Þjóðólfur - 28.07.1911, Qupperneq 1

63. árg.
Reykjavík, Föstudaginn 28. Júlí
1911.
28.
Sambandsmálið
út af dagskrá.
Mikillar áhyggju fékk það þeim
Sjálfstæðis-landvarnarmönnum, er þeir
lásu yfirlýsingu Heimastjórnarflokksins
um, að hann ætlaðist eigi til, að þing-
mannaefni flokksins hefðu sambands-
málið uppi við aukaþingskosningar
þær, er nú fara f hönd, og að því
máli mundi eigi til lykta ráðið án
þess það væri áður borið undir þjóð-
ina. Göspruðu blöð þeirra um, að
Heimastjórnarmenn rynnu af hólmi,
og kölluðu óhæfu mikla, og hétu á
flokksmenn sína, að ota fram sam-
bandsmálinu engu að síður við þessar
kosningar og allar þingkosningar hér
eftir, að því er ráða má.
Þegar betur er aðgætt, er það held-
ur eigi mjög torskilið, hvers vegna
þeir ota því fram. Þeir gera sér sem
sé von um, að enn sé víman og tryll-
ingurinn eftir síðustu kosningar eigi
með öllu rokið úr þjóðinni, eða ef svo
skyldi vera, þá hyggjast þeir að trylla
hana með nýrri inntöku Það er ein-
asta vonin!
Meðan víman er í kolli, hættir
mönnum við að gleyma, — og hér
þarf að gleyma, gleyma tveggja ára
óstjórn og ótal pólitiskum axarsköftum.
Meðan víman er í kolli, hættir mönn-
um við að sjá ofsjónir, — og hér
þarf á þvf að halda, hér þarf að sja
frambærilega þingmensku-hæfileika hjá
mönnum, sem ekki hafa snefil af stjórn-
málaviti eða stjórnmálaþekkingu.
Þeir treysta sér ekki til að „præ-
sentera" þingmannaefnin fyrir algáð-
um kjósendum, — svo lítið hafa þeir
til brunns að bera, treysta sér ekki
til að koma þeim á þing, nema áður
sé búið að hleypa kjósendunum í eins
konar trylling, — ef ske mætti, að þeir
þá í einhverju hræðslu-fáti kynnu að
slysast til að greiða þeim atkvæði.
Og til þess á að nota sambands-
málið!
En það er ekki til neins. Málið er
þegar komið út af dagskrá að sinni,
þótt Heimastjórnarmenn ekki taki það
út. Og það voru Sjálfstæðis-landvarn-
armenn sjálfir, sem spörkuðu því út af
dagskrá* og það all-óþyrmilega, með
meðferð sinni á þinginu 1909 og allri
framkomu sinni eftir það.
Danir hafa hvað eftir annað neitað
að taka málið fyrir. Björn Jónsson
mun hafa reynt það til þrautar, að
því er ráðið verður af bréfi hans til
flokksmanna sinna í fyrra vetur, en
hann var, að eigin vitni, ekki sá „Þórr",
að hann fengi knúð þá til að sinna
því, að óvilja sjálfra þeirra, og rengj-
um vér það eigi. Hyggjum vér og
satt að segja, að sá „Þórr“ sé ekki
til í liði þeirra Sjálfstæðis-landvarnar-
manna, er geti það. Það mun óhætt
að fullyrða, að eigi sé til þess hugs-
andi, að Danir fáist til að sinna per-
sónusambandi í fyrirsjáanlegri framtíð,
svo Sjálfst.-lv.menn hafa gengið þar
allsómasamlega frá málinu.
En þeir hafa ekki látið hér við
sitja. Þeir hafa ofan á þetta með öll-
um sínum hroka, stórmenskubelgingi
og pólitiskum rassaköstum, spilt svo
sambúðinni á milli Dana og íslend-
inga, að horfurnar eru nú sem stend-
ur allískyggilegar, ef nokkuð er að
marka dönsk blöð. Hugarfar Dana í
vorn garð virðist gjörbreytt á þeim
tveggja ára tíma, er sjálfstæðismenn
hafa farið með völdin. í stað góð-
vildar og vináttuþels, er komin óvild
og hin megnasta tortryggni, og segja
blöð Dana skýrt og skorinort, að ekki
sé gaman að fást við menn, sem
standa framan í þeim með hneiging-
um og beygingum og hattinn í hend-
inni og hýrubros á vörunum, en steyti
hnefann og hræki á eftir þeim, er
þeir snúi við bakinu.
