Þjóðólfur - 17.06.1910, Blaðsíða 2

98
ÞJOÐOLFUR.
sjálfsgorgeir Rússa var ekki brotinn á bak
aftur. Frá því sjónarmiði var samning-
urinn milli Japana og Englendinga gerð-
ur 30. Janúar 1903, sem beinlínis kom
til leiðar árás Japana á rússneska flotann
1 Port Arthur og Chemulps ári síðar. Ella
hefðu Japanar ekki séð sér slíkt fært.
Á þennan hátt tókst Englendingum að
brjóta Rússa og þjóðhroka þeirra á bak
aftur, án þess að það kostaði þá rauðan
eyri eða dropa blóðs. En það ruddi aft-
ur samningnum, sem gerður var við
Rússland 1908 braut. Með þeim samn-
ingi skiftu þessi stórveldi Persalandi á
milli sín í raun og veru, þótt sjálfstætt
eigi það að heita að nafninu. Og á sama
tíma var Japan komið á heljarþrömina 1
peningalegu tilliti, enda þótt Japanar
bæru sigur úr býtum. Hafa Englending-
ar vafalaust sjeð fyrir, að svo mundi fara,
og gert samninginn við þá með það fyrir
augum.
Eftir að þessar aðalþrautir voru yfir-
unnar, áttu Englendingar ekki erfitt í
fangi með hin smærri rfkin.
Vegna mægða konungsættarinnar áttu
Englendingar vfst vinfengi Spánar og
Danmerkur. Noreg og Portúgal keyptu
þeir með fjárláni, og Tyrki unnu þeir
með því að styrkja Ungtyrki. Englend-
ingar reyndu ennfremur að fá Ítalíu og
Austurríki til að segja Þjóðverjum upp
trygðum, en þær tilraunir strönduðu á
»bræðratrygð« Frans Jósefs keisara. En
síðan hefur þó mjög tekið að kólna milli
ítala og Austurríkis.
Þrátt fyrir þessa pólitík Játvarðar kon-
ungs gegn Þýskalandi, sem satt að segja
getur ekki kallast vingjarnleg, hefur hann
sjálfsagt aldrei ætlað sér að brjóta þá á
bak aftur með vopnum. Aðaltilgangur
hans var að gæta þess, að þeim tækist
ekki að leggja undir sig lönd eða nýa
markaði, sem þýddi það sama sem að
bola Englendingum burt. Hann vildi
Englands vegna brjóta samkepni Þjóð-
verja á bak aftur, og kendu þeim að
neyta máttar síns til að ryðja vörum sín-
um braut. En það var ekki hægt með
öðru en bera þá ofurliði með tröllefldum
stórveldasamtökum (Coalition).
Og tækist honum að lama þá fjárhags-
lega, vissi hann, að þeir urðu að minka
flotabyggingar sínar. En það þýddi það
sama og að nýlendupólitík Þjóðverja voru
öll sund lokuð.
En stríði var Játvarður konungur víst
altaf mótfallinn, og eftir að sumir Eng-
lendingar hvöttu þess ákaft, dró hann
altaf úr því. Hann sá, að England hafði
ekki hag af því í neinu tilfelli. Eng-
land myndi missa mátt sinn, enda þótt
það bæri sigur úr býtum, og gætu þá
Frakkar og Rússar orðið enn hættulegri
keppinautar. En sigruðu Þjóðverjar, var
heimsveldi Englendinga orðið stopult.
Þannig var pólitík Játvarðar konungs,
og viðurkenna nú Þjóðverjar jafnt og
Englendingar, að hann hafi verið lang-
hygnasti stjórnmálamaður 1 Evrópu.
Meðan hann lifði, lét hann aldrei mik-
ið á sjer bera, vann altaf með hægð og
1 kyrþey. Hann var gersamleg mótsetn-
ing Vilhjálms Þýskalandskeisara í þvf
efni. Almenningur sá ekki mikið annað
við hann en >mesta snyrtimenni Evróput,
eins og hann var kallaður. En nú virð-
ist annað uppi á teningnum. Englend-
ingar harma það mjög nú, að hans nýt-
ur ekki lengur við.
