Þjóðólfur - 12.02.1909, Blaðsíða 2

26
ÞJOÐOLFUR
Þegar eptir burtför Castros frá Venezu-
ela, fór heldur að ókyrrast þar 1 landi.
Voru menn löngu orðnir leiðir á harð-
stjórn hans og gerræði, en þar við bætt-
ist, að Holland sendi um þetta leyti
nokkur herskip til Venezuela, sem sýna
áttu stjórn Castros í tvo heimana, ef hol-
lenzk skip fengju ekki að vera óáreitt þar
1 landi. Tóku herskip þessi þegar nokkra
af strandvarnarbátum Venezuela á sitt
vald, en stjórnin sagði þá Hollandi stríð
á hendur (18. des.). Úr stríði þessu varð
samt ekki mikið, því að rétt á eptir varð
stjórnarbylting í Venezuela. Mestan þátt-
inn í stjórnarbyltingu þessari átti G o m e z,
varaforseti lýðveldisins, sem gegndi for-
setastörfum 1 fjarveru Castros. Hafði
hann komizt á snoðir um, að samsæri
var myndað til að ráða hann af dögum,
og náði í símskeyti frá Castro í Berlín,
þar sem hann hvatti til þess. Gomez
brá því skjótt við, og tók sjálfur fasta
tvo af aðalforsprökkum samsærisins (ann-
ar þeirra var bróðir Castros forseta) og
var sú fyrirætlun þar með ónýtt. Veik
Gomez nú öllum fylgismönnum Castros
trá völdum og tók sér aðra menn til
ráðuneytis í þeirra stað. Jafnframt kunn-
gerði hann, að Castro væri vikið frá for-
setaembættinu, en hann sjálfur tekinn
við þvf. Lýsti nýja stjórnin yfir því, að
hún vildi eiga frið við allar þjóðir, og
hét að láta alla útlendinga ná rétti sín-
um. Létu Hollendingar sér það lynda,
og varð því ekki meira úr ófriðnum.
Mælt er, að stjórnin hafi krafizt þess,
að Castro verði framseldur, svo að hon-
um verði stefnt fyrir landsdóminn. Varla
þarf það að fyrir farast vegna þess, að
ekki séu sakir nógar á hendur honum,
því að meira gerræði, en lýðveldisforseti
þessi hefur beitt f stjórn sinni, mun jafn-
vel sjaldgæft meðal einvaldra stjórnenda.
Til dæmis um stjórnarháttu Castros, er
þessi saga sögð : Eitt sinn var gert verk-
fall mikið í La Guayra og öll vinna við
uppskipun meðal annars lögð niður.
Borgarstjórnin bað Castro um, að skerast
í leikinn til þess að firra bæinn tjóni,
en Castro vildi þá eiga vingott við al-
þýðuna og svaraði: »Eg er ekki harð-
stjóri, eg er forseti í lýðveldi frjálsra
borgara og enginn skal geta fengið mig
til að skerða réttindi hinna göfugu borg-
ara, sem hafa valið mig til að stjórna«.
Verkfallið hélt því áfram, skipin lágu ó-
afgreidd á höfninni og verkamenn gerðu
jafnvel ýmsan óskunda, án þess að um
það væri fengizt. En nokkrum dögum
síðar fékk Castro að vita, að öltegund sú,
sem hann hafði mestar mætur á, væri al-
veg uppgengin, en nýjar birgðir væru í
einu af skipunum, sem lágu óafgreidd á
höfninni í La Guayra. Var þá ekki lengi
að breytast veður í lopti og «forsetinn í
lýðveldi frjálsra borgara« sendir þegar f
stað borgarstjóranum í La Guayra svo-
hljóðandi skeyti: »Allir verkamenn í La
Guayra eiga að taka til vinnu sinnar um
hádegi. Hver, sem þverskallast, verður
skotinn*. Það hreif; um hádegi var verk-
fallinu lokið og forsetinn gat náð í nýj-
ar birgðir af öli.
Castro hafði afarmikið traust á sjálfum
sér og giptu sinni. Það er mælt, að eitt
sinn, er honum var bent á bjarta stjörnu,
er lýsti á kvöldhimninum, hafi hann svar-
að: »Já, þetta er líka stjarnan mín.
