Þjóðólfur - 02.04.1909, Blaðsíða 2

54
ÞJOÐOLFUR.
fláskólanefnd (Nd.)s
Bjarni Jónsson, JónÞorkelss., JónMagn.,
Skúli Thoroddsen og Eggert Pálsson.
Fjárlaganefnd (Ed.):
Sig. Stefánsson, Eirikur Briem, Sig.
Hjörleifsson, Stgr. Jónsson og Gunnar
Ólafsson.
Löfí frá alþingi:
6. Um slökkvilið í Hafnar-
fi r ð i,
7. Um fiskiveiðará opnum
skipum. (Viðauki við lög 14. des.
1877 og 10. nóv. 1905, að ýmisleg at-
riði, er snerta fiskiveiðar á opnum skip-
um skuli einnig ná til þiijaðra mótorbáta,
sem ganga í Vestmannaeyjum og ekki
eru stærri en 15 smálestir).
8. FuglaveiðasamþykktíVest-
mannaeyjum. (Breyting þeirra laga
13. april 1894).
9. Um fiskimat:
1. g r. Allur saltfiskur, sem fluttur
er héðan af landi og fara á til Spánar
eða Ítalíu, hvort heldur beina leið eða
um önnur lönd, skal metinn og flokkað-
ur eptir gæðum af fiskimatsmönnum und-
ir umsjón yfirfiskimatsmanns. Yfirfiski-
matsmennirnir skulu einnig hafa umsjón
með útskipun, hleðslu og meðferð fiskj-
arins i útflutningsskipunum og gefa fyrir-
skipanir hér að lútandi, er þeim er skylt
að hlýða, er hlut eiga að máli. Hverj-
um fiskfarmi skal fylgja vottorð yfirfiski-
matsmanns ritað á farmskrárnar.
Nánari reglur um matið og meðferð
vörunnar bæði við útskipun og i útflutn-
ingsskipunum skulu settar i erindisbréf-
um yfirmatsmanna og fiskimatsmanna,
sem stjórnarráðið gefur út.
2. gr. Ráðherrann skipar yfirmats-
mennina, og skulu þeir hafa aflað sér
þekkingar á fiskimati, verkun og meðferð
fiskjar, annaðhvort með því að hafa starf-
að sem fiskimatsmenn eða á annan hátt.
3. gr. Þessir yfirfiskimatsmenn skulu
þegar skipaðir og laun þeirra greidd úr
landsjóði:
x. Yfirfiskimatsmaðurinn i Reykjavik.
Umdæmi hans skal ná yfir svæðið aust-
an frá Þjórsá vestur að Öndverðarnesi;
Arslaun hans eru 2000 kr. Hann er
jafnframt ráðunautur stjórnarráðsins í
þeim málum, sem viðkoma fiskimati og
fiskverkun,
2. Yfirfiskimatsmaðurinn á Isafirði. Um-
dæmi hans skal ná yfir svæðið frá Önd-
verðarnesi norður til Reykjarfjarðar í
Strandasýslu; árslaun hans eru 1800 kr.
3. Yfirfiskimatsmaðurinn á Akureyri.
Umdæmi hans skal ná yfir svæðið frá og
með Reykjarfirði austur að Langanesi;
árslaun hans eru 1600 kr.
4. Yfirfiskimatsmaðurinn á Seyðisfirði.
Umdæmi hans skal ná norðan frá Langa-
nesi suður að Hornafirði, að þeim firði
meðtöldum; árslaun hans eru 1600 kr.
5. Yfirfiskimatsmaðurinn 1 Vestmanna-
eyjum. Umdæmi hans eru Vestmannaeyjar
og Vik í Mýrdal, og árslaun 800 kr.
Tölu yfirmatsmanna má auka með fjár-
veiting á fjárlögum, og verður þá gerð
nauðsynleg breyting á umdæmum þeirra
með konungsúrskurði.
4. gr. Fiskimatsmenn skipar lögreglu-
stjóri á hverjum fiskiútflutningsstað svo
marga, sem yfirmatsmaður telur þurfa, og
eptir tillögum hans.
6. gr. Yfirfiskimatsmenn og fiskimats-
menn mega ekki taka á móti nokkurri þókn-
un, hverju nafni sem nefnist, frá þeim, sem
metið er fyrir, frá skipstjórum á útflutn-
ingsskipum eða öðrum, sem við skipið
eru riðnir, annari en borgun þeirri, sem
ákveðin er í lögum þessum eða erindis-
bréfi þeirra,
Þeir mega ekki heldur vera í þjónustu
kaupmanna eða annara, sem láta meta
fisk til útflutnings.