Meðan svo standa sakir, mun eigi
þykja árennilegt að hreyfa mikið við
sambandsmálinu, svo framarlega, sem
vér af alhuga óskum að komast að
þeim kjörum, er vel megi við una.
Það er sem sé það leiðinlega við
sambandsmálið, að samningsaðilarnir
eru tveir — Danir og íslendingar.
Það þýðir ekkert, þótt vér íslend-
ingar tökum það upp og hömumst á
því hér innanlands út af lífinu, —
meðan Danir ekki vilja sinna því.
Það þýðir ekkert, þótt vér íslend-
ingar lýsum því yfir allir sem einn
maður, að vér séum fullvalda ríki og
samþykkjum persónusamband þing eft-
ir þing með ótvíræðum meiri hluta,
— meðan Danir ekki vilja líta við því.
Og það þýðir ekkert, þótt Danir
að síno leyti taki málið upp og sam-
þykki eitthvað út í loftið, — sem ís-
lendingar eigi geta felt sig við.
Að ætla slíkt er ekkert annað en
barnaskapur, að vér eigi. segjum ann-
að verra.
Grundvöllur sambandsmálsins er full-
komin sátt og sami milli beggja samn-
ingsaðila, sönn einlægni og traust á
báðar hliðar.
En því er sannarlega ekki að fagna
°ú sem stendur, — svo er Sjálfstæð-
ís-landvarnarmönnum fyrir þakkandil
Þeim hefur tekist, — máske óvit-
andi —, að stryka sambandsmálið út
af dagskránni, en það er engin von
til, að þeim takist að ota því fram
aftur að óvilja mikils þorra lands-
manna, — og óvilja hins samnings-
aðilans, Dana.
Nei, vér verðum enn um stund að
gera okkur gott af að lifa við stöðu-
lögin sælu, — svo hafa Sjálfstæðis-
landvarnarmenn um hnútana búið, og
ættu þeir sfst að kvarta undan því.
Fréttir frá útlöndum.
Friður í Mexíkó.
Nýjustu fregnir frá Mexikó eru þær,
að mesti friður og spekt ríki þar nú,
og segja fregnritarar þar syðra, að
almenningur hugsi allgott til stjórnar-
skiftanna. Kosningar eiga að fara
þar fram í október. Óeirðirnar undan-
farið hafa vitanlega haft mjög víð-
tæk áhrif á öll fésýslumál landsins,
og landbúnað; erlent fé hætti að
koma inn í landið, en um 56 miljónir
pesos runnu út úr því. Viðskifti við
erlendar þjóðir eru samt meiri en í
fyrra.
Stjórnmálahorfur á Pýzkalandi-
Almennar kosningar eru f nánd á
Þýzkalandi, og mikið rætt um lands-
mál þar um þessar mundir, og eink-
um fjárlagabreytingarnar, sem gerðar
voru 1909. Verða þær svo sem að
sjálfsögðu eitt aðalmálið við þessar
kosningar. Vegur Bethman-Hollweg
kanzlara hefur drjúgum vaxið einkum
á síðasta þingi. Jafnaðarmenn og liber-
alar eru mjög vongóðir yfir horfunum,
eins og þær eru nú ; í 23 aukakosn-
ingum, sem haldnar hafa verið síðan
í júlí 1909, þegar Búlow kanzlari fór
frá, hafa þeir komið að 9 nýjum þing-
mönnum, og hafa þau úrslit gefið
þeim og frjálslynda flokkinum tölu-
verðan vind f seglin.
Landeignir Fýzkalandskeisava.
Vilhjálmur Þýzkalandskeisari er rík-
astur landeigandi allra Þjóðverja. Hann
á fasteignir á 82 stöðum og ná þær
samtals yfir 250,000 ekrur. Keisarinn
hefur leigur af þessum landeignum sín-
um í viðbót við þær fimm miljónir
dollara, sem hann hefur í árstekjur.
Næst-ríkasti landeigandi á Þýzkalandi
er Pless prinz; hann hefur eignarhald
á 125 þúsund ekrum.
Loftfara-lög.
Loftfaralög þau, sem nú hafa verið
samþykt af Bretakonungi og gilda á
Englandi, eru allvíðtæk; í þeim er
meðal annars það ákveðið, að hver,
sem brjóti þau, skuli verða fyrir sekt-
um, sem fari þó ekki fram úr 3600
kr., eða mest 6 mánaða fangelsi, eða
verði bæði fyrir sektum og fangelsi.
