Þjóðólfur - 08.07.1910, Blaðsíða 2

IIO
ÞJOÐOLFUR.
»rétt, að borið sé undir atkvseði alþingis-
kjósenda, hvern gjaldmáta þeir vilji helst
aðhyllastc.
En svo hugdjörf er hún, að það er
»eindregintillaga hennar (nefndarinnar), að
á næsta alþingi verði samþykt ályktun
um, að slík almenn atkvæðagreiðsla skuli
fara fram«.
xEnnfremur telur nefndin sjálfsagt, að
framkvæmd bannlaganna verði frestað,
þangað til þeirri atkvæðagreiðslu er lokið«.
Það leynir sér ekki, að nefndin er fast-
ákveðin í því að vera óákveðin. Hún er
svo sannfærð um, að hún hafi sjálf
enga sannfæringu, og að það sé svo sjálf-
sagt, að hafa enga sannfæringu, að hún
ræður alþingi til að hafa heldur enga
sannfæringu, — en hringla og hringla,
fella það að ári, sem það samþykti í
fyrra, gefa sig svo upp á gat og segja
við kjósendur: »Vér erum 1 standandi
vandræðum. Vér vitum ekki upp né
niður í þessum íslensku skattamálum, ó-
lukkans skattamálum — og þorum ekkert
að ákveða. Blessaðir takið þið nú við
og segið okkur, hvað við eigum að gera«.
Fyr má nú vera úrræðaleysið.
Að viðurkenna f öðru orðinu, að tekju-
missirinn af áfenginu sé létt að bæta upp
»á marga vegu«,en þora svoengan
veginn að fara.
Er nefndin orðin svona smittuð af hinni
alræmdu persónu, sem skríður flöt á mag-
anum af amlóðaskap annan daginn, en
bölsótast hinn daginn, svo að alt ætlar
um koll að keyra?
Eða hefur hún lagt höfuð sín svo ræki-
lega 1 bleyti, að þau séu orðin alveg
gegnblaut ?
Það er enginn minsti efi á því, að
kjósendur landsins munu á sínum tíma
vita það, hverju þ e i r eiga að svara sllkri
nefnd og sllkum væntanlegum alþingis-
spurningum.
Þeir munu svara einum rómi: Ykkur
veitum vér enga skatta né tolla. Þið
hafið léttan aðgang að öllum upplýsing-
um og skýrslum viðvíkjandi skattamálum
og tollum, og þið þykist nógu frakkir og
vitrir þegar þið eruð að biðja um kosn-
ingu. Nú eru það þið, sem eigið að láta
ykkar ljós skína. Það liggur 1 augum
uppi, að alþýða manna hefur enga hent-
ugleika til að dæma um það, hvernig
sköttum og tollum skuli koma fyrir á
hentugastan hátt. Og helst vill hún enga
tolla og enga skatta.
Þetta svar eiga þeir að fá og munu
þeir fá.
Bœníajörin norðlenska.
Norðlensku bændurnir og bændaefnin
komu til Sveinatungu x, þ. m. og gistu
þar. Þangað var og kominn Sigurður
Sigurðsson ráðunautur, er verður leiðsögu-
maður þeirra f förinni. Frá Sveinatungu
fóru þeir 2. þ. m. um Norðtungu, Lund,
Kaðalstaði, Svignaskarð, Hvítárvelli og
gistu að Hvanneyri. — Borghreppingar
fjölmennir (50—60 karlar og konur) með
séra Einar Friðgeirsson á Borg í broddi fylk-
ingar, tóku á móti þeim við brúna á Gljúfurá
og buðu þeim til miðdegisverðar á Svigna-
skarði. — Frá Hvanneyri fóru þeir um Bæ-
Varmalæk og fram í Lundareykjadal og
gistu þar. Þaðan fóru þeir 4. þ. m. yfir
Uxahryggi til Þingvalia og gistu þar
Skoðuðu þeir Þingvöll, og kl. 12 um
nóttina settust þeir í brekkuna fyrir inn-
an þingmannaskálann og skýrðu hana
Norðlendingabrekku. Þar voru
inargar ræður fluttar og kvæði. — Frá
Þingvöllum fóru þeir á Þriðjudaginn til
Reykjavíkur og veitti Búnaðarfélagið þeim
gistingu og beina. Það bauð þeim og til
morgunverðar á Miðvikudaginn og héldu
þeir þar ræður: Guðm. HelgasonJ form.
