Þjóðólfur - 10.02.1911, Blaðsíða 2

22
ÞJOÐOLFUR
Útdráttur
úr þingmálafundargerð
í Ólafsvík.
Þingœáláfundur var boðaður af þing-
manninum og haldinn 20.—21. Jan. —
Þingmaðurinn ekki mættur, þrátt fyrir
blíðviðri; sat í næstu sveit. — Fundar-
stjóri kosinn H. Steinsson héraðslæknir
með öllum greiddum atkv. Skrifari kosinn
Snæbjörn Jónsson. Auk nokkurra annara
komu þessi mál til umræðu:
1. S í m a m á 1.
Tillaga: »Fundurinn skorar á alþingi,
að veita á þessu þingi fé til ritsíma og
talsíma, sem verði lagður um sýsluna frá
Borgarnesi yfir Kerlingarskarð til Stykkis-
hólms, og önnur álma yfir Fróðárheiði til
Ólafsvíkur og Hellusands*. Samþ. með
26 samhlj. atkv.
2. Lfftrygging sjómanna.
Til'aga: a. »Fundurinn skorar & al-
þingi að breyta lögum um vátrygging
sjómanna frá 30. Júnl 1909 f það horf,
er hreppsbúar hafa áður farið fram á f
í áskorun til stjómarráðsins. Samþ. með
34 samhlj. atkv.
b. Fundurinn skorar á alþingi að láta
það ekki fyrir koma, að það afgreiði
jafn mikilsvarðandi IÖg, sem vátryggingar-
lög sjómanna, án þess þjóðinni gefist
kostur á að ræða slfk mál heima f héraði.
Fundurinn lítur svo á, að talsverð lftils-
virðing á þjóðinni felist í slfkum gerðum
þingsinsc. Samþ. með 29 sarahlj. atkv.
3. Samgöngumál.
Tillaga: a. »Fundurinn telur veg yfir
Fróðárheiði bráðnauðsynlegan, sérstaklega
með tilliti til þess, að heiðin er aðalleið
til læknis úr Staðarsveit og nokkrum hluta
Miklaholtshrepps og aðalpóstleið, auk þess
sem hún er elni vegurinn milli suður- og
vesturhreppa sýslunnar. Jafnframt skorar
fundurinn á alþingi að veita fé til vega-
gerða yfir nefnda heiði á næsta fjárhags-
tfmabili. Samþ. með 46 samhlj. atkv.
b. Fundurinn skorar á alþingi að leggja
fé til brúargerðar yfir Fróðá. Samþ. með
46 samhlj. atkv.
c. Fundurinn skorar á stjórnina að
hlutast til um, að strandferða- og milli-
landaskip Thore- og Sameinaða félagsins
hafi fasta áætlun til Ólafsvfkur í hverri
ferð milli Ólafsvíkur og Stykkishólms.
Samþ. með 50 samhlj. atkv.
d. »Fundurinn skorar á stjórnina, að
hlutast til um, að strandferðabáturinn
»Vestri« komi við á Arnarstapa minst
þrisvar sinnum fram og til baka. Samþ.
með 49 samhlj. atkv.
e. Fundurinn skorar á alþingi að veita
eigi minni styrk til gufubáts áBreiðafirði
en hingað til hefir átt sér stað, og jafn-
framt að ferðir hans verði settar f sam-
band við hinar reglulegu strandferðir*.
Samþ. með 47 samhlj. atkv.
4. Sambandsmálið.
Tillaga: »Fundurinn lætur f Ijósi ó-
ánægju sína yfir því, hve lftið núverandi
stjórn hefir gert til þess, að koma sam-
bandsmálinu í viðunanlegt horf, og telur
ólfklegt, að henni sé framvegis treystandi
til þess, þar sem hún liingað til hefir að-
eins gengið aftur á bak í því máli«.
Samþ. með 31 atkv. gegn 13, að viðhöfðu
nafnakalli.
