skal sá, er stimpilskyld-
an hvílir á, greiða virðingarkostnaðinn,
«ella greiðist hann úr landsjóði. Ef það
-vitnast, að menn gefi vísvitandi ranga
skýrslu, til þess að svfkjast undan gjaldi,
verða menn að greiða íullt gjald, og auk
þess sekt, er sé að minnsta kosti fimm-
falt hærri en stimpilgjaldið.
Tekjurnar af gjaldi þessu áætlar nefndin
25 þús. kr. á ári.
Aukatekjur lamlsjóðs
vill nefndin láta hækka töluvert, með því
að gjöld þessi hafa staðið nær óbreytt
slðan 1830, en peningar fallið mikið í
verði síðan. Víðasthvar vill nefndin hækka
gjöldin um helfning, en sum meira og
sum minna, og nokkur vill hún láta standa
óbreytt. Ennfremur stingur hún upp á
nokkrum nýjum gjöldum, t. d. fyrir lög-
skráning og afskráning skipshafna, tyrir
skipun tilsjónarmanna, fyrir eiðfesting
vitna o. fl.
Nefndir áætlar lauslega, að við gjalda-
hækkun þessa muni landsjóði bætast 15
þús. kr.
Vitagjald
af útlendum skipum, sem samkv. lögum
frá síðasta þingi á að greiðast, hvar sem
skipið kernur að landinu, vill nefndin
hækka úr 20 au. upp 1 25 au. fyrir hverja
smálest af rúmmáli skipsins. Enjafnframt
vill hún láta öll íslenzk skip, sem hafa
fullkomið þilfar eða gangvél, greiða sama
gjald einu sinni á ári, með því að
nefndin álftur, að á skipaflota lands-
manna eigi að hvíla nokkur hluti þess
kostnaðar, sem varið er til vita, og
til þess að tryggja siglingar umhverfis
landið. Lágmark gjaldsins er sett 5 kr.
og er það miðað við mótorbátana, sem
ætlast er til, að greiði gjald þetta eins
og þilskip.
Nefndin hyggur, að hækkunin á vita-
gjaldinu af útlendum skipum muni nema
um 5 þús. kr. á ári. og vitagjaldið af inn-
lendum skipum állka hárri upphæð, svo
að tekjuauki landsjóðs af vitagjaldi verði
alls 10 þús. kr. á ári.
Erfðafjárskattur.
Þeim skatti vill nefndin breyta þannig,
að skattur af arfi til eptirlifandi hjónaeða
niðja hins látna verði hækkaður úr %%
upp f 1%, af arfi til foreldra, syst-
kina eða niðja þeirra úr 1%% upp
í 6% og af arfi til fjarskyldari
manna úr 4% upp 1 12%. Af erfðafé,
sem hverftir til kirkna, opinberra sjóða,
stofnana, félaga o. s. frv. greiðist hæsti
erfðatjárskattur, en stjórnarráðið getur
fært skattinn niður í 6% af því, sem á-
nafnað er til guðsþakka, líknarstofnana
eða almenningsþarfa.
Einn nefndarmanna, Pétur Jónsson, hef-
ur getið þess, að hann vildi einnig láta
skattinn í öllum flokkum fara vaxandi
eptir stærð arfahlutans, þangað til það,
sem arfurinn næmi umfram ákveðna upp-
hæð, mismunandi 1 hverjum flokki, hyrfi
allt 1 landsjóð. En meiri hluti nefndar-
innar hefur ekki fundið ástæðu til að
koma með neina tillögu 1 þá átt, vegna
þess að lítið útlit er fyrir, að stór auð-
söfn muni f yfirsjáanlegri framtíð falla í
arf hér á landi.
Lágmark upphæðar dánarbúa, er greiða
eiga erfðafjárskatt, vill nefndin færa úr
200 kr. niður í 100 kr.
Loks hefur hún stungið upp á því ný-
mæli, að erfðafjárskatt skuli ekki einung-
is greiða af arfi, heldur einnig af gjöf-
um í lifanda llfi, ef gefandi áskilur sér
tekjur eða not gjafarinnar til dauðadags,
af gjöfum sem gefnar eru á síðasta ári
fyrir andlát gefanda, ef eign hans fyrir
gjafirnar hefur rýrnað um io%eðameira
og af öllum fjármunum, sem afhentir hafa
verið í því skyni að komast hjá erfða-
fjárskatti.
Tekjuaukinn við hækkun erfðafjárskatts-
ins, gerir nefndin ráð fyrir, að muni
nema um 3 þús. kr. á ári.
Auk landsjóðsskattanna hefur skatta-
nefndin einnig tekið sveitargjöldin og
gjöld til prests og kirkju til athugunar og
gert um þau nokkrar tillögur.
(Niðurl. næst).
Alvarlegar horfur.
(Niðurl. frá nr. 52). Fyrir engum svik-
um eru menn jafnberskjaldaðir sem ó-
myndugu ódrengjanna— þeirra, sem beita
aldurstakmarkinu í sviksamlegum tilgangi.
