Þjóðólfur - 02.09.1910, Síða 2

142
ÞJOÐOLFUR.
gildis, að hún sé ströng í eítirliti sínu við
embættismennina, og vilji láta lögin ná
jafnt til allra.
Það er auðvitað skylda hverrar stjórnar
að hún láti rannsaka til hlitar, ef bornar
eru sakir á embættismenn landsins, ekki
síst ef þeir eru sakaðir um svik, eins og
hér átti sér stað um háttstandandi d ó m -
a r a . Það var því líka ótvíræð skylda
ráðherra í þessu tilfelli, að neita allrar
orku til að komast að því sanna í þessu
máli; og ef sakirnar reyndust sannar, sem
bornar voru á yfirdómarann, þá er það
auðsætt, að bæði lög og virðing landsins
heimta að hann yrði dæmdur eftir verð-
leikum. En ef yfirdómarinn reyndist sak-
laus að þeirri ósvinnu, sem honum er
borin á brýn, þá hefði ráðherra þar haft
tækifæri til að sýna af sér eitthvað af
þeirri röggsemi, sem hann er altaf að
láta fylgismenn sína hrósa sér fyrir. Því
þjóðin á heimtingu á, að ráðherra hlutist
til um, að útlendingum eða öðr-
um líðist ekki að ósekju og
mótmælalaust að bera aðrar eins
sakir á embættismenn landsins og hér
hefir verið gert í kærunni. Þetta hlýtur
að setja blett bæði á embættismanna-
stettina og landið sjálft. En ráðherra,
með landsföðurumhyggju sína og sterku
sómatilfinningu fyrir landsins hönd, telur
sér málið óviðkomandi! Þykir þjóðinni
ekki vel borgið heiðri sínum í höndum
þessa manns? Og þykir þjóðinni ekki
gott til þess að vita, hversu vel þessi er-
lendi sendimaður hlýtur að bera oss sög-
una og réttarástandinu ílandinu? Vissu-
lega er hr. Björn Jónsson farinn að vekja
athygli annara þjóða á oss með fleiru en
bannlögunum; en þá er eftir að vita,
hvort sú athygli verður^oss til vegsauka
eða ekki. Eða hvað sýnist mönnum ?
En í þessu sambandi er einnig eftir-
tektavert bréf það, sem prentað er hér að
framan og ráðherra skrifaði undir í vetur.
Þar kveður nú við nokkuð annan tón.
Þá stendur svo sem ekki á hr. Birni Jóns-
syni; hann er þar reiðubúinn til að gera
hvað sem er fyrir konsúlinn í þessurn
málum hans, og »gera alt semjmögulegt
er til að varðveita og útvega honum
óskertan rétt hans í öllum málum« o. s.
frv. En hvaða mál eru það þá, sem ráð-
herra á við í þessu bréfi? Eftir orðalag-
inu að dæma og þegar tillit er tekið til,
undir hvaða kringumstæðum þetta bréf
er skrifað, er það ljóst, að þar er átt við
einmitt þetta sama mál, sem hér er skýrt
frá að framan, auk ýmsra annara mála,
sem óþarfi er að telja upp hér. Hr. Björn
Jónsson ráðherra er þá svo »þénustu-
viljugur* við konsúlinn, að hann vill tak
ast á hendur að annast um deilumál
hans, eða vera nokkurskonar málaflutn-
ingsmaður hans. Eg þekki nú engin
dæmi þess, og hygg að það muni vera
fátítt, að ráðherra nokkurs lands gerist
þannig málaflutningsmaður^prívatmanns,
eða réttara sagt, iofi aðtvera það, enda
fmynda eg mér, að þaðimundi í hverju
landi vera talið stjórninni lítt sæmandi,
og enn ósæmilegra þá auðvitað, að ganga
siðan á bak orða sinna og halda ekki
loforð sitt. En hr. Björn Jónsson hefur
ef til vil vill annan mælikvarða en aðrir
menn um hvað sæmilegt er eða ekkki?
Þó mun hann hafa órað eitthvað fyrir
því, að þetta bréf mundi vera á »tak-
mörkunumc, því sagt er, að hann hafi
farið pukurslega með það og fáir fengið
að vita um það1).
