Þjóðólfur - 17.11.1911, Page 1

Jfokkrar atkngasemðir
um
tillögur skattamálanefndarinnar.
Eftir Porkel á Eyri.
(Nl.).
í 13. frumvarpi, er ræðir um
sveitargjöld, leggur nefndin til, að
í sveitarsjóði greiðist fasteignaskatt-
ur, tekju- og eignaskattur jafnhár
og eftir sömu reglum og til land-
sjóðs í staðinn fyrir fasteignar- og
lausafjártíundina, sem skal afnem-
ast. í íjórðu grein verður hreps-
nefnd heimilað að hækka þessa
skatta með jákvæði lögmæts sveit-
aríundar og samþykki sýslunefnd-
ar fyrir eitt eða fleiri ár í senn.—
Og i tillögum sínum hallast nefnd-
in að því, að taka öll sveitarúlscör
með þessum skatti, sem sje hækk-
aður eftir þörfum, eða að aulca-
útsvörin sjeu tekin eftir sama
grundvelli. — Að svo komnu þorir
þó nefndin ekki að fastákveða þetta,
en gefur heimild til þess með ffórðu
grein. — Þessi ákvæði sýnast í
hæsta máta varhugaverð.—Hversu
rjettlátir, sem nefndinni kunna að
virðast þessir gjaldstofnar, þá má
fullyrða það, að þeir í reyndinni
ekki samsvara alveg gjaldþoli
manna, því það eru svo fjölda-
margar ástæður aðrar, sem hata
áhrif á efnahag manna og gjald-
þol, sem þessi skattgrundvöllur
nær gkki til að gera mun á, t. d.
ýms óhöpp, heilsuleysi, örðugar
heimilisástæður o. 11. o. fl., sem fell-
ur undir framfærslu skylduliðs og
því kemur ekki til frádráttar. —
Verðí gjöldin öll eða að mestu
leyti tekin á fyrgreindan hátt, verð-
ur ekki svigrúm til að taka tillit
til þess, sem altaf er gert þegar
aukaútsvörum er jafnað niður. —
Þar við getur bætst rangt framtal,
sem gerir grundvöllinn óáreiðan-
legan og ósanngjarnan. Þótt eng-
in slík ákvæði væru, mætti telja
víst, að hrepsnefndin noti þennan
grundvöll við niðurjöfnun auka-
útsvarsins sjer til hliðsjónar, ef
henni virðist hann tryggur; að
öðrum kosli er það varhugavert
að binda hendur hennar í að víkja
frá honum,ef hún sjer fulla ástæðu
til.
Um prests- og kirkjugjaldafrum-
vörpin verður hjer elcki fjölyrt
mikið, þar sem þau eru orðin að
lögum. Að taka þau gjöld sem
nefskatt með þá ástæðu fyrir aug-
um, að allir hafi jafnt fyrtir sálu
að sjá, eins og nefndin kemst að
orði, vírðist ekki frekari ástæða til
en ýms önnur gjöld til almennings-
þarfa, t. d. laun lækna, gjöld til
ýmsra skóla o. fl., því not þeirra
eru engu síður persónuleg en upp-
bygging sú, sem menn hafa af
kirkjum. — Allir hafa jafnt fyrir
lífi og heilsu að sjá, og ættu þvi
eftir þessari reglu að bera að jöfn-
um hlut laun til lækna sinna. —
En á hina hliðina er það kunn-
ugt, að ekki geta allir kevpt lífið
og heilsuna jafndýru verði, og með
tilliti til þess eru læknar að miklu
leyti launaðir at almannafje. —
Væri prests- og kirkjugjaldið mjög
hátt, væri þessi gjaldmáli óhæfur,
en vegna þess, hve gjaldið er lágt,
getur hann nokkurn veginn, þó
kemur gjaldið óhæfilega þungt
niður á sumuin fátækum fjöl-
skyldumönum, sem hafa fyrir fleiri
eða færri íermdum ómögum að sjá.
Virðist nauðsyn bera til að undan-
þiggja alla reglulega ómaga gjaldi.
Það er og ósanngjarnl að láta
gjaldið koma jafnþungt niður á
körlum sem konum.
Þótt hjer hafi verið bent á nokkra
galla við frumvörpin,getur velverið,
að þar sje fleira athugavert, sem
ekki er hjer athugað, með því að
tíminn hefur verið naumur til að
gera þessar athugasemdir.
Það eru einkum tvö atriði, sem
telja má einna iskyggiiegust.
í fyrsta lagi, hve afarörðugt verð-
ur að ná tekiuframlali þvi, er leggj-
ast á til grundvallar fyrir eignar-
og tekjuskatt, svo rjettu og ná-
kvæmu, að verulega verði á því
byggjandi. Einkum gildir þetta
um tekjuframtal af fiskiveiðum og
landbúnaði, sem óhætt mun að
fullyrða, að ógerlegt verði að ná
framtali af með nokkurri ná-
kvæmni, eins og enn standa sakir
hjer á landi.
í öðru lagi hlýtur þetta skatta-
fyrirkomulag að verða mjög svo
kostnaðarsamt, þvi eigi verður hjá
þvi komist að launa skattanefndir,
þar sem þeim er ætlað að inna
svo mikið starf af hendi. Er
hverjum skattanefndarmanni gerð-
ar 4 kr. í dagpeninga í þessum
frumv.; mun það sist of hátt. Eg
geri ráð fyrir, að skattanefnd-
um í hverjum hreppí eigi muni
veita af 10 dögum árlega til að
inna starf sitt af hendi, og er það
varla of mikið í lagt, þegar miðað
er við störf hrepsnefnda nú. Fyrir
3 menn verður þetta alls 120 kr.