Þegar hún hrapar, þá hrapa eg líka«. Nú
er Castró hrapaður, hvernig sem farið hef-
ur um stjórnina, en bót er það þó í máli
fyrir hann, að hann stendur samt ekki
uppi alveg tómhentur, því að á þessum
9 stjórnarárum sfnum, kvað hann hafa
»sparað sér saman* 300 milj. franka og
mun mestur hluti þess vera tryggilega
geymt f bönkum f Evrópu.
Þingmálafundur fyrir Dalasýslu var háð-
ur f Asgarði í Hvammssveit 21. jan. 1909.
Þar voru mættir 12 fulltrúar úr 6 hrepp-
um sýslunnar, 2 úr hverjum. Meðal ann-
ars voru þessi mál tekin þar til meðferðar:
Sambandsmál íslands og Danmerkur.
Svohljóðandi tillögur bornar upp og sam-
þykktar með n atkv. gegn 1.
a. Fundurinn skorar á alþingi að sam-
þykkja ekki frumvarp millilandanefndar-
innar, nema með gagngerðum breytingum
í þá átt, að engin mál séu óuppsegjanleg
um aldur og æfi, nema konungssambandið
eitt, og að fullveldi hins íslenzka ríkis yfir
sameiginlegum málum og sérmálum sé
fyllilega tryggt.
b. Fundurinn vill að íslenzka ríkið eigi
sér löghelgaðan fána.
Konungkjörnirl pingmenn og alpingi.
Tillaga:
a. Fundurinn skorar á alþingi að gera
þá breytingu á stjórnarskrá landsins, að
að afnema konungkjörna þingmenn, án
þess að fylla skarðið með þjóðkjörnum
þingmönnum.
Samþykkt í einu hljóði.
b. Fundurinn vill vekja athygli þingsins
á því, hvort eigi sé þá réttast, að fella
burtu skiptingu þingsfns í tvær deildir.
Samþykkt með 7 atkv. gegn 5.
c. Fundurinn skorar á alþingi að afnema
skriptir og prentun á ræðum þingmanna, ef
við það sparast að minnsta kosti 10,000 kr.,
en gefa út í þess stað greinileg nefndarálit,
ásamt skýrslu um gang hvers máls á þing-
fundum og atkvæðagreiðslur með nafna-
kalli.
Samþykkt með 9 atkv. gegn 3.
d. Fundurinn skorar á alþingi að skipta
öllum tvímenniskjördæmum landsins í ein-
mennis, og jafnframt búa ekki til lög um
hlutfallskosningar.
Samþykkt með 11 atkv. — einn greiddi
eigi atkvæði.
Bindindismál. Fundurinn skorar á al-
þingi að samþykkja lög um aðflutnings-
bann , gegn áfengum drykkjum, og að
kviðdómar verði skipaðir til að dæma í
málum, er rísa kunna út af brotum á lög-
unum.
Krennréttindamálið. Fundurinn skorar
á alþingi, að veita konum sömu réttindi
sem karlmönnum.
Kirkjumál. Tillaga:
a. Fundurinn skorar á alþingi, að fela
landstjórninni að leita með leynilegri at-
kvæðagreiðslu, er þó eigi fari fram fyr en
að 2 árnm liðnum, álits þjoðarinnar um
aðskilnuð rfkis og kirkju á þeim grund-
velli, að kirkjan haldi öllum eignum sínum.
Samþykkt með 10 atkv. gegn 1.
b. Fundurinn skorar á alþingi að leggja
fram allt að 5000 kr. til þess að halda
kirkjuþing f Reykjavík ánæstasumri með
tveimur fulltrúum, presti og leikmanni, úr
hverju prófastsdæmi.
Samþykkt með 11 atkv. gegn 1.
Menntamál. Tillaga:
a. Fúndurinn skorar á alþingi að knýja
landstjórnina til að breyta reglugerð
hins almenna menntaskóla þannig, að
aldurstakmarkið fyrir inngöngu f gagn-
fræðadeildina færist úr 12—15 upp í 15—
18, og í lærdómsdeildina að sama skapi,
ennfremur að mönnum, er læra utanskóla,
leyfist að ganga undir vorpróf allra bekkja.
b. Fundurinn skorar á alþingi að leggja
sem allra riflegastan styrk til barnafræðsl-
unnar í landinu.
Samþykktar báðar þessar tillógur með
öllum atkvæðum.
