Þjóðólfur - 16.09.1910, Qupperneq 1

Þ JOÐOLFUR.
62. árg.
Reykjavík, Föstudaginn 16. September 1910.
M 40.
Skýrsluþýðing J. O.
í „Reykjavíkínni“.
Eg hafði búist við því, að tilraunir rnínar til þess að koma hér
inn bresku fé til ýmsra fyrirtækja. mundu mæta mótspyrnu. Afstaða
ílokkanna er þannig, að naumast varð hjá þvi komist, að rígur yrði
milli einstöku manna, fyrst og fremst úl af þvi, hverjir kvnnu að verða
næstir þvi að hafa hag af því, að nýtt fjármagn vrði leitt inn í landið
o. s. frv. Hr.. Jón Ólafsson alþm. hefir nú orðið fyrstur til þess, að
reyna að vinna þessum tilraunum ógagn. Hefir hann birt svokallaða
þýðingu í 41. og 42. tölubl. »Reykjavíkur« á ýmsum skýrslum, er fé-
lagið »The British North-Western Syndicate, I.imiled« heflr fengið
frá mér.
Þýðingin er að ýmsti leyti villandi, og einnig hefir þýð. komið
með nokkrar athugasemdir, sem réttara er að svara. Því miður hefi
ég ekki nægan tíma til þess að skrifa rækilega móti »Reykjavíkinni«
að ])essu sinni, með því að ég fer til útlanda aftur á morgun, en »Rvík«
kom út í dag.
Eg hefi aldrei dregið neinar dulur á ])að, að eg álít lífsskilyrði
fyrir Island og íslenskt þjóðerni, að útlendu stórté sé veitt inn i landið
í svo miklum mæli, sem unt er og sem fyrst. Hæltan er sú, að menn
geli ekki unað hér við örbirgðarlif á eyðiflákum þessa víðáttumikla
lands, sem ekkert innlent afl endist til að nota. A hinu er engin hætta,
að ofmikið fé streymi hingað inn. Peningar leita þangað einungis, sem
sótst er eftir þeim og þeirra er þörf. Og oftast cr það erfiðara verk,
að fá fé til fyrirtækja, heldur en að sporna á móti því. Það er og
auðsælt, að hvert tækifæri sem íslendingum býðst lil þess að auka
starfsté og vinnuafl í landinu á að nota til þess að geta betur, stig af
stigi, mætt hinum nýu vaxandi straumum erlendrar menningar, án
þess að þjóðerni voru verði ofmikið boðið.
Eg hygg að þeir menn séu nú fáir orðnir, sem þora að halda
fram þeim kenningum, að íslendingar eigi að byggja kínverskan múr
um hin dreitðu, strjálbýlu hverfi vor. Þessvegna hygg eg að það verði
vanþakklátt verk, eins og peningamálum landsins er komið nú, að
spilla fyrir samvinnu landstjórnarinnar og alþingis við útlenda auð-
menn, er kynnu að fást lil þess að ráðast í framlög stórfjár inn í ís-
land. Strákslegar árásir á menn út af þeim efnum munu verða óvin-
sælar, og er því treyslandi, að flokkahatrið muni þó lægja sig nokkuð,
þegar til þeirra mála kemur.
Landsstjórnin hefir skipað nefnd af báðum flokkum til þess að
ihuga og leggja til um peningamálin. Þetta var gert eftir tillögu frá
báðum þingflokkum. Allir þeir, sem komið gat til tals að nefndin
sneri sér til, hafa verið á fundum með henni undanfarna daga o. s. frv.
Alt bendir þannig til, að takast muni að bjarga þessu máli upp úr
feni persónulegra skamma og ósanngirni, sem meginþorri þjóðarinnar
mun vera orðinn dauðleiður á í opinberum deilum llokkanna.
Til þess að slyðja að þessu sama, að því leyti er snertir sam-
komulag manna um að reyna að koma hér inn bresku fé til afnota
fyrir stjórn og landsmenn, vil eg reyna að leiðrélta nokkur atriði í
himim þýddu skýrslum, er helst geta valdið misskilningi.
.T. Ó. kallar mig »sýslumann íslands« í þýðingu sinni, en í ensk-
unni slendur að eins »sýslumaður frá íslandi«. Þýð. hefur verið svo
ofl og lengi í Vesturheimi, að hann ætti að vita að þetta er rangþýtf
hjá honum. Eg hefi auk þessskýrt frá því i öðrum slað í ritinu livað
sýslumaður er, og er það því ástæðuminna að þýð. vill láta svo sýnast,
sem eg hefði þótst hafa aðra meiri nafnbót, heldur en þá sem eg átti.
Fyrsti kafli skýrslunnar um ísland er fullur af mjög villandi mis-
þýðingum, en eg gel ekki eltst við þær allar, það yrði alt oflanglmál.
Fyrsta atriðið sem verður að minnast á, er rangfærslan á »að-
kpmnum mannfjölda« hér á landi, þá er fiskiveiðarnar standa hæst.
Á enskunni er talað um mannfjölda umhverfis lslandsstrendur (lloating
population).
Þvi næsl er sagt i þýðingunni að l'élagið muni vilja leyfisbréf til
að »hagnyýta« auðsuppsprettur landsins. Þetta er óheppilega valið orð.
í frumritinu er sagl að félagið muni leitast við að fá rétt til þess að
efla framþróun í landinu (develop).
Þá er ein misþýðingin þar sem þýð. leggur út: »hin ýmsu fyrir-
tæki, sem lagt er lil að verði stofnuð« með klausunni: »Hinar marg-
víslegu ráðagerðír minar«.
»Yfirráðgjafi« stendur í íslensku þýðingunni, en á enskunni »prime-
minister«, sem er rétt orð um þann ráðgjafa, sem einn er settur
yfir alt.