7. gr. Auk starfa sinna við mat á
saltfiski til útflutnings, skulu yfirmats-
mennirnir skyldir að ferðast um í um-
dæmum sínum eptir samráði við stjórnar-
ráðið, og leiðbeina mönnum í fiskimeð-
ferð og líta eptir henni.
8. gr. Sá, sem flytur út eða lætur
flytja út saltfisk til Spánar eða Ítalíu, án
þess að láta meta hann eða fá matsvott-
orð um hann, samkvæmt þessum lögum,
sæti 100 til 3000 kr. sektum til landsjóðs.
€rleni simskeyti
til Pjóðólfs.
Kaupmannahöfn 29. marz kl. 7,55 siðd.
Soðarheimsskantið nærri fandið.
Shackleton heimskautsfari hefur
komist 89 gráður og 20 mínútur
suðurávið.
Ef fregn þessi reynist rétt, er hún all-
merkileg, því að ekki vantar nema örlítið
á, að hér sé náð því takmarki, sem fjöldi
landkönnunarmanna og vísindamanna hafa
verið að berjast við að ná um marga ára-
tugi, og ýmsir látið lífið fyrir, því, að
komast að heimskautum jarðarinnar. Hef-
ur hér ekki verið eptir lengri leið ófarin
til heimskautsins, heldur en 4omín. eða 74
kílómetrar, en það er állka langur vegur
Og frá Reykjavík austur að Þjórsárbrú.
Áður hafa menn ekki komizt lengra suður
á við, heldur en á 82° 17’ s.br. Það
komst enskur sjóliðsforingi, R. Scott, árið
1902. Aptur á móti hafa menn komizt
nokkru nær norðurheimskautinu, en þó
ekki neitt í námunda við það, sem Shack-
leton hefur nú komizt. Lengst norður á
við helur ítalinn Cagni komizt árið 1900,
á 86° 33’ n. br., en Friðþjófur Nansen
komst á 86° 4’ n. br. árið 1895.
Shackleton þessi er enskur sjóliðsforingi.
Hann var með Scott á heimskautsför hans
1901—1903. Á nýársdag í fyrra sigldi
hann á stað frá Nýja-Sjálandi í nýjan
leiðangur. Ætlaði hann sér að ganga á
land í heimskautslöndunum við 12. mann
og halda síðan landveg alla leið til heim-
skautsins. Á því ferðalagi ætlaði hann
meðal annars að nota bifreið með skíðum
undir framhjólunum, og hafa slík flutninga-
tæki eigi áður verið notuð á heimsskauta-
ferðum. Hver veit nema það hafi einmitt
verið bifreiðin, sem skotið hefur Shackle-
ton svo langt fram úr öllum keppinaut-
um hans.
Landvarnir Dana.
Neergaard er horfinn frá land-
girðingu. Samningar hafa orðið
við Christensen og álit meiri hluta
landvarnarnefndarinnar iekið.
Hinn 12. febr. síðastl. lagði Neergard
ráðaneytisforseti fyrir danska þingið eptir
langan undirbúning allmörg frumvörp um
tihögun á landvörnum ríkisins framvegis.
Gengu þau algerlega í þá stefnu, er hægri-
menn hafa haldið fram, að víggirða Kaup-
mannahöfn bæði sjávarmegin og land-
megin, og fóru frumvörp Neergaards jafn-
vel fram á töluvert hærri fjárframlög til
víggirðinganna, heldur en hægrimenn 1
landvarnarnefndinni höfðu séð sér fært að
stinga unp á. Þegar Neergaard lagði fram
frumvörpin, mælti hann rojög kröptuglega
með þeim, og kvað hann ráðaneytið
mundi standa eða falla með þeim. En
hann hafði ekki borið sig saman við
stjórnarflokkana áður en hann bar upp
frumvörpin, og þegar við 1. umræðu
málsins var það ljóst, að allmikill hluti
umbótaflokksins með Christensen-Stadil
í broddi fylkingar var honum ekki fylgj-
andi að þessum málum, heldur hélt fram
stefnu meiri hluta landvarnanefndarinnar,
að víggirða Kaupmannahöfn að eins sjávar-
megin, en ekki landmegin. Hugðu menn
því helzt, að Neergaard mundi gera banda-
lag við hægrimenn og berjast með aðstoð
þeirra og leyfanna af stjórnarflokknum til
þrautar fyrir frumvörpum sínum við kosn-
ingarnar í vor. En það verður ekki of-
sögum sagt af því, hvílíkur einstakur sam-
bræðslumaður Christensen-Stadil er. Nú
hefur honum, eptir því sem skeytið segir,
tekizt að snúa Neergaard aptur yfir á sitt
band. Er það auðvitað mikill sigur fyrir
Christensen, því að þetta verður að lík-
indum til þess, að stjórnarflokkurinn klofn-
ar ekki og hann hefur forustuna áfram
og öll ráðin í sfnum höndum, hvort sem
hann skipar sjálfur stjórnarsessinn eða
ekki. En fyrir Neergaard virðist þetta
aptur á móti vera hinn mesti ósigur, jafn-
vel meiri heldur en þó hann hefði beðið
ósigur við kosningarnar og fallið með
frumvörpum sínum, þvf að nú virðist for-
ustan alveg gengin úr greipum hans og
hann einungis sigla í kjölfar Christensens.