5. F j á r m á 1.
a. »Fundurinn skorar á alþingi, að
forðast allar þær fjárveitiagar, sem einu
nafni kallast bitlingar. Samþ. með 31
samhlj. atkv.
b. Fundurinn lýsir yfir vantrausti sínu
á ráðherra og meiri hluta þingmanna,
sérstaklega með tilliti til meðferðar þeirra
í fjármálum landsins. Jafnframt lýsir
fundurinn því yfir, að hann er mótfallinn
nýjum sköttum og skorar á alþingi að
takmarka svo útgjöld landsjóðs, að tekjur
og gjöld standist nokkurn veginn á«.
Samþ. með 17 atkv. gegn 7.
6. Strandvarnir.
a. »Fundurinn skorar á alþingi, að
veita minst 2000 kr. styrk til að létta
undir með sýslu- og hreppssjóði til að
halda úti mótorbát alt árið til varnar
landhelgi Ólafsvíkur. Samþ. með 26
samhlj. atkv.
b. Fundurinn skorar á alþingi að semja
nýtt frumvarp til laga, er fari í þá átt,
að hver sá, sem getur komið fram lög-
legri kæru á seka botnvörpunga, fái 10—
15% af sektarfénu, auk kostnaðar við að
ná númeri og einkennisstöfum af skipinu.
Fundurinn lítur svo á, að með slíku fyrir-
komulagi aukist tekjur landsjóðs f þeirri
grein og það verði til stórra bóta fyrir
landhelgina.« Samþ. 30 samhlj. atkv.
7. Sóknargjöld.
»Fundurinn skorar á alþingi að breyta
lögum frá sfðasta þingi um gjöld til prests
og kirkju, þannig, að prestar verði settir
á föst landsjóðslaun eins og aðrir em-
bættismenn, og gjöldum til kirkju jafnað
niður eftir efnum og ástæðumc. Samþ.
með 24 samhlj. atkv.
8. Stjórnarskrármálið.
>Fundurinn skorar á alþingi, að koma
fram stjórnarskrárbreytingu á þ e s s u
þ i n g i, og hafi sú breyting meðal annars
inni að halda þessar breytingar:
a. Afnám konungkjörinna þingmanna.
b. Afnám eftirlauna embættismanna.
c. Að kosningarréttur til alþingis sé
miðaður við 21 árs aldurs f stað 25 ára,
sem nú er.
d. Að kjörgengi til alþingis sé miðað
við 25 ára aldur, f stað 30 ára.
e. Að enginn sé kjörgengur til alþingis,
sem ekki hefir verið búsettur á ísland 5
síðustu árin.
f. Að veita megi konum’ kosningar-
rétt með lögum.
g. Að skipa megi með lögum fyrir um
fyrirkomulag kirkjunnar gagnvart land-
stjórninni*. Samþ. raeð 19 samhlj. atkv.
9. P ó s t m á 1.
»Fundurinn skorar á alþingi að hlutast
til um, að í stað bréfhirðinga komi póst-
afgreiðsla í Ólafsvfk, að það leggi til þess
nauðsynlegt fé á næsta fjárhagstímabili*.
Samþ. með 22. atkv.
10. Þegnskylduvinna.
»Fundurinn er hlyntur þegnskylduvinnu,
en skorar á alþingi að gera ekkert í þvf
máli að þjóðinni fornspurðri«. Samþ-
með 24 samhij. atkv.
11. A ð f 1 u t n i n gs b a n n á fengis.
a. »Fundurinn skorar á alþingi, að
fresta framkvæmd bannlaganna, þar til
fundin er trygg leið til að bæta landsjóði
missi áfengistollsins. Samþ. með 24
atkv. gegn 14.
b. Fundurinn skorar á alþingi, að
leggja ekki toll á matvöru né hækka kaffi-
og sykurtoll úr því sem nú er. Samþ.
með 32 atkv. gegn 2.
c. Fundurinn skorar á alþingi að leggja
toll á óáfenga drykki«. Samþ. með 27
samhlj. atkv.
