Þjóðólfur - 05.02.1909, Blaðsíða 3

ÞJOÐOLFUR'
6. Líftryggingar. Menn voru mjög á eitt
sáttir um það, að líftryggingar væru nauð-
synlegar og þarflegar fyrir einstaka menn
og þjóðfélagið, og virtist koma fram í um-
ræðunum almennur áhugi fyrir þessu nauð-
synjamáíi.
7. Söngur í sveitakirkjum. í umræðum
þessa máls var það tekið fram, að organ-
istar þyrftu betri undirbóningsmenntun, en
þeir almennt hafa nú, að góð samvinna
þyrfti að eiga sér stað milii prests og otg-
anista, og að organistar þyrftu að fá betur
borgað starf sitt.
8. Hvort er betta að vera vinnutnaður i
sveit eða lausamaður ? Skoðanir manna í
því efni urðu mjög skiptar, og urðu langar
og heitar umræður um þetta atriði.
9. Heimilisprifnaður. TJmræður í því máli
Iutu að því, að hið helzta, sem væri ábóta-
vant við þrifnað á heimilum, væru slæm
húsakynni, slæm vatnsból, vöntun salerna
o. fl.
10. Túngirðitigalögin ftá IQOJ. í þv!
máli kom fram ósk um það, að lög þau
yrðu á næsta þingi yfirveguð, og að láns-
heimildin fengi að standa.
11. Tóbaksbrúkun. Eptir langar umræður
um það mál var svolátandi tillaga samþykkt:
„Fundurinn telur tóbaksnautn skaðlega, og
óskar þess, að unglingar venji sig ekki á
að neyta tóbaks.
12. Vdtrygging sveitabeeja. í þessu máli
voru allir ræðumenn sammála um það, að
nauðsyn bæri til, að bændur vátryggðu bæi
sína, og hölluðust flestir að því, að sveitar-
félögin ættu sem allra fyrst að koma á fót
brunabótasjóði.
13. Um þegnskylduvinnu. Málshefjandi
Sigurður ráðunautur Sigurðsson. Skýrði
hann frá upptökum og gangi þess máls.
Var það rætt af miklu fjöri og áhuga, og
virtist koma fram einróma álit manna á því,
að hugmyndin væri góð, og að málið væri
bess vert, að það væri athugað betur en
gert hefði verið. Að umræðum loknum
var samþykkt svohljóðandi tillaga: „Fund-
urinn er hlynntur hugmyndinni um þegn-
skylduvinnu".
15. Um bóka- og blaðaiestur. Um það
spunnust alllangar umræður, og urðu flestir
ásáttir um það, að lestrarfélög þyrftu sem
víðast að komast á, og að valdar væru
góðar bækur, sem hefðu bætandi og fræð-
andi áhrif á lesendurna.
15. Kirkjurcekni. Umræðurnar lutu að
því, að kirkjurækni færi aptur, og töldu
flestir það ver farið. Vildu margir, að kenn-
ingafrelsi presta væri aukið, og mundi það
hafa góðar afleiðingar fyrir kirkju- og trúar-
llfið hér á landi.
16. Kramhald búnaðarndmsskciðsins. Var
samþykkt í einu hljóði svolátandi tillaga:
„Fundurinn skorar á Smjörbúasamband Suð-
uriands, að hlutast til um við Búnaðarfélag
íslands, að slík námskeið sem þetta verði
haldin hér fiamvegis".
Þess skal getið, að þrlr alþýðufyrirlestrar
voru haldnir fyrir almenning, meðan náms-
skeiðið stóð yfir. Flutti Siguiður ráðunautur
Sigurðsson tvo þelrra, en Magnús dýralæknir
Einarsson einn. Einnig flutti Ólafur ísleifs-
son fyrirlestur um framkvæmdir manna og
menning.
Ögm. Ögtnundsson, Björn Jónsson,
Sigurður Vigfússon.
Viðsjárverð fundahöld.