Lundborg og sambandsmálið.
Lundborg er orðinn fráhverfur
uppkastinu eptir skýringar Berlins.
Eins og kunnugt er, var RagnarLund-
borg einn af máttarstoðum uppkastsins,
og löngum vitnað í hann til þess að sanna,
að frumvarpið veitti oss fullveldi, en nú
er hann Ifka genginn úr skaptinu, svo að
varla verður nokkurt frumvarpsfylgi lengur
á honum byggt.
Frá Serbín.
Krónprins Serba er landftótta,
hefur afsalað sér ríkiserfðarétti.
Eins og getið var um f næstslðasta blaði
Þjóðólfs, hefur krónprinsinn verið for-
sprakki þeirra manna, er hafa viljað æsa
þjóðina upp til ófriðar við Austurríkis-
menn. Sýna fregnir þessar Ijóslega, að
hinir gætnari menn þar f landi hafa orðið
algerlega ofan á, og mun því vart lengur
von ófriðar úr þeirri átt.
(Niðurl.).
L. P. efast um, að nokkur lög hafi
vald til að banna sér að hafa sekki þetta«
(o: áfengi) á borðinu. Er ekki margt, er
lögin banna honum að hafa á borðinu,
þótt það kunni að fást eptir læknisseðli í
lyfjabúðinni ?
Svo mundi verða ura áfengið, ef bann-
lög kæmust á. Áfengið kæmist þá á sína
réttu hyllu, hjá lyfsalanum, við hliðina á
morfini, opium og öðru þess háttar, í stað
þess að prýða borðið hjá L. P. ogöðrum
hans líkum.
Getur mönnum fundist þetta voðalegt
ranglæti eða skerðing á frelsi manna?
Það er næst að skilja L. P. svo í á-
minnstri grein í 2. tbl. þessa blaðs, að
hann álíti réttast og sanngjarnast að
minni hlutinn ráði mestu í þessu máli.
Hann er sem sé sjálfur í minnihlutanum!
Hvað munoi hann segja, ef hans flokkur
væri í meiri hluta?
L. P. er mjög tamt að tala um Indiána
og Skrælingja í sambandi við aðflutnings-
bannið. Auðsjáanlega, ber hann álfka
mikið kennsl á þessa mikilsvirtu mann-
flokka og kötturinn á sjöstirnið. Samlík-
ing hans er í sjálfu sér mesta fjarstæða;
en þótt hún væri laukrétt, væri hneisan
engin. Ef hann með henni meinar, nauð-
syn og réttmæti áfengisbanns í löndum
Indiána og Skrælinga, þá er rökrétt að
draga þar af þá alyktun, að það sé oss
hentugt líka; vér erum þó ekki meira en
menn.
L. P. minnist þess, er nokkur þúsund
kassar, í líkingu við Biblíuna, gylltir á
kjöl, voru fluttir frá Kanada til Banda-
ríkjanna fullir af alkóhóli. Eg minnist
þess, að hafa nokkrum sinnum séð guðs-
myndina L. P. fulla af öli og öðru áfengi.
Hvernig mundi Páli postula hafa litizt á
það ?
Sagan um brúðkaupið í Kana og gerðir
Krists þar, sannar ekki ýkja mikið. Eng-
inn hefur hugmynd um, hvernig vínið
var, sem þar var veitt. Það kann að
vera satt, sem sagt er, að það hafi verið
áfengt, en að það geti komið f nokkurn
samjöfnuð við Karlsbergsöl eða korn-
brennivín, það dettur víst engum í hug.