En hvað hefir þá hr. Birni Jónssyni
tengið til að skrifa þetta bréf? Og hvað
i) Bréf þetta var ókunnugt öllumstjórn-
arráðsroönnum, nema B. J., I. E. og Ara
Jónssyni, Það var ekki bókfært (journali-
serað) þar fyr en í sumar, er konsúllinn
sjálfur sendi stjórnarráðinu það, í afskrift
þó. Þá lét skrifstofustjórinn á i. skrif-
stofu, E. Br., bókfæra afritið.
mun honum hafa gengið til, er hann sendi
einn af starfsmönnum Stjórnarráðsins og sér
handgenginn mann (,4raJónsson) til hr.Bril-
louin ogbað hann þessað hann léti málflutn-
ingsmann sinn ekkert aðhafast í málum
þessum nema í samvinnu eða samráði við
Stjórnarráðið (því hr. Brillouin hafði líka
annan málflutningsmann auk ráðh., nfl.
Svein Björnsson, son ráðherra)? í stuttu
máli, hversvegna er honum svona mikið
umhugað um að hafa hönd í bagga með
þessum málum hr. Brillouins? Að vísu
hefur honum óneitaulega mátt þykja mál
þetta við Jón Jensson að mörgu Jeyti fróð-
legt ef það er satt, að hann hafi sjálfur
verið meðeigandi að lóð þeirri, er hr.
Brillouin var seld, og muni hafa lengið
2000 franka af kaupverðinu í sinn hlut.
En einmitt þess vegna sýndist vera því
meiri ástæða til tyrir hann að reyna að
hraða málinu og gera hreint fyrir sínum
dyruin, eða það mundi hver maður í
hans sporum hafa óskað, er vissi sig hafa
hreint mjöl í pokanum. Það hlaut því að
vera í þágu ráðh. að gefa hr. Jóni Jens-
syni sem fyrst tækifæri til að hreinsa sig.
Hversvegna hefur þá ráðherra vanrækt
þessa skyldu sína gagnvart sjálfum sér,
hr. yfirdómara Jóni Jenssyni og landinu
sjálfu? Svo munu fleiri spyrja enn eg, er
þeir vita málavöxtu.
V'o:r popnli.
Málaferlabrask ráðgjafans.
Mannorðsvörn Björns.
Vitað hafa menn það lengi, að ekki
hefir hann verið fastur í rásinni, ráð-
g j a f i n n okkar núverandi.
Ekki er það í fyrsta sinní nú, að hann
hefir afklætt sjálfan sig, höfðinginn sá.
I einhverju ofboðs-skelfingar-ráð-
leysu-grunnhygnisfáti hafði hann, ráð-
gjafinn, höfðað um 50 meiðyrðasakir
á hendur þeim »vinum« sínum í hinum
herbúðunuro, andþófsherbúðum, þeim Jóni
Ólafssyni, Pétri Zóphóníassyni og Þorsteini
Gíslasyni, Voru málshöfðanirnar þær af
því sprotnar, að víta gerðu þeir ýmsar
stjórnárráðstafanir hans, hins þjóðnýta,
þjóðholla og ráðsnjalla afreksmanns, ráð- ;
g j a f a n s .
Orðsjúkur má hann vera.
Og fyrri hefir hann höfðað meiðyrða- j
mál, þjóðmennið það.
Jafnan hefir hann haldið, að engin sakar-
efni væru á sjálfan hann eða hans blað.
En sjálfur hefir hann ekki verið því o r ð-
varari en aðrirmenn.semhann hefir verið
öðrumjmanni orðsjúkari. Hefir hann
þvíjafnan og blað hans fengið samstundis
miklu fleiri mál á hálsinn, en viðlit var
fyrir sjálfan hann að höfða.
Svo fór það líka nú.
Að vísu vissi hann það, að ekki stend-
ur hann lengur sem ábyrgðarmaður
á »ísafold« að lögum. Þess vegna
þeysti hann nú öruggari en nokkru sinni
áður í málaferlaleiðangurinn.
En gleyma gerði hann þvf, að sonur
hans, — sem í barnslegu sakleysi drógst á
það, að negla nafn sitt á pappír ráð-
gjafans og er að upplagi vandaður og
góður drengur —■ verður nú að taka við
skellunum fyrir ritsyndirnar hans föður
síns.