Sem borgari í bænum get eg ekki stillt
wig um, að láta 1 ljósi opinberlega undr-
bn mína yfir þessum svonefndu sborgara-
fundum«, sem Sigurður nokkur frá Fjöll-
um er látinn hóa saman. Hverjir það
eru, sem senda hann út af örkinni, þykj-
ast menn nokkurn veginn vita, nefna til
þess einn eða fleiri sheimastjórnarhöfð-
ingja«, er sérstaklega langi lil að afla sér
lýðhylli. En svo er látið heita, að ein-
hver félög hér í bænum gangist fyrir
þessum fundahöldum, nú síðast »Fram-
farafélagið«, þótt forseti þess (Tryggvi
Gunnarsson) vildi ekkert skipta sér af
því, og ekki koma nálægt þessum »borg-
arafundi« 2. þ. m. Sá blástur, er gerður
var út af engu á fundi þessum gegn borg-
arstjóranum, var ekki að eins fundarboð-
endum til minnkunar, heldur beinlínis
móðgun við borgara bæjarins, að kalla
þá á fund, til að hlusta á annað eins
slúður, eins og formælendurnir höfðu fram
að bera. Kæruatriðin gegn borgarstjóra
voru svo mikill hégómi, og honum f raun
og veru óviðkomandi, að hver samvizku-
samur maður mundi hafa blygðazt sín
fyrir að byggja vantrauststillögu á annari
eins lokleysu, enda vítti Eggert Claessen
yfirréttarmálaflutningsmaður einarðlega og
snarplega svona lágað atferli, og sýndi fram
á, hversu mikil fjarstæða og ósómi þetta
væri. Og varð harla fátt um varnir hjá
tillögumanni (Sig. frá Fjöllum). Það er
enginn efi á, að ummælum E. Claessen
var það mikið eða líklega mest að þakka,
að s t ó r hneyksli varð ekki á fundi þess-
um, að meiri hluti fundarmanna varð sér
ekki til minnkunar, með því að sam-
þykkja öldungis órökstudda og óréttmæta
vantraustsyfirlýsingu til manns, sem verið
hefur að eins nokkra mánuði í embætt-
inu, og gegnt því að flestra dómi með
mestu lipurð og samvizkusemi. Slíkt
frumhlaup hefði orðið bænum til stór-
hneysu, og valdið miklum illindum og
ófriði, og það hefur auðvitað verið til-
gangur þessara pilta, sem eru að hrinda
þessum æsingafundum á stað, til þess að
koma öllu í uppnám, og skara eld að
sinni köku, með því að villa fólkinu sýn
með alþýðuvinskapar-fleðulátum og láta-
látum. Reykjavíkurbúar verða að vera á
verði gegn samkynja uppþotsfundahöldum
eptirleiðis, og hrinda af höndum sér öll-
um tilraunum misviturra og metorðagjarnra
lýðskrumara til að æsa borgara bæjar-
ins til fávíslegra og hneykslanlegra fund-
arsamþykkta. Það skall hurð nærri hæl-
um í þetta sinn. Ahlaupið gegn borgar-
stjóra mistókst alveg, og verður naumast
endurtekið.
■•/a '09.
Fundarmaður.
€rlenð simskeyti
til Pjóðólfs.
Kaupmannahöfn b. febr.
Frá Rússlandi.
Lapuchin lögreglustjóri í Pétursborg
handtekinn, uppvís (að því að) hafa á-
samt Azer nokkrum ginnt stjórnleys-
»
ingja (og) hegnt þeim síðan bruggað
banaráð Sergiusi, Gapon, Plehve O. fl.
* *
Skeytið er nokkuð óljóst og líklega
eitthvað úr lagi fært. Aðalatriðið virðist
vera, að Lapuchin þessi hafi hegnt stjórn-
leysingjum, er ekki höfðu neitt til saka
unnið, en kennt þeim um banaráð við
þá Sergius stórfursta, Gapon prest, Plehve
ráðherra o. fl. En það má líka skiija
skeytið á þann hátt, að þeir félagar La-
puchin og Azer þessi hafi sjálfir brugg-
að þessum mönnum banaráð.
Slysfarip.