12. B a n k a m á 1.
»Jafnframt því sem fundurinn telur fram-
komu ráðherra í hinu svokallaða banka-
máli óréttmæta, skorar fundurinn á al-
þingi að taka málið til alvarlegrar íhug-
unar«. Samþ. með 16 atkv. gegn 5.
Yms fleiri mál voru fædd. Fundinum
slitið 2i"Jan. kl. 11 e. m.
Skattamál lslands.
Athugasemdir út af tillögum skatta-
málanefndarinnar
eftir
Steíán B. Jónsson.
IV.
(Siðasti kafli).
Margt er það fleira, semmérvirð-
ist athugavert við tillögur skatta-
málanefndarinnar, þó að margt sé
þar einnig gott og skynsamlegt —
og jafnvel flest. En í þetta sinn
verð eg þó að láta nægja það, sem
komið er, að mestu leyti; enda hef
eg þegar yfirfarið aðalatriðin, ervar
aðalatriðið, og gert við þau mínar
athugasemdir. Þó vil eg leyfa mér,
að segja fáein orð enn um nokkur
atriði í nefndarálitinu.
1. Að heimila þinginu, með á-
kvæði í Qárlögunum, að hækka og
lækka hina föstu skatta, eftir vild í
hvert sinn, álít eg afar-óheppilegt
og viðsjárvert, og algerlega óþol-
andi með öðru inóti en því, að há-
mark þeirra væri fyrirfram fast-
ákveðið.
2. Það, að leggja það undir úr-
skurð yfirvaldsins eða stjórnarráðs-
ins, hvort fasteign, sem skift hefir
verið i fleiri parta, megi teljast til
skattgjalds í fleirum sérstökum deild-
um, eða ekki, álít eg óþarfa ákvörð-
un, og því ranga. Um það ætti
eigandinn eða eigendurnir að vera
alveg einráðir, aðeins að virðingin
ekki lækki við slíka sundurdeiling.
— í þessu sambandi dettur mér í
hug, þegar landsmenn sóttu hér um
árið um leyfi til stjórnarráðsins i
Khöfn til að mega syngja á sálma-
bókina »nýu« við almennar guðs-
þjónustur, sem þá var þó búið að
semja og fullprenta. — Slíkt virðist
mér vera altof varfærnisleg hand-
leiðsla, á fullorðnu fólki sem kallað
er. Svo miklir vesaiingar erum vér
þó tæplega, sem betur fer; og slíkt
er þó varla til að efla sjálfstæðis-
tilfinning vora til muna alment.
3. Svo virðist mér, sem skatta-
nefndum, og yfirskattanefndum þó
öllu fremur, sé ætluð helst um of
ótakmarkað vald á starfssviðum sín-
um. Eða hvað langt nær ákvæðið
um, að yíirskattanefndir skuli »lag-
færa skattskrár og jarðamat, cftir því,
sein þeim þykir rétt vera?« — Og
það, að þær geti breytt skattskrám
við endurskoðun þeirra, ef þeim
virðist eitthvað vera óljóst eða rangt,
o. s. frv. — f þess stað œtti að til-
taka, að slíkar lagfæringar og breyt-
ingar mættu því að eins eiga sér
stað, að fullsannað væri, að eitt-
hvað væri of óljóst eða rangt. Það,
að veita yfirskattanefndum skilyrð-
islaust æðsta úrskurðarvald í öllum
kærumálum út af eignamati o. þ. h.,
álít eg vera ihugunarvert, jafnvel þó
að þær eigi að vera sérlega vel
valdir menn, þá virðist nokkuð hæp-
ið að reiða sig á, að þeir hafi ávalt
nægilegan kunnugleik um eignir og
hagi einstakra manna í Qarlægum
sveitum, til þess að úrskurða ágrein-
ingsmál þeirra í því efni fullkom-
lega réttlátlega undir öllum mögu-
legum kringumstæðum. — Þá álít
eg réttara að gera gangskör aðjþví,
að rannsaka til hlýtar framtals-
skýrslu eða eignamat kæranda til
þess að geta bygt slíkan fullnaðar-
úrskurð á fullgildum sönnunum.