Hefir hann (o: O. B.) nú þegar fengið um
90 meiðyrðamál á hálsinn — flest þeirra fyrir
illmæli, sem ráðgjafinn, faðir hans,
hefir látið »á þrykk út ganga< á Isafold-
arpappírnum.
Þeg ar allar þessar stefnur dundu á Ó.
B, gerðist hann afskaplega skelkaður og
grátbændi þá, »vini« ráðgjafans í hin-
um herbúðunura, að halda málunum hvergi
fram að sinni, og höfðu þeir ekki brjóst
í sér til að neita honum um það.
Bað Ó. B. nú karl föður sinn með grát-
staf í kverkunum að gera sátt og kyngja
nú öllum málum sfnum niður — helst á
fastandi maga, eins og landsyfirdómurinn
hafði þröngvað O. B. til að gera, þegar
hann rétt áður hafði rent niður illmælum
ísafoldar um landsyfirdóminn, í tugthúsinu.
En méð þvf að ráðgjafinn hefir það
til, að vera brjóstgóður, og svo vegna
þess, að blóðið rann honum til skyld-
unnar, þar sem sonur hans óharðnaður og
barn að aldri átti í hlut, þá félst gamli
maðurinn á það, að láta niður falla
mál sfn.
Stóð nú í samningaumleitun heilan
mánuð. — Var nú hinn sonurinn (o: Sv. Bj.)
sem ekki mun vera verr-feðrungur, sendur
út af örkinni til að undirbúa máltíðina
handa gamla manninum. En á sfðustu
stundu hvarf karlinum matarlystin o g
gekk frá öllum sá 11 a t i 1 b o ð u m
s í n u m .
Halda því öll þau mál áfram, sem nú
hafa verið lögð til sátta, en auk þess fær
ÓI. Bj. að minsta kosti önnur 90, eða
ef til vill miklu fleiri, meiðyrðamál á háls-
inn, og auðvitað flest öll þeirra fyrir
fyrir munninn á honum »babba« sínum.
Ætli B. J. borgi sektirnar fyrlr dreng-
inn? Eða ætli hann verði látinn sitja
þær af sér í tugthúsinu ?
Fráleitt.
Gamli maðurinn er svo vanur að leita
samskota »með þjóð vorri« í þarfir rnáls
síns, að hann gæti vel látið fara að
ganga lista f því skyni. '
Hann gæti líka t. d. látið náOa dreng-
inn. Hann þarf ekki annað er að skrifa
nafn sitt »á hornið* og fara svo með það
í »kabinettið«.
Það væri lang-hampaminst.
En, viti menn. Síðan gamli maðurinn
hljóp á sig með málaferlin, hefur hann
verið svo skikkaniegur, að ekki einn stafur
hefur eftir hann verið prentaður í Isafold.
En síðan hefur Isafold líka verið alveg
meinlaus og auðvitað að öllu eins og lé-
legri »barnablöð« eru vön að vera.
En hvað skyldi nú gamli maðurinn
lengi sitja á sér?
frá almennu sjónarmiði.
Eg vil strax taka það fram, að eg er
enginn iögfræðingur, og þótt eg minnist
hér á dóma, er nýverið hafa verið kveð-
inn upp af yfirdóminum, þá ætla eg mjer
ekki þá dul, að meta þá eða dómsástæð-
urnar.
Þeir Kristján háyfirdómari Jónsson og
Tryggvi Gunnarsson hafa stefnt ráðherra
íslands fyrir ummæli þau, er hann hafði
um bankastjórn Landsbankans (þ. e. a. s.
þá) í afsetningartilkynningu sinni til al-
menngins 22. Nóv. sl.
Orðin, sem þeir stefna þar fyrir, eru
eftir almennri, og óhætt að segja allri
málsvenju meiðandi, og víst er um það,
að fjölmargt af því, er ráðherra hefir
stefnt ritstjórunum fyrir, er að mun minna
meiðandi en þau ummæli.
En dómurinn hefir fallið á þá leið, að
málunum hefir verið vísað frá dómi, bæði
við undirrétt og yfirrétt.
Ummælin sjálf hafa ekki komið til
greina, og í forsendum dómsins eru um-
mælin meiðandi talin.
En hversvegna er málunum vísað frá?