J. G.
Frfinskur konsiúll í Vestmanna-
eyum er skipaður Halldór Gunnlaugsson
læknir.
yiukajiing eða líjið.
Ritsíma og danðann.
Þegar ritsímamálið var til umræðu á
Alþingi 1905, voru harðar pólitiskar deil-
ur meðal manna hér í bænum. Aftur-
haldsmönnunum þótti það alt of mikið
1 ráðist, að taka ritsíma og leggja hann
um landið, og gekk þáverandi ritstjóri
Björn Jónsson mest fyrir mótstöðunni
gegn því þarfamáli.
Ymsir af þeim, er þá voru framarla í
baráttunni með ritsímanum, fengu þá
hótunarbréf, um að þeir skyldu verða
drepnir, ef þeir fylgdu málinu fram; en
þeir er bréfin fengu, virtu þau ekki meira
en svo, að þeir köstuðu þeim í rusla-
kistuna, voru ekki að birta þau til þess
að monta yfir því, að þeir hefðu fengið
slík bréf.
Á meðal þessara bréfa man eg eftir
einu til Jóns alþm. Ólafssonar. Það
átti að hengja hann næsta kveld kl. 12,
og var dreginn upp gálgi á bréfshornið
til sannindamerkis. En kveldið kom —
og enginn sást, og Jón lifir enn.
Þessar bréfaskriftir eru ekkert annað en
götuskrákaskapur, sem vitanlega er ljótur
og á að leggjast niður, en um það skeið,
og eins enn, þótt minna sé, er nóg af
slíkum nafnlausum bréfum með bæarpóst-
inum.
Honum, Isafoldarmanninum, þótti það
leiðinlegt, að hann skyldi ekki fá slikt
bréf; honum fanst það vera frægðarauki,
að fá það, — það bæri vott um dugn-
aðarviðurkenningu, vott um, að menn
hefðu vakið eftirtekt og væru álitnir for-
ingjar, meiri háttar þó.
En hér um daginn bættist úr þessu.
Ráðherrann fékk hötunarbréf; hann
átti að drepa, ef hann ekki boðaði til
aukaþings.
En nú er sá tími liðinn, og ráðherra
lifir enn.
Bréfið þetta, eins og hin, marklaus og
ljótur strákskapur, ekkert annað.
En það hefir B. J. unnið við þetta, að
nú er hann í þ v í a t r i ð i jafn snjall
Jóni Ólafssyni, er hann mest elskar og
virðir. Og það er ekki svo lítils virði
þó, að það glæsilega takmark skuli hafa
náðst.
Og gleðin og ánægjan yfir frægðinni
var svo mikil, að bréfið var óðar birt í
stjórnarmálgagninu. En það var nú ó-
þarfa grobb.
Valur.
Danskir meiin.
Björn Jónsson ráðherra
telur sig danskan.
Það vita allir þeir, er nokkuð hafa fylgst
með á síðari tfmum, og hafa t. d. lesið
„ísafold", að núverandi ráðherra íslands,
herra Björn Jónsson, dannebrogsriddari
af náð Alberti, hefir verið einna harð-
orðastur Islendinga í garð Dana, talið þá
„aumingja", „kartnögl á heimsmenning-
unni“ o. s. frv. Hann hefir og hvað
eftir annað haldið því fram, að „ísland
ætti að vera fyrir íslendinga, og að ís-
lendingar vildum vér allirvera".
En nii hefir hann sjálfur sýnt það
svart á hvítu, að íslendingur vill
hann ekkl vera, heldur danskur
maður. Hann hefir sjdlfur veitt
leyfi til, að hans sé getið í danskri bók,
sem nýlega er komin út og heitir: Krak’s
blaa bog. Tre tusinde nulevende dan-
ske Mœnd og Kvinders Levnedslöb
indtil Aar 1910«. — Þess er getið í formála
nefndrar bókar (bls. 5—6), að hverjum
manni, er bókin getur um, hafi verið
send próförk af æfiágripi sínu, áður en
prentað var, og því auðvitað Birni Jóns-
syni sem öðrum, svo ekki getur hann
kent því um, að ekki hafi honum verið
kunnugt um útkomu bókar þessarar og
nafn hennar. Enda veit eg að fleiri ís-
lendingar hafa átt kost á vegsauka þess-
um, en hafa neitað að láta sín þar
getið, nema titli bókarinnar yrði breytt,
og þar stæði Danir og lslendlngar.