Búnaðarfélagsins, Sigurður Sigurðsson
skólastjóri á Hólum, Einar Helgason ráðu-
nautur, Björn Jónsson ráðherra.JSig. Sig.
ráðunautur, Bogi Th. Melsteð sagnfr.
og Björn Bjarnarson bóndi í Grafarholti.
Síðar um daginn skoðuðu þeir söfnin,
gróðrarstöðina, klæðaverksmiðjuna Iðunni,
Slátrunarhúsið og Alþingishúsið. Ur bæn-
um fóru þeir aftur um hádegi 1 gær, og
ætluðu að gista 1 Arnarbæli og Kaldaðar-
nesiv Síðan tara þeir að Þjórsártúni og
verða þar á smjörsýningu og íþrótta-
móti. — Þaðan fara þeir um Rangárvalla-
sýslu og Árnessýslu, og síðan norður Kjöl,
og er þá ferðinni lokið. Þátttakendur
fararinnar voru þessir:
Albert Kristjánsson bóndi á Páfatöðum
1 Skagafirði, Einar Guttormsson frá Ósi
f Hörgárdal, Eyólfur Kolbeins Eyólfsson
búfr. á Mel í Miðfirði, Guðmundur
Davíðsson bóndi á Hraunum, Guðmund-
ur Jóhannesson bóndi á Auðunnarstöðum
í Víðidal, Hannes Davlðsson bóndi á Hofi
í Hörgárdal, Indriði Helgason bóndi á
Reykhúsum 1 Eyafirði, Jóhannes Árnason
á Gunnarsstöðum í Þistilfirði, Jón Guð-
laugsson í Hvammi í Eyafirði, Jón Sig-
urðsson búfr. á Reynistað, Jón Sigurðs-
son á Ystafelli, Jónas Björnsson á Lækja-
móti, Jónatan Líndal bóndi á Holta-
stöðum, Magnús Jónsson bóndi á Sveins-
stöðum í Þingi, Ólafur Jónsson búfr. á
Söndum í Miðfirði, ólafur Sigurðsson
bóndi á Hellulandi í Skagafirði, Páll
Jónsson bóndi á Stóruvöllum í Bárðar-
dal, Páll Jónsson búfr.kand. á Akureyri,
Runólfur Björnsson á Kornsá í Vatnsdal,
Sigurður Jónsson bóndi á Arnarvatni við
Mývatn, Sigurður Sigurðsson skólastjóri á
Hólum, Sigtryggur Vilhjálmsson á Syðri-
Brekkum á Langanesi, Tryggvi Hjartarson
á Ytri-Álandi í Þistilfirði, Tobías Magnús-
son bóndi 1 Geldingaholti, Tómas Pálsson,
bóndi á Bústöðum í Skagafirði, Þorbjörn
Jósefsson á Espihóli í Eyafirði, og Þor-
steinn Þórarinsson bóndi í Laxárdal í
Þistilfirði.
Sigurður Sigurðsson skólastjóri er for-
ingi fararinnar.
Ekki var laust við óánægju meðal bæar-
búa út af því, hvað fáir áttu kost á að
sitja með þeim samsæti, og hefði ekki
átt illa við, að borgarstjóri hefði gengist
fyrir því, að þeim hefði verið haldið al-
ment samsæti, því meðal þessara manna
voru margir, er ýmsir bæarmenn þektu,
og vildu því gjarnan sitja með þeim veislu.
Ráðherrann
í stjórnarsessi og í
ísafold.
Henni er heldur en ekki meinilla
við að hafa nokkra mótspyrnu, stjórn-
inni okkar núverandi.
Það væri eitthvað þægilegra og næð-
issamara fyrir hana, ef enginn þyrði
að minnast á afrek hennar öðruvísi
en með tómum lofgerðarsón, eins og
„ísafold".
Og nú er ráðið fundið.
Ráðherranuro hefir hugkvæmst það
snildarráð að veifa lagavendinum yfir
höfðum hinna þverbrotnu andstæðinga-
blaða.