Vegna þess að dómar þessir telja, að
málin heyri ekki undir meiðyrðalöggjöf-
ina, heldur undir landsdóminn.
ísafold er mjög kampagleið yfir þessu,
og telur þetta hrakför mikla, og munu
menn af hinni óljósu yfirborðshugsun
blaðsins og fljótfærni geta skilið þá
framkomu.
En sigurinn er smár.
En hver er afleiðing dóma þessara ?
Afleiðingin er sú, að hér eftir virðist
enginn geta stefnt ráðherra íslands fyrir
hvaða meiðandi ummæli sem er, sem
hann kann að rita í bréfum sínum og:
láta birta almenningi.
Þeim verður öllum vísað til landsdóms-
ins!
En í þessum efnum er landsdómurinn
ófær dómari, og það verður að breyta
núverandi löggjöf hið bráðasta, því til-
vísun í landsdóminn er hégóminn ein-
ber, auk þess sem það er rangt, að láta
landsdóminn fjalla um slík mál.
I fyrsta lagi er það við landsdóminn
að athuga, að sá, er fyrir ummælunum
verður, hefir ekki kærurétt til landsdóms-
ins, það hefir eíngöngn neðri deild Al-
þingis, svo að sá sem meiddur er, verður
því að rita _neðri deild þegnsamlegt er-
indi um, að hún vilji taka málið fyrir og
stefna, og það sjá allir, að það er ein-
vörðungu komið undir flokkaskiftingu
þar, pólitiskri þó, hverjar útreiðir málið
fær.
í öðru lagi er landsdómurinn eftir eðli
sfnu pólitiskur dómstóll, og á því eigi að'
fjalla um slík mál, er í samanburði við
lanusmál þau, er hann fjallar um, eru
smámál.
Afleiðingingin af dómum þessum, ef
þeim ekki verður áfrýað og breytt af
hæstarétti er því sú, að sá, er ráðherra
sem slíkum, þóknast að ærumeiða á einn
eða annan hátt, verður að bera það með
kristilegri þolinmæði og fær enga leið-
rétting á þeim málum, hversu rangt mál
sem ráðherra hefir — það hefir enga
þýðingu, Að kæra til landsdómsins hef--
ir hinn meiddi engan rétt til, og það,
hvert neðri deild vill gera svo eða ekki,.
fer eftir því, hver stjórnmálaflokkur þar
ræður.
ísaf. er, eins og áður er sagt, kampa-
gleið, en það er af því hún hugsar að-
eins um yfirstandandi augnablik, og að
Björn Jónsson er n ú ráðherra; en dóm-
ar þessir gilda ekki eingöngu fyrir B. J..
sem ráðherra, heldur og alla ettirkom-
andi ráðherra íslands þar til lögunum er
breytt — ef þau eru rétt skilin.
Og lengi getur vont versnað! Sá get-
ur setið í ráðherrasæti, er notaði frið-
helgi sína f þessu efni — því svo virðist:
mega nefna það — svo að mörgum þætti
nóg um.
Og víst er um það, að svo lengi sem.
dómar þessir standa óhaggaðir, þá eru
ekki lögin jöfn fýrir alla.
Meiðyrðalöggjöf vora þarf að snfðaalla
upp að nýu, og dómar þessir ættu affi
veita mönnum alvarlega áminningu um,
að breyta þeirri löggjöf svo( að meíð-
andi ummæli ráðherra heyri þar undir,.
alveg eins og meiðandi ummæli annara
embættismanna og leikmanna.
S t e i n n.
Hvað er að frétta?
2HíOíli-di 24. Ágúst. »Hér ba^a ver’^
óþurkar lengi, en er nú fyrir nokkru
kominn þurkur, og hey hirt. Tíðarfar nú
hið ákjósanlegasta og grasspretta góð.
Hvalur náðist i Bæum á Snæfjalla-
strönd nýlega.
I*|óöli<itíö héldu Isfirðingar 6. f. m.
Héi-að8hátín héldu Vestur-ísfirð-
ingar á Söndum í Dýrahrdi H-’ Þ- m.
LíU Iwnididk 19- f- m. fanst Hk
skamt frá Hnífsdal. Þóttust menn kenna
að það muni vera af manni semHelgihét
frá Grafarósi, Gunnlaugsson. Hafði hann