Það hafa þeir Hannes alþm. Porsteinsson
og dr. Jón landsskjalavörður Porkelsson
gert, og vissi hvorugur af öðrum fyr en
löngu síðar.
Ekki ber því að neita, að fleirum em-
bættismönnum hefir orðið sú skyssa á,
sem hér er um að ræða, en J>eir hafa
það sér til málsbótar, að þeir hafa aldrei
farið eins hörðum og óvirðulegum orðum
um »dönsku mömmu« og Björn Jónsson,
og J>eir hafa heldur ekki veifað íslenska
fánanum eins hátt framan í lýðinn, eins og
J>essi útvaldi sonur »dönsku mömmu«.
Hvað ætlar þjóðin lengi að
J>ola skriðdýrshátt manns
þessa og mikilmennskugor-
geir?
* *
Aage Meyer Benedictsen
danskur rithöfundur og ferðamaður, mjög
kunnur, kom hingað með Sterling, og
ætlar að ferðast um landið í sumar.
Hr. Aage M. Benedictsen er af íslensk-
um ættum. Móðir hans, Anna Marie, er
fædd á Isafirði en faðir hennar var jens
Jakob stórkaupmaður í Kaupmannahöfn
og sonur Boga Benediktssonar rithöfunds
og óðalsbónda á Staðarfelli. (Staðarfells-
ætt). Hann er því 3. maður frá Boga.
Voru þau mörg börn Boga á Staðarfelli,
þar á meðal Hildur kona Bjarna amtm.
Thórarensens. Sigríður seinni kona Péturs
biskups Péturssonar, Jóhanna Sophía fyrri
kona Jóns háyfirdómara Péturssonar og
Ragnheiður kona Mart. Smith konsúls. En
faðir hans var danskur, Ferdinand Meyer
stórkaupmaður í Kaupmannahöfn.
Hr. Aage Meyer Benediktsen hefir ferð-
ast mjög mikið einkum um Indland,
Persíu, Balkanskagann og Rússland, og
nokkur ár dvaldi hann við nám við há-
skólann 1 Moskva. Hann er kennari við
alþýðuháskólann íKaupmannahöfn, og van-
ur að flytja fyrirlestra, og flytur þá vel
og skemtilega, og kann frá mörgu fróð-
legu að segja af ferðum sínnm. Fyrir-
lestur heldur hann í Mentamannafélaginu,
en búast má við þvl að hann haldi einnig
fyrirlestur fyrir bæarbúa um yfirráö Eng-
lendinga á Indlandi.
í sumar ferðast hann hér, fyrst stutta
ferð um Suðurland, svo Borgarfjörð, en
aðalförin er um Norðurland. Hann hefir
áður verið hér á landi, er hann var dreng-
ur að aldri.
Tilboð frrí Kngl. danska Land-
búnaðarfélaginu.
Þjóðólfi hefir verið sent eftirfarandi:
»Það er vert að eftir því sé tekið á ís-
landi, að hið konunglega danska
Landbúnaðarfélag tekur að sér að
útvega unglingum, sem landbúnað vilja
nema, vinnumensku á góðum bóndabæ-
um í Danmörku — fyrir 1. Nóvember
hvert ár. Þessir menn vinna 2 ár — á
vegum félagsins — sitt árið á hvorum
stað. Launin eru 175 kr. fyrir fyrra árið,
200 kr. hið síðara. Nemendur eiga að
halda dagbók.