Launamál og eptirlaunamál. Tillaga:
a. Fi ndurinn skorar á alþingi, að stofna
ekki fleiri embætti með eptirlaunarétti,
b. að fela stjórninni að undirbúa lrum-
varp til laga um afnám allra eptirlauna.
c. að afnema nú þegar eptirlaun ráð-
herra, en opið skal honum standa embætti
hans, hafi hann verið embættismaður, og
skal honum jafnframt, í hvaða stöðu sem
hann hefur verið, veitt 1000 kr. á ári
hverju’í heiðursskyni. £
d. að afnema dagpeninga lækna.
a. og b. samþykktar með öllum atkv.,
c með 11 :1 og d með 8 : 3.
Pingrœðismát. Svohljóðandi tillaga var
borin upp og samþykkt með 9 atkv., 3
greiddu ekki atkvæði:
„Fundurinn lýsir megni óánægju yfir þaul-
setu ráðherrans, og skorar á alþingi að
halda uppi þingræðinu".
Enn voru mörg mál rædd, sem hér yrði
oflangt mál upp að telja. Meðal annars
vildi fundurinn láta lögskipa mat á allri
ull, er úr landi er flutt, og að enginn megi
reka neinskonar atvinnu á íslenzkri lóð
eða landhelgi, nema hann sé búsettur í
landinu sjálfu.
Fundir við Þjórsárbrú.
Hinn 25. f. m. hélt kaupfélagið »Ing-
ólfur aðalfund sinn. Þar var stjórn fé-
lagsins endurkosin: Eyjólfur Guðmunds-
son í Hvammi á Landi, Grímur Thor-
arensen í Kirkjubæ og Einar Jónsson al-
þm. á Geldingalæk.
Hinn 26. s. m. var aðalfundur f »Smjör-
búasambandi Suðurlands« og sóttu fund-
inn fulltrúar frá öllum búum Sambands-
ins. Ákveðið, að senda þeim sömu og
fyr: Faber, Zöllner, Hudson og Davidsen,
og auk þeirra, C'narles Mauritzen í Man-
chester, smjör til sölu næsta ár. Skorað
var á Búnaðarfélag Islands, að gera sitt
ítrasta til að fengin yrðu skip með kæli-
rúmi til smjöiflutninga, og ferðir yrðu
haganlegar fyrir smjörbúin. Samþykkt,
að halda smjörsýningu í sambandi við
héraðssýningu, er fundurinn skoraði á
Búnaðarfélagið að halda 10. júlí. Ósk-
að var, að búnaðarnámsskeið yrði haldið
næsta ár eins og að undanförnu og sömu-
leiðis að kennsla í hússtjórn og mat-
reiðslu verði haldið áfram. — Skorað var
á alþingi, að veita fé til rannsóknar á
hafnarstæði austanfjalls, og sömuleiðis að
smjörverðlaun yrðu veitt, eigi minni en
að undanförnu. — Stjórn endurkosin:
Ágúst Helgason í Birtingaholti, Eggert
Benediktsson í Laugardælum og séra Ól-
afur Finnsson í Kálfholti.
Hinn 28. s. m. var fundur haldinn í
»Stokkseyrarfélaginu«. Formaður: Þórð-
ur Guðmundsson 1 Hala, ennfremur
í kaupfélaginu »Hekla« á Eyrarbakka.
Formaður þess er séra Kjartan Helgason
í Hruna.
€rlenð símskeyti
til Pjóðólfs.
Kaupmannahöfn 11. febr. kl. 7 e. h.
Fullnaðarsamningar
eru komnir á milli Frakklands og Þjóð-
verja út af Marokkó.
Brezku konungshjónin
eru í Berlín.
Frá Rússlandi.
Lögregluspæjarinn Azev er handsamað-
ur, og er honum kennt um flest póiitisk
morð á Rússlandi upp á síðkastið.
*
* *
Þessi slðasti kafli skeytisins stendur í
sambandi við skeytið < síðasta blaði. Og
virðist samkvæmt þessu vera rétt sú til-
gáta, að þeir Lapuchin lögreglustjóri og
Azev (lfkl. réttara en Azer í síðasta bl.)
hafi einmitt sjálfir verið valdir að mörg-
um hryðjuverkum, en hegnt stjórnleysingj-
um fyrir þau.
Mannalát.