í hverjum hreppi á landinu, en i
170 hreppum um 20 þúsund kr.
Svo bætast við skattanefndir í kaup-
stöðum og yfirskattanetndir, er þá
sennilegt, að upphæð þessi muni
ná ca. 24,000 kr. Þessi upphæð,
sem tæpast mun of hátt sett, er
svo há, sem þvf svarar að stofnuð
væru 10 ný sýslumannsembætti.—
Þar sem þessari upphæð er varið
til að ná sköttum, er til samans er
áætlað að verði 180 þús. krónur,
svarar það því til rúmlega 12%
innheimtulaunum. Tekjuaukinn,
sem við þetta vinnst, er eftir áætl-
un nefndarinnar 109 þús. kr. Gleyp-
ir þessi kostnaður mikið til fjórða
hluta hans. — Sýnist full ástæða
til að hika við áður en farið er
að innleiða skattafyrirkomulag, sem
svo gifurlegan aukakostnað hefur
í för með sjer.
í sambandi við þetta skulu lítil-
lega athuguð þau skattalög, er
nú gilda.
Sjeu hin nýju frumvörp um fast-
eigna-, tekju- og eignaskatt borin
saman við núgildandi lög, sem þau
eiga að koma í staðinn fyrir, dylst
víst fæstum, að þau hafa ýmsa
mikilsverða kosti fram yfir frum-
vörp nefndarinnar, sjerstaklega að
því leyti, að miklu brotaminna er
að ná sköttunum eftir þvi fyrir-
komulagi, sem nú er, og miklu
minna svigrúm til að draga undan
skatti, að minsta kosti ekki eins
auðvelt. Er auðsjeð, að þeir, sem
um þau lög hafa fjallað, hafa gert
sjer sjerstakt far um að girðafyrir
það, sem unt væri. Lausafjárskatt-
urinn hvílir t. d. aðeins á þvi lausa-
fje, sem langhægast er að hafa eftir-
lit með að eigi sje dregið undan.
Og tekjuskattur af atvinnu nær
ekki til þeirra, sem reka fiskiveið-
ar, eða landbúnað,— þeirra atvinnu-
greina, sem örðugast er að fá rjett
framtal af. Þeim, sem lögin sömdu,
hefur verið það Ijóst, að það fram-
tal aldrei myndi geta orðið í lagi.
Með þessu fyrirkomulagi hefur
það unnist, að fyrirhöfnin við
skatttökuna hefur orðið tiltölulega
líti.1 og hjer um bil kostnaöarlaus
landsjóði, og er það stór kostur í
samanburði við það, að kasta út
tugum þúsunda til að safna tekju-
framtali til skatts, sem eftir alt
saman hlýtur að verða meira og
minna i lausu lofti bygt.
Hjer við bætist svo það, að hið
núverandi fyrirkomulag er orðið
rótgróið hjá þjóðinni, og búið að
vinna hefð, ef svo mætti að orði
komast. — Eftir margra ára reynslu,
ætti mönnum einnig að vera orð-
ið nokkurnveginn ljóst, í hverju
gallar þeir, sem á því hafa reynst,
væru fólgnir, og því fremur bætt
úr þeim svo að gagni komi.
Þegar alls þessa er gætt, virðist
það ákjósanlegast, að skattafyrir-
komulagið yrði endurbætt á sama
grundvelli og það nú hvilir, .með
þeim breytingum á gildandi lög-
um, er menn kynnu að verða ásátt-
ir um, þannig, að kostir þeir, er
nýlega voru taldir, gætu haldið sjer.
Jti 44.
ii 11 v *
og
Alklæði,
miklar birgðir, komu nú
með »Ceres«.
Afar-lágt verð.
Sturla sSónsson
Það ætti að minsta kosti að vera
áættuminna, heldur en að um-
steypa lögunum alveg og semja
þau upp á nýjum grundvelli, því
þá er hætt við að nýir gallar slæðist
inn, máske ekki betri en hínir eldri,
ekki sist þar sem um svo marg-
brotin og víðtæk lög er að ræða
sem skattalögin eru.
Mesti ókosturinn við gömlu skatt-
ana er hinn árlegi útreikningur
er menn verða að streitast við um
land alt til þess að ákveða skatt-
inn. En ráða má bót á þessu með
þvi að fastákveða meðalalin með
lögum, eða sem brotaminna væri,
miða ábúðarskattinn við ákveðið
hundraðsg jald eftir mati jarðanna,
en lausaíjárskattinn við auratal af
hverri skepnu og á sama hátt af
hverju tonni í skipi og viss upp-
hæð af hverjum bát, er gengi til
fiskjar eftir stærð, því lausafjár-
skattinn (lausafjártiundina) álít jeg
heppilegast að binda við hjer um
bil sömu stofna og áður, sem sje
skip, báta og kvikíjenað. Það tel
jeg óhjákvæmilegt til þess að skatt-
heimtan geti verið sem auðveldust.
Sumir kunna að segja, að ekki
sje sanngjart að hafa jafnan skatt
af fjenaði á öllu landinu, þvi tje
sje ekki jafnverðmætt eða arðsamt
í öllum hjeruðum. Enslikurmun-
ur getur alt eins komið fram í sömu
sveit, bæði aí óhöppum, kynferði
fjárins og ásigkomulagi jarðanna
sjálfra, svo þess verður ekki auð-
velt að gera mun. Það fer aftur
á móti oft saman í þeim hjeruðum,
þar sem fje er rýrt, að lika er ljett-
ara að framfleyta þvi, svo arður-
inn getur verið eins mikill þar á
móts