Bæði ungir íslendingar og Færeyingar
geta komið til greina, ef þeir kunna
dönsku og hafa verið eitt ár áður við
landbúnaðarnám í Danmörku. Þennan
undirbúning vill félagið taka að sér að
útvega með hæfilegum kjörum.
Þeir nemendur, er óska að fá vinnu-
mensku 1. Nóvember 1910, verðaaðvera
17 vetra, og eiga að senda sóknarskjal,
er þeir sjálfir hafi ritað, til félagsins
(Vestre Boulevard 34, Köbenhavn B), inn-
an loka Ágústmánaðar, og láta fylgja
með því
1. skýrslu um fæðingarstað, fæðingarár
og foreldranöfn,
2. vitnisburð um hegðun, siðgæði og
skólalærdóm,
3. læknisvottorð um vöxt og heilsufar,
4. vottorð frá fyrri húsbændum um, að
pilturinn sé vel vinnufær,
3. ef umsækjandi er ekki fullra 18 vetra,
verður vottorð um samþykki frá föður
hans eða lögráðanda að fylgja með.
Nemandinn verður að hlíta hinum
dönsku vinnuhjúalögum.
Það er ekki ólíklegt, að þetta geti orðið
til góðs gagns fyrir unga Islendinga«.
Hvað er að frétta?
Bisliupsvígsla. V a 1 d i m a r
B r i e m vígslubiskup verður vígður 28. Á-
gúst næstk.
Skógarverðir hafa verið skip-
aðir: Sumarliði Halldórssonyf-
ir Kjósar-, Borgarfjarðar-, Mýra-, Hnappa-
dals-, Snæfellsness- og Dalasýslu. Hann
á að hafa aðsetur í Borgarnesi.
Stefán Kristjánsson á Vöglum,
yfir Þingeyarsýslu.
Guttormur Pálsson á Hallorms-
stað, yfir Múlasýslur og Austur-Skaftafells-
sýslu.
Einar Sæmundsson á Eyrarbakka
yfir Vestur-Skaftafellssýslu, Rangárvallar-
og Árnessýslur. — Kofoed Hansen hefir
fyrst um sinn umsjón yfir Reykjavlk,
Gullbringusýslu, Vestur-Barðastranda- Isa-
fjarðar- og Strandasýslur.
Flóa-úvt-itim. Talbifzer verk-
fræðingur, sem unnið hefir að Flóa-áveitu-
mælingunum, er nú kominn hingað enn
og heldur áfram verki sínu þar eystra.
Hann fór austur á leið 13. þ. m og með
honum Sig. Sigurðsson ráðunautur.
Gufuskipid „Egill“ sokkið.
Eitt af skipum Wathnesfélagsins, „Egill",
sem lengi hefir verið í förum milli Norð-
urlands, Austurlands og Noregs, sökk ný-
lega við Stavangur f Noregi. Hafðiverið
þar til viðgerðar.
„TJller“ sokkinn. Gufuskipið
„Uller", sem lengi hefur verið í förum
milli íslands og Noregs, og var í fyrra
strandferðaskip við Austurlandið, sökk ný-
skeð fram undan Stöðvarfirði. Skipshöfn-
in bjargaðist til lands á bátum.
SitipstriiníE Þrjú frakknesk segl-
skip rak á land í ofsaveðrinu 8. f. m. á
Fáskrúðsfirði. Tvö þeirra voru fiskiveiða-
skip, »Daniel« frá Dunkerqueog „Moette"
frá Paimpol, en eitt var flutningsskip,
„Frivol" frá Paimpol. Talið víst, að
„Daniel" yrði strand, en óvíst um hin.
Einn maður druknaði.
Mannalát. Magnús Jónsson á
Kirkjuvogi í Höfnum andaðist 17. Febrú-
ar. síðastl. Hann var fæddur 6. Nóv.
1830, sonur Jóns síðast prests á Felli í
Mýrdal, Torfasonar prests á Breiðabóls-
stað, Jónssonar prests í Hruna, Finns-
sonar biskups. Kona hans var Ingigerð-
ur Ketilsdóttir bónda í Kotvogi, Jóns-
sonar.
Molííilii við Eyafjörð.