Hinn fyrsta des. síðastl. andaðist á Bark-
arstöðum í Fljótshlíð Jón Jónsson
söðlasmiður, rúmlega áttræður. Hann var
fæddur í Eyvindarholti á Kyndilmessu (2.
febr.), eg held árið 1827, og þar ólst hann
upp, þar til hann á yngri árum sínum fór
til Reykjavíkur og lærði söðlasmíði hjá
Torfa sál Steinsen, og þótti hann á þeiin
árum glæsimenni hið mesta, eins og vfsan
á þeim árum bendir til: „Fríður er Jón
frá Fjöllum-Eyja“ o. s. frv. Þegar hann
hafði lokið smlðanámi, fluttist hann austur
og dvaldi hér í Fljótshlíðinni á Barkar-
stöðum, Eyvindarmúla, en lengst af f Hlíð-
arendakoti, og við þann bæ kenndi hann
sig alla tíð þaðan af. Jón sál. var hæfi-
leikamaður bæði til sálar og líkama, en
varð þó minna úr sér en vænta mátti.
Hann var hreinlyndur og hræsnislaus,
frómlyndur til orða og verka, karlmenni
að burðum. Hann var vlðlesinn og fróð-
ur um margt. Hann skildi og talaði ensk*
og fylgdi opt útlendingum, þar á meðal
enska skáldinu V. Morris, þegar hann
ferðaðist hér á landi. — Einn enskur ferða-
maður lýsir Jóni í ferðabók sinni þannig:
„Þegar eg sá Jón, duttu mér 1 hug hinar
fornu hetjur Norðurlanda með breiðu
herðarnar, bláu augun, rauða skeggið og
hárið eins og fax á ljóni, og gæti eg trúað,
að hann væri kominn í beinan karllegg
frá Gunnari á Hlíðarenda". — Nú að síð-
ustu var honun þrotin sjón og heyrn að
mestu, og orðinn rúmmaður. (T.).
Dáinn
er snögglega hér í bænum 8. þ. ra.
Pétur Biering verzlunarmaður -—
fannst örendur upp á túnum. — Han*
var sonur Moritz W. Bierings kaupmanns,
er fórst undir Svörtuloptum fyrir meir em
50 árum (haustið 1857) með konu sinni
og 2 börnum. Var Pétur heit. þá á
barnsaldri, (fæddur 18. marz 1849), og
sömuleiðis bróðir hans Hendrik, sfð-
ast verzlunarstjóri í Borgarnesi, og lát-
inn fyrir nokkrum árum. Systur þeirra
voru: Hendrikka fyrri kona Óla heit. Fin-
sens póstmeistara. Anna, Jenny og Vil-
helmína ekkja séra Steins Steinssens.
Pétur heit. var síðustu árin lengi við
verzlun hjá Dittlev Thomsen og umboðs-
sali fyrir hann umhverfis land, og hvar-
vetna kynntur að ráðvendni f viðskiptum,
enda ávallt vel þokkaður.lipurmenni í um-
gengni og einkar húsbóndahollur. Kvæntur
var hann Lovisu dóttur Jóns Norðfjörðs
verzlunarm. í Rvfk Magnússonar Norð-
fjörðs beykis Jónssonar beykis á Reyðar-
firði Magnússonar prests á Kvennabrekkm
Einarssönar, og eru 6 börn þeirra á llfi.
Riddarar
af dannebrog eru orðnir: Árni Jónsson
pröfastur á Skútustöðum, Guðjón Guð-
laugsson kaupfélagsstjóri á Hólmavík,
Kjartan prófastur Einarsson í Holti, Pétur
Jónsson umboðsm. á Gautlöndum og Sig-
fús Eymundsson bóksali í Rvík.
Sðngur og upplestur.
í Bárubúð söng frk. Valgerðui Lárus-
dóttir nokkra einsöngva 7. þ, m., og þótti
dável takast, enda er frk. V. ein með
b.ztu söngkonum bæjarins, röddin all-
sterk og hljómþýð, en ekki nægilega
æfð til að ráða fyllilega við þung lög.
Systir hennar, frú Guðiún Lárusdóttir,
las upp kafla úr frumsamdri sögu eptir
sjalfa sig. En með því að þeir voru tekn-
ir úr sögunni hingað og þangað og fram-
burðurinn ekki sem beztur, allt of veikur,
þá getur verið, að mönnum hafi fundizt
efnið öllu veigaminna og sundurlausara,