Mönnum kemur sjaldnast til hugar að
grennslast eptir aldri þeirra, sem þeir
skipta við, en sem nú er orðin brýn þörf,
eptir dýrkeypta reynslu. En þá, sem nú
þegar hafa þótt tilvinnandi að gera sig
ómynduga til að losast við að borga
nokkrar krónur, og þá, sem síðar kunna
að feta í fótspor þeirra, á að auglýsa op-
inberlega, sjálfum þeim til maklegrar van-
virðu, en öðrum til viðvörunar. Eg hygg,
að duga muni að kasta mönnum þeim,
sem hér eiga hlut að máli á vog al-
menningsálitsins, því það er sá eini dóm-
stóll í þessu landi, sem þeir heyra undir,
eins og nú stendur; því steli máður brauði,
þótt smár skammtur sé, til að lina hungur
sitt og sinna, er hann óðara settur f
varðhald og það sem þyngst er — orð-
inn þjótur. En ef maður undir 25 ára
aldri tekur lán eða gerir einhverjar skuld-
bindingar, án fjárráðamanns, er honum,
laganna vegna, óhætt að svíkjast um alt
saman, og bera höfuð hátt eptir sem áð-
ur. En eg þykist þess fullviss, að lög-
um, sem hér að lúta, verði fljótlega breytt
til batnaðar í þessu efni.
Margt er það viðvlkjandi landbúnaðin-
um, sem full þörf væri að gera að um-
talsefni, þótt eg sleppi því í þetta sinn.
En er þá alt í góðu lagi, að þvf er sjáv-
arútveginn snertir ? Því er ver, að þegar
þangað er litið, verða horfurnar einna at-
hugaverðastar, og skal eg að eins með
fáum orðum gera tilraun til að sýna fram
á það. En vel getur verið, að eg sjái í
þessu máli að eins með landsmanns aug-
um.
Þegar hætt var við opnubátana komu,
eins og kunnugt er, fiskiskúturnar svo
nefndu; það eru skip, sem keypt voru
aðallega af enskum útgerðarfélögum, en
sem þau höfðu lagt niður og fengið sér
gufuskip í þeirra stað. Skip þau, sem út-
gerðarmenn hér þannig hafa keypt und-
anfarið, hafa reynzt of dýr, og eptir
nokkurra ára tilraun er hætt við notkun
þeirra og lagt aptur af stað f skipakaup
og þá munu finnast þess dæmi, að einn-
ig séu þá keypt gufuskip, sem útgerðar-
félögunum ensku þykja bæði lítil og ó-
fullnægjandi og vilja þvf losna við. Á
þennan hátt hirða fslenzkir útgerðarmenn
úrkast, sem efnaðri og framtakssamari
fiskiþjóðir geta ekki lengur notað. Og
afleiðingin verður eðlilega sú, að skip-
skrokkarnir lenda að síðustu hér, því
engri fiskiþjóð mundi til hugar koma að
kaupa þá. Hver verða svo afdrif þess-
ara dýru eigna, þegar eigendur þeirra
hafa máske alls ekkert fengið upp í upp-
runalegt verð þeirra, og opt harla lítið
upp í útgerðarkostnaðinn, að minnsta kosti
sum árin ? Skipin eru, þegar skynsamleg-
ast er breytt, sett upp og höggvin niður
til eldsneytis. — Þannig fara allar þær
þúsundir. — Saga íslenzka fiskiflotans er
því miður raunasaga, að minnsta kosti á
síðari árum; enda hafa menn nú, eptir
minni skoðun, stigið millispor, sem eg
álít sé á milli seglskipa og gufuskipa —
það er með mótorbátakaupunum. Sáút-
vegur hefur á tveim árum verið svo auk-
inn og margfaldaður á mörgum stöðum,
að tugum báta skiptir sumstaðar. Utveg-
ur þessi — sem eg álít að eins bráða-
birgðarútveg — er búinn að kosta of
fjár, langt fram yfir getu fjöldamargra
þeirra, sem í hann hafa ráðizt. Mér er
kunnugt um, að margir af þessum báta-
kaupendum svo kölluðu hafa ekki ein-
ungis fengið kaupverðið að láni, heldur
þar að auki smátt og stórt, er til útvegs-
ins heyrir. Hér finnst mér sannarlega
vera »stólað« á guð og hamingjuna, og
það alldjarflega, þvf ef ekki fiskast vel
fyrsta útgerðartímabilið, standa menn
þessir sýnilega ráðþrota;— afleiðingunum
þarf ekki að lýsa.
Því hefur réttilega verið haldið fram,
að sumir kaupstaðir landsins yrðu að
byggja framtíðarvonir sínar mest á sjávar-
útveginum; og þess vegna undrar mig eitt
stórlega, en það er þögn og þolinmæði
sjðmanna og útgerðarmanna í þessu stór-
máli. I stað þess að rita og ræða ræki-
lega um horfur útvegsins, stétt sinni til
hvatnings og leiðbeiningar, og að sýna
aðra starfs- og framfaraviðleitni, þá þegja
þeir með öllu. En á meðan engin hreyf-
ing — mér liggur við að segja lífsmark
— sést með sjálfri stéttinni, sem er, ef
hún beitir sér, bæði stór og voldug, geng-
ur auðvitað allt á aðra leið, en ætti að
vera.
Innan skamms tek eg til máls um pen-
ingahorfur landsmanna í sambandi við
bankana.
Reykjavfk í nóv. 1908.
Jóh. Jóhannesson.
€rlenð símskeyK
til Þjóðólfs.
Kaupmannahö/n 8. des.
Hafsteinn hefur átt tal við Berling
(Berlingske Tidende) um kosningaúrslitin.
Kennir þau tfmaskorti og óheppni frum-
varpsmanna. Svo hafi og Alberti-málið
og mútuhviksögur verið notað af and-
stæðingum. Þeir dreifðir. Eiginlegir
gagnbreytingamenn (egentlige radikale).
vilji gerbreytingu, einkum uppsegjanleika.