Kristur skipaði Símoni Pétri að leggja
net sitt (Lúk. 5, 4). Pétur gerði það og
fiskaði vel. Getur þetta verið ástæða
móti því, að banna netaveiði, þar sem
slíkt þykir við eiga ?
Kristur hefur ekkert lögmál samið, það
menn viti, svo þótt hann ekki bannaði
áfengi, þá er það .engin sönnun þess, að-
útrýming átengis sé ekki fullkomlega eptir
kristilegum anda, en nautn þess og of-
nautn gagnstæð honum.
Kristur kenndi mönnum að vanda um
við sjálfa sig, án þess að setja þeim sund-
urliðuð lög. Bindindis- og bannlagahreyf-
ingin er beinn ávöxtur af þessum kenn-
ingum hans: »elskið hver annan«, »e!ska
skaltu náungann sero sjálfan þig«, og »það
sem þér viljið að mennirnir geri yður,
það skuluð þér og þeim gera«,
sem í raun og veru er allt sama kærleiks-
boðorðið.
Máske hefur Hallgrímur prestur Péturs-
son kveðið þetta: »Yndi er að sitja öls
við þel« o. s. frv., en engin vissa er fyrir
því. Ef allt væri saman tínt, sem kveðið
hefur verið á íslenzku um Bakkus, mundi
það koma í ljós, að margir góðir menn
hafa hallmælt honum kröptuglega og í
fullri alvöru. Vafalaust yrði lastið þyngra
á metunum en lofið, sem opt hefur mynd-
azt f alvörulitlum glaum og gáska, þótt
lofið sé ef til vill meira að vöxtum til.
Hér er ekki rúm til að tína upp margt
af þessu tagi, en eg vil þó nefna fátt eitt:
Háfamál: »Esa svá gótt sem gótt kveða
öl alda sonum, þvl at færa veit sá es fleira
drekkr, sfns til geðs gumi«.
Þórlákskver: Vísan »Margskyns tjón í
allri ætt« og eptirfarandi 5 erindi1) og
kvæði, sem byrjar svona: sBrennivín bjál-
ar minnis.
Allur sfðari helmingur kvæðisins: »Ó,
mín flaskan frfða«, eptir Eggert Ólafsson,
er kröptugasta Bakkusarníð, þrungið al-
vöru og vandlætingu, fullt af beiskasta
sannleik.
Það er ekki svo að skilja, að eg byggi
mlna skoðun í þessu máli mikið á þess-
um fortíðarkveðskap; vitnisburðir nútím-
ans eru mér meira virði. Eg efast ekki
um, að L. P. þekki marga þeirra, og viti
vel, að þeir eru á góðum rökum byggðir.
Merkastur fyrir oss íslendinga er hinn ný-
fengni vitnisburður þjóðarinnar, sem felst
í úrslitum atkvæðagreiðslunnar um bann-
lögin. Hann er líka dómur, fs-
lenzkur hæstaréttar- eða lands-
dómur í þessu máli. Eg trúi því
trauðla, að L. P. sjái ekki til hvers það
mundi draga, ef slíkur allsherjar
andsdómur væri fyrir borð borinn eða
virtur að vettugi af þingi og stjórn.
Eg get vel skilið, að þeir, sem töpuðu
sínu máli fyrir þessum stóra dómi, sitji
með sárt enni, og við liggur, að eg vor-
kenni þeim. Ég get því hæglega fyrir-
gefið, þótt þeim hrjóti af vörum æðruorð,
kalli oss mótstöðumenn sfna »smala«, og
ögri oss með veldissprota þings og stjórn-
ar, sem þeir auðvitað hafaekkií höndum.
II.
Motto:
Ef á þessu aldur þinn
elur lífs um tíðir
held eg einhver höggstoðin
hitti á þér um síðir.
Hallgr. Pétursson.
Eg hef nú lesið niðurlagið á ntgjörð
hins háttvirta höfundar í 3. tbl. þessa blaðs
í ár, þar sem hann — samkvæmt loforði
f fyrri hlutanum — ætlar að sýna „með
sem fæstum orðum"(!!), að bollalegging-
ar mótmælenda sinna sanni hvergi, að
hann hafi ekki satt að mæla.
Eg beið með óþreyju eina póstferð
1) Sfðasta erindið er svona: »Prestum
hallar Dryckiu Daa, Doomarar falla nærre,
Bændur lalla epteraa, ýmsir bralla smærre«.