Nokkru fyrir jólin varð úti i2áragam-
all drengur á Trékyllisheiði, sonur Sam-
sonar Jónssonar á Gjögri, J a n u s að
nafni. Hafði faðir hans sótt hann til
Skeljavlkur og lagði með hann nestislaus
upp á Trékyllisheiði frá bænum Bólstað
16. des. En er þeir komu norðan til á
heiðina, veiktist drengurinn, og urðu þeir
að leggjast þar fyrir í norðanhríð. Þar
andaðist drengurinn, en Samson komst
h. 18. við illan leik að Kjós við Reykj-
arfjörð, og varð að hjálpa honum heim
þangað. Segir svo í bréfi úr Árnes-
hreppi 30. des. til »Vestra«, að Samson
liggi þá enn í Kjós, því nær blindur.
Um 17.fi m. varð úti stúlka frá Lauga-
bóli í Ögurhreppi, Jakobína Jóns-
dóttir, að nafni. Var að ganga heim
til bæjar með mjólk úr fjósinu, örstutta
leið. Fannst látin daginn eptir.
Maður í Bolungarvík, Bernótus
Örnólfsson að nafni, varð undir
mótorbát og meiddist svo, að hann and-
aðist litlu slðar.
Kolin i Dufansdal.
Með »Vestu«, er kom hingað frá Vest-
urlandinu í fyrra kveld, komu aptur menn
þeir, er Námufélagið sendi vestur til að
skoða kolin í Dufansdal við Arnarfjörð.
Láta þeir mjög vel yfir horfunum og fari
kolin batnandi, eptir því sem innardragi
í fjallið. En nú er búið að grafa um 90
fet inn. Kolalagið er um 18—20 fet á
þykkt, en afarbreitt um sig. Utskipun
verðnr þar mjög hæg, því að vagna má
láta renna á streng ofan frá námu og
niður að lendingu. Félagið hefur þegar
selt allmikið af kolum þessum, og er lát-
ið fremur vel af þeim. Hver veit, nema
þarna verði arðvænleg kolanáma ?
Nýja björgunarskipið
»Geir« frá Switzerfélaginu, kom 1
morgun frá útlöndum. Það er að mun
stærra en »Svafa«, og á að hafa hér fasta
stöð árið um kring.
KJósendur til alþingis í Reykja-
vík ættu að athuga nýju kjörskrána, er
liggur frammi þessa dagana á bæjarþing-
stofunni. Það er árfðandi, að hver og
einn gæti þess, að hann standi á skránni,
svo að hann geti kært 1 tíma, ef honum
er þar ranglega sleppt. Kosningarrétt
eiga allir karlmenn eldri en 25 ára, sem
ekki eru öðrum háðir sem hjú, og gjalda
að minnsta kosti 4 kr. á ári f auka-
útsvar.
brogsmanns Einarssonar á Kópsvatni í Ytri-
hrepp. Þar fæddist hún 1830 og ólzt upp
til 19 ára aldurs, er hún giptist (1849) °K
reisti bú á Torfastöðúm í Biskupstungum
með manni sfnum Guðmundi Jónssyni, og
bjuggu þar 9 ár, en fluttu 1858 að Stóra-
fljóti. Sambúð þeirra varð alls 41 ár og má
það langur tími heita. 11 börn áttu þau og
lifa 5 ; hin dóu í æsku. — Með meiri dugn-
aðar- og búkonum var hún á sinni tíð,
þeirra, er þessa sveit byggðu og byggja.
Trygglynd og trúlynd var hún og bezta
móðir og húsfreyja. Dugnaður hennar hélzt
þar til hún fyrir tæpum 2 árum lagð-
ist í rúmið, þá þrotin að líkamskröptum, en
kjark og andlegt þrek brast hana eigi til
hins síðasta. Það er því skarð fyrir skild1
í hóp dugmikilla, islenzkra kvenna. Vær
óskandi, að þjóð vor ætti ávalt mörgum
hennar jafnokum á að skipa í konustöðuna;
þá væri stétt sú vel skÍDuð, — Jóhanna heit.
var lágur meðalkvennmaður á vöxt, en þétt-
vaxin og hraustlega byggð, ekki fríð, en
bauð góðan þokka. — Hún varð ekkja litlu
eptir það, er þau hjón hættu að búa, en var
hjá syni slnum á Stórafljóti, er þá tók þar
við búi eptir þau. Eptir að hann varð
ekkjumaður, stóð hún fyrir búi hans um 8
ár, eða þar til kraptarnir þrutu. í hálft
annað ár var hún rúmföst og seinasta árið
hjá dóttur sinni á Þórarinsstöðum í Ytri-
hrepp, þar sem hún dó, eins og fyr segir.