4. Aukatekjurnar. Ýmislegt mælir
með því, að sérstök gjöld séu tekin
fyrir embættisverk unnin í þágu ein-
stakra manna, landsjóðnum til inn-
tekta. En þá virðist líka sanngjarn-
ast, að hinir einstöku menn séu
sjálfráðir um það, hvað þeir kaupa
af slíkum embættisverkum; og, að
þeir þurfi ekki að borga fyrir
þau embættisverk, sem yfirvaldið
neitar að framkvæma og ekki eru
unnin; en svo virðist nefndin þó
ætlast til, samkvæmt 22. gr. laga-
frumvarp um gjöld fyrir fógeta-
gerðir, er svo hljóðar: »Ef hcegt er
að ákveða gjaldið fyrirfram, skat
greiða fógeta það áður en hann byrj-
ar gjörðina, þá er hann krefst þess,
°g er gjaldið eigi afturkrœft, þótt
gerðarbeiðnin sé kötluð aftur, eða
fógeti neiti að fremja gerðina, nema
svo sé, að hœrra gjald hafi verið
borgað fyrir fram fyrir gerðina, en
greiða hefði átt, er hún var leidd til
lykta«.
Hvernig er þetta að skilja?
Svo virðist, sem skattamálanefndin
ætlist til, að sérstök ómakslaun séu
borguð fyrir að innkalla hinar fyrir-
huguðu aukatekjur landsjóðs, og
einnig tekjur sveitasjóðanna, 21/* og
þar yfir, og í einu tilfelli 20%, og
styðst hún sennilega víð venjuna í
því efni. Má og vera, að það sé
sanngjörn krafa, þó að mér sé það
ekki Ijóst; en sé svo, þá væri líka
sanngjarnt að kosta því til innheimtu
á öllum almennum gjöldum. En
hvað miklu mundi það nema um
um alt árið yfir alt landið? — Það
mundi nema nálægt 30,000 kr. um
árið fyrir landsjóðstekjurnar ein-
göngu, þó innheimtulaunin væru ekki
nema aðeins 2%, og sennilega alt
að því jafnmiklu fyrir innheimtu
annara almennra gjaldk.
Nú lít eg svo á, það þar sem inn-
heimtumennirnir eru launaðir starfs-
menn þjóðarinnar, þá beri þeim að
vinna þjóðinni alt það gagn, sem
þeir geta, án aukaborgunar, svo
framarlega sem laun þeirra eru við-
unanlega há, sanianborið við laun
annara borgara þjóðfélagsins, og þá
því fremur, sem innheimta almennu
gjaldanna er eitt af aðalstörfum
þeirra, sem embættunum tilheyra,
enda mun innheimta almennu gjald-
anna vanalega fremur auðsótt og
fyrirhafnarlitil, til samanburðar við
almennar fjárinnheimtur.
Margt mætti enn segja um ýms
atriði nefndarálitsins, svo sem ura
tillögurnar um hinar einstöku und-
anþágur frá almennu gjöldunum
fyrirhuguðu. — Um vandhæfi eftir-
litsins með framtalinu á svo marg-
brotnum aukatekjum. — Um gildi
gildi og sérréttindi þjóðkirkjunnar.
— Um stimpilgjald og stimpilmerki
o. fl. Að því er aðalreglu stimpil-
skyldunnar snertir, þá virðist hún
sanngjörn. Álitamál um gjaldaupp-
hæðirnar. En í stað stimpilmerkja
ætti að sjálfsögðu að nota frímerki,
ef það kostar minna, enda ætti að
mega áætla tekjurnar af því gjaldi
út fyrir sig í fjárlögunum eins fyrir
því, en það mundi gera eftirlitið auð-
veldara og áreiðanlegra.
Um aðflutningsgjald vísa eg til
þess, sem eg hefi sagt um það efni
í 56. tbl. Þjóðólfs, 30. Des. 1910.
segja þeir í Vestmanney-
um, er þaðan komu um síðustu helgi.