Peningarnir eru afl þeirra hluta, er
gera skal.
Það þarf peninga til þess að halda
skoðunum sínum á lofti og gera þær
almenningi kunnar.
Ef hægt væri að baka andstæðing-
unum nógu mikið fjártjón, stæðu þeir
þá ekki lakar að vígi í baráttunni gegn
stjórninni?
Ef hægt væri að drepa öll andstæð-
ingablöðin, mundi þá ekki verða friður
í landinu?
En í friði vill stjórnin fá að vera,
hvað sem hún gerir.
Það er um að gera.
En á meðan Björn Jónsson var sjálf-
ur í tölu stjórnarandstæðinga, taldi
hann það ekki slíka nauðsyn sem nú,
að ekki væri andað á stjórnina.
Enginn hefir lýst því átakanlegar en
hann, hversu óholt það er fyrir stjórn-
ina að mæta engri mótspyrnu. I grein,
er nefnist „Stjórnarandstöðuflokkur", í
ísaf. XXXI. bls. 105, 5. Maí 1904,
lýsir Björn Jónsson hinum hörmulegu
afleiðingum af því á þessa leið:
»-----Hún (0: stjórnin) spillist bráð-
lega, verður tómlót, miðlungi vönd
að athöfnum sínum, orðum og
gerðum, sjálfbirg, drambsöm og
drotnunargjörn um skör fram, ef
ekki sœtir stöðugu eftirliti og að-
haldi.------Reglulegur andstöðu-
ftokkur, árvakur og skyldurœkinn,
er eina ráðið til slíks aðhalds.
Engin stjórn er svo fullkomin, svo
lýtalaus, svo vönduð, að hún þarfn-
ist ekki þess. Hún þarfnast þess
alla tíð, meðan hún er við Igði, frá
vöggu til grafar«.-------
En nú er komið annað hljóð f strokk-
inn.
Nú vill ráðherrann fyrir hvern mun
losna við þetta óþægilega „eftirlit og
aðhald".
Skyldi einhver spásagnarandi hafa
komið yfir hann, meðan hann var að
skrifa eftirfarandi klausu í áðurnefndri
grein:
»— Hitt segir sig sfálft, að stfórn-
inni sjálfri — henni er ekki neitt
Iiugleikið að hafa andstöðuflokk í
móti sjer, og það því síðnr, sem
henni er meira áfátt.
Hún negtir eðlilega allrar orku
til að efla sinn ftokksem allra mest,
með legfdegum hœlti og ólegfileg-
um, vandaðri aðferð og óvandaðri.
Hún rœr að jafnaði að því öllum
árum, að sem fleslir verði til að
veita henni örugt fglgi, hvað sem
hún gerir, hvort Iieldur er rétt eða
rangt. Hún hefir miklu meiri og
betri tök á því en mótstöðumenn
hennar.
Hún á vald á embœtium og öðr-
um frama, skipun í milliþinganefnd-
ir og hinum og þessum fríðindum
öðrum.
Pví ásæknari sem hiín heflr ver-
ið í völdin og því gráðugri sem
hún er í að halda þeim sem allra
lengst, því minna skiftir hiín sér
af verðleikum og hæflleikum.
Flokksfglgið er henni fgrir öllu.
Hún beitir valdi sínu aðallega
til þess að úthluta fylgiflskum
sínum trúrra þjóna verðlaunum.
Viti Iuin einhverjum undanvillu-
gjarnt í hjörðinni, vefur hún þann
hinn sama að sér með kjassmál-
um og blíðuatlotum og lœtur hann
gegn-bakasi við brennheila geisla
landsföðurlegrar náðar sinnar.
Hversu illvíg sem hún hefir ver-
ið, meðan hún var að brjótast til
valda, og engu eirt þá, engu unað
þá öðru en alt væri í logandi ó-
friðarbáli, þá lýtur alt hennar tal
og hennar málgagna eftir það að
friði og sáttsemi.