Yflr Magara í flugvél.
Mikill fjöldi manna hefur farið svaðfl-
farir ýmis konar við Niagarafossaná,
og margir látið líf sitt þar. Nú er
loks farið að nota flugvélar í hættu-
ferðir þessar. Það gerði fyrstur manna
ofurhugi einn frá Kaliforníu, er heitir
Lincoln Beachy. Flaug hann fram og
aftur yfir fossana fyrra fimtudag, rjett
eins og yfir slétta og græna grund
væri að fara. En þó þótti það ekki
minst fífldirfska, er hann hentist eitt
sinn í fiugvjelinni með ofsa-hraða undir
einn boga á stóru stálbrúnni, sem
liggur yfir gínandi fossinn og komst
ómeiddur undir brúna, en holdvotur
að vísu vegna úðans úr fossinum.
Brúarboginn er 160 feta hár, en 100
feta breiður, og er sagt, að Beachy
hafi svifið að eins þrjátíu fetum ofan
við vatnsflötinn, er hann fór undir
brúna. Um 150,000 manns stóðu og
horfðu á þessa svaðilför með öndina
í hálsinum.
Páflnn og líkbrenslan.
Þær fréttir bárust út nýskeð, í ýms-
um löndum, að páfa heíði snúist hug-
ur um líkbrenslur og hefði nú ekkert
á móti þeim. Þetta er í alla staði
ranghermi eftir því, sem sjá má af
nýjustu yfirlýsingum hans. Þar er það
skýrt tekið fram, að þó að líkbrensla
komi ekki í bága við neina trúar-
setningu í kaþólsku kirkjunni, þá telji
hún (kirkjan) sjer skylt, að halda fast
við þá reglu, sem fylgt hafi verið frá
elztu tímum, að greftra lík, en brenna
ekki. Hins vegar leyfir kirkjan lík-
brenslu þegar sjerstaklega stendur á,
svo sem þegar um bráðar sóttir er að
ræða og í orustum.
Marokkó-málið.
Lengi hefur Marokkó-ríkið í Afríku
verið þyrnir í augum stórveldanna,
þrætuepli þeirra og friðarspillir. Það
liggur, sem kunnugt er, gegnt Spáni,
að sunnanverðu við Gibraltarsund, og
hafa Spánverjar og Frakkar átt mikil
mök við Marokkó-menn. Margar fleiri
þjóðir hafa sótt þangað í verzlunar-
erindum. Landsbúar eru ærið róstu-
samir og skamt á veg komnir í sið-
menning. Innanlands-uppreisnir hafa
verið þar öðru hverju og aðkomumenn
oft sætt árásum, ránum og lífláti.
Þess vegna hafa stórveldin orðið að
skerast í leikinn til að vernda líf og
limu þegna sinna.
Frakkar þykjast bestað því komnir,
að skakka leikinn í Marokkó og upp-
skera ávextina af því að friða landið,
því að þeir eiga landið næst fyrir
áustan, Algjer, en annar nágranni þess
hinn næsti er Spánn, og þeim tveim-
ur var falið fyrir nokkrum árum, á
fulltrúafundi stórveldanna í Algeciras,
að spekja landið og friða. Sá fundur
var fyrir þá sök haldinn, að Þjóðverj-
ar gátu ekki unt Frökkum að vera
einir um hituna, þó að Rússar og
Englendingar hefðu samþykt það.
Sóttu Þjóðverjar svo freklega það mál,
að til ófriðar horfði um sinn, þar til
samningar tókust á fundi þeim, sem
að ofan greinir.
Stjórnir Rússlands og Englands
fylgdu Frökkum þá fast að málum,
en þó komu Þjóðverjar ýmsum grein-
um að til að varna því, að Frakkar
næðu föstum tökum á Marokkó. Nú
segja þeir, að Frakkar hafi farið í
í kringum þær skorður, er þeir þótt-
ust hafa við því reistar; blöð þeirra
hafa kurrað illa yfir því, öðru hvoru,
en þó tók út yfir, þegar Delcassé fékk
sæti í ráðaneytum Frakka hinum síð-
ustu, er Þjóðverjar hata og hræðast
meir en nokkurn annan mann, og þar
kom, að Þjóðverjar sendu herskip til
Marokkó í byrjun þessa mán., þvert