(X.).
Pnf' -— j ■
Jw/ bl ( 111 OO 1 I ■
Hinn 7. ágúst síðastl. andaðist að Þórar-
insstöðum í Ytrihrepp merkiskonan Jóhanna
Jónsdóttir frá Stórafljóti í Biskupstungum,
78 ára gömul. Hún var dóttir Jóns danne-
Við fráfall
Guðm. hreppstj. Kolbeitissonar
á Esjubergi SO. jan. 1909.
Ægir hjó skarð
i Esju-bergið,
svo Kjalarnes allt
kipptist viður;
tíminn má einn
— með lilsjá Drottins —
gíjursárum
grœðslu veita.
B.
111
»Gerið þér svo vel og vísið þér mér undir eins inn, ungi maður, heyrið
þér það? Látið þér mig fá að tala við húsbónda yðar, eða þér skuluð fá að
kenna á því að öðrum kosti«.
Mér fannst eg hafa heyrt þennan málróm fyr og er eg leit yfir öxlina á þjón-
inum og kom auga á breitt og búlduleitt andlit með flatt nef í miðju, þekkti
eg undir eins, að þetta var sessunautur minn f kvöldveizlu móðurbróður
mfns.
»Það er Warr hnefleikakappi«, sagði eg.
»Já, herra Charles*, sagði gestur okkar, er hann velti heljarskrokk sínum
inn í herbergið. »Það er Bill Warr, veitingamaður í »Brennivínsámunni« í
Jermyngötu og bezti hnefleikamaðurinn á allri skránni. Góðan daginn, ungi
herra, yður líður vel, vona eg«.
Móðurbróður mlnum gatzt auðsýnilega miður vel að því, að ganað væri
svona inn til sfn, en með því að haan, vegna stöðu sinnar, þurfti að koma
sér við hnefleikamennina, lét hann sér lynda, að vera stuttur í spuna og spyrja,
hvert erindi hans væri.
Hnefleikamaðurinn settist ofboð rólega klofvega á stól og lét handleggina
hvíla á stólbakinu.
»Eg hef komizt á snoðir um nokkuð, herra Charless, sagði hann, »sem
er peningavirði*.
»Eg skil. Þér viljið fá peninga fyrir að að segja það sem þér vitið«.
Á brosi hnefleikamannsins var auðséð, að sú var ætlun hans.
»Ef fréttir yðar geta komið mér að nokkru liði, þá þurfið þér ekki að
óttast, að eg muni ekki sjá það við yður«, bætti móðurbróðir minn við.
»Eg reiði mig þá á það, herra Charles, og svo eg snúi mér nú að efn-
inu, þá er yður víst kunnugt um, hvernig menn veðjuðu í gær um hnefleikana
á morgun*.
»Jú, það voru þrír gegn tveimur um Wilson«.
»Já, einmitt. En vitið þér, hvernig menn veðja í dag? Sjö gegn einum
á móti yðar manni.
»Hvaða dæmalaust bull, Warrl Hvernig í ósköpunum ætti það að geta
breytzt úr þremur gegn tveimur annan daginn í sjö gegn einum næsta dag«.
»Eg hef verið víða, herra Charles, og alstaðar eigið þér kost á að fá sjö
gegn einum. Menn hætta fé í skepputali á móti yðar manni«.
Af svipnum, sem brá yfir andlitið á móðurbróður mínum í bili, varð mér
það fyrst ljóst, að þessi hnefleikabardagi gat í rauninni orðið honum dýrt spaug.
En svo yppti hann öxlum með tortryggnisbrosi.
»Það er verst fyrir þá heimskingja, sem leggja svo mikið undir«, sagði