Þessu næst má þess geta að þýð. lætur svo sýnast sem ósatt sé
sagl um eitthvert »stofnleyfisbréf«, er félagið hafi fengið. Þarrangþýð-
ir hann orðið »consession«, sem einungís merkir levfi, en ekki leyfis-
bréfið sjálft. Á öðrum stað er það skýrt tekið fram í skýrslunni, að
einkaréttindi þau, sem félagið vildi fá, verði einungis veitt af alþingi.
Alt það sem stendur í skýrslnnni um þetta er því rélt sagt.
Á einum stað í skýrslunni er þess getið að auka mætti æðardúns-
tekjur hér á landi, ef fé væri fvrir hendi til þess. Þetta vill þýð. gera
hlægilegt. En allir, sem þekkja nokkuð til æðarvarps, vila, að liægt er
að auka varp nær alls staðar hér við land með tilkostnaði.
Seinni skýrslan, um eignir þær sem eg hefi afsalað félaginu, er
enn þá rangfærðari í þýðingunni.
Fyrsta atriðið sem vekur athvgli, er klausa, er þýð. hefir gleiðletr-
að, án þess að gela þess, að i enska ritinu er það ekki gert, sem allir
álíla sér þó skylt að gjöra, þegar liöfð eru eftir annara orð á prenti.
í þessari setningu rangþýðir hann nokkrar eða ýmsar fasteignir með
»fjölda fasteigna«, er hann segir að eg hafi álitið »úrvalið úr öllum
fasteignum landsins«, í stað þess að á enskunni kemur það rétt fram,
er eg ætlaði að segja, nfl. að eg áliti þessar umræddu eignir meðal
hinna bestu í landinu.
Þessu næst munu menn reka augun í aðra gleiðletraða setningu,
sem er rangþýdd. t enska ritinu er það sagt að eg ætli að »selja« með-
al heldri íslendinga nokkur af hlutabréfunum, en i þýðingunni er sagt,
að þeim skuli verða »fengin hlutabréíin í hendur«. Allir munu sjá,
hvað hér er gefið í skyn. En á hinn bóginn má þess geta, að hlutir
félagsins hafa verið seldir auðmönnum og heldri félögum ytra, og hefði
þýð. átt að vita að það er optast aðferð á »syndikats«, gagnstætl al-
mennum félögum, að hluthafar eru valdir sem best eftir tilgangi
félagsins.
Þýð. gerir þá athugasemd um lóðareign, sem breska félagið tekur
að sér, að það liggi fjarri sjó, að varla muni finnast einn einasti sleinn
í landinu, þótt sagt sé að reiturinn sé vel lagaður til fiskverkunar. Við
þetta er að athuga, að örskammt er til fjörunnar fyrir norðan landið
og að auðvitað verður nú alls staðar að laga stakkstæði undir fisk-
verkun hvort sem er. Mjög mikið af grjóti er í landinu sjálfu. Þetta
er feikna mikið landsvæði og er því rétt að geta þess, að það mætti
vel nota til fiskverkunar í stórum stíl, er önnur lönd eru uppnotuð
eða dýr.
Þýð. segir að vöruhús mitt í Rvík sé ekki nema »tvær lofthæðir«.
En í skýrslu minni er það kallað þrígólfað. Englendingur, sem séð
hefu húsið nú, segir að það sé að minsta kosti rétt talið þrígólfað, eða
öllu lieldur ætti að teljast fjórgólfað.
Þá finnur þýð. að því, að bæjarbryggjan er nefnd »Quay« í skýrsl-
unni, og leggur það sem »hafskipabryggja«. En um þetta er vanþekk-
ing hans auðvilað að kenna.
Þessu næst gefur liann í skyn, að rangt sé sagt um liúsið að það
sé hið stærsta viðskiftahús á íslandi og telur þar á móti Thomsens,
Edinborgar og ýmissa annara verslunarhús í Reykjavík. ITann vill lála
svo sýnast, sem húsið sé borið saman við mörg önnur hús að stærð,
i stað þess að í frumritinu kemur það skýrt fram að lalað er einungis
um stærsta búðarúm undir einu þaki.
Þýð. getur um það, og vill vera fyndinn út af því, að kjallarinn
í húsinu var ekki fullgerður fyr en nú fyrir skemstu. Gólíið í kjallar-
anum mun vera eitl hið sterkasta og vandaðasta sem nokkurn tíma
hefir verið gert hér á landi, og mun vera fyrirbygt að þýð. geti glatt
sig yfir því að vatn komi upp i honum, enda hefur verkfræðingur bæj-
arins haft yfirumsjón með bygging hans.
Allar eignir þær, sem eg hefi selt félagi þessu, hefi eg aflient
félaginu til eignar og umráða fyrir mörgum þúsundiim minna vrrð en
þær hafa kostað mig sjálfan. Þetta tek eg fram, ekki af þviaðegþurfi
að standa öðrum reikningsskap af þessari sölu heldur en hluthöfunum
í félagi minu, en eg vil í eitt skifti fyrir öll, vegna annara málefna,
sýna fram á það livað satt er í þessu efni.
Þess má geta, að framan á skýrslur þessar er prentað, að það sé
einkamál hluthafa og öðrum óviðkomandi. Er því árás þessi ókurteis,
um leið og hún er ranglát. Þeir sem standa að baki baráttunnar á móti
þvi, að breskir peningar fáist inn í landið, ætlu í raun réttri að álíta
sig ofgóða til þess, að beita slíkum meðulum. Eg mun ef til vil síðar
fá tækifæri til þess að sýna þeim fram á, hve viturlega þeir hafa farið
þar að ráði sinu.