Henni kemur skiljanlega þá
best, að þeir, sem hún er ylir sett
og ekki heyra til gæðingahjörð-
inni, hagi sér eins og sinnulausar
rolur og gungur, jarmandi eftir
þeim friðarsóninn og gerandihvorki
að æmta né skræmta, hvað sem við
þá er gert, og hvort sem gætt er
viðunanlega hagsmuna lands og
lýðs, eða alls ekki.-------«.
Þetta eru óbreytt orð fyrv. ritstjóra
ísaf. og núverandi ráðherra. Aðeins
skal þess getið, að leturbreytingarnar
eru ekki eftir ráðherra.
Ekki er að kynja, þótt hann hafi
þjáðst af megnu „valda lystarleysi",
þar sem hann hefir gert sér í hugar-
lund, að þannig hlgti stjórnin að vera.
Til Alberts á Páfa-
stöðLim.
I 20. tölublaði »Norðurlands« þ. á. er rit-
gerð eftir Albert Kristjánsson á Páfastöð-
um, sem hann nefnir »Þóknun í bráðina
til Jóns á Hafsteinsstöðum*. Eftir orðum
hans að dæma, gremst honum það við
mig, að eg í 10. tbl. »Norðra« tel hann
»glöggan« mann og tek ekki af því, að
hann, sem tillögumaður á fundinum á
Reynistað 1. jan., geti verið óánægður
yfir því, að fundurinn á Sauðárkróki 8.
s. m. tók ekki tillögu hans til greina, að
senda vantraustsyfirlýsingu á ráðherrann.
Mikilmennum þjóðanna þykir sér óvirð-
ing gerð, ef tillögum þeirra í opinberum
málum er enginn gaumur gefinn. (En
hr. A. K. virðist mér að helst hefði kos-
ið, að allir hefðu þagað yfir tillögu hans
eins og honum hefði ekki verið nein al-
vara með að halda henni fram, eða hon-
f
um þótt minkun að því að bera hana
upp og er svo að snoppunga sjálfan sig
fyrir tillöguna).
Ritgerð hr. A. K. er mjög löng; höf-
undurinn er laginn að koma mörgum
orðum að litlu efni, en þó sést ekki,
hvað höf. meinar; honum hefir víst ekki
verið það ljóst sjálfum, svo sem sjá má
á því, að hún er mestmegnis er sett sam-
an af ósannindum og heimsku. Mottó
það, sem hann hefir valið, á því mjög
vel við hann sjálfan og ritsmíð hans; er
það því sú besta lýsing af hans andlega
þroska og framkomu hans þar af leið-
andi, og góð leiðbeining þeim, sem ekki
hafa áður þekt manninn nema að nafn-
inu til. Það á því vel við að benda á
nokkur atriði í nefndri »Norðurl.«-ritgerð,
því höfundarins er ekki víða getið.
Hr. A. K. segir mig »ósannindamann
að því, að hann hafi komið með »ísa-
fold« á fundinn á Reynistað«, en viður-
kennir þó, að hún hafi verið með sér
þangað. Þá hefir »ísafold« komið Albert
á Páfastöðum á fundinn og hann ver-
ið í hennar þjónust daginn þann. Ef svo
er, verður öll framkoma hans, bæði þar
og í »Norðurl.«-ritg. skiljanleg.
Hr. A. K. segir, að Árni í Vík hafi
verið þar með aukaþingi; þetta er eitt
af því fáa, sem er fyllilega satt hjá höf.;
en svo segir hann, að meiri hluti fundar-
manna hafi látið það skýrt 1 ljósi, að
þeir væru á móti aukaþingi. Hann getur
ekki átt við aðra en þá, sem mættir voru
á fundinum og kosningarrétt höfðu. Hér
gerir hr. A. K. hreppsbúum sínum vísvit-
andi óvirðingn; að gera sllka yfirlýsingu,
að þeir hafi komið fram sem bjánar vid
kosninguna — það má búast við, að ekki
virði honum allir á betra veg þessa hans
yfirlýsingu.
Hr. A. K. segir, að eg hafi margtekið
það fram, að það mundi ekki hafa þýð-
ingu að krefjast aukaþings, en hann dreg-
ur það undan, sem eg einnig sagði, »að
aukaþing gæti verið sjálfsagt og nauð-
synlegt undir öðrum kringumstæðum*, þá
var átt við, ef aðrar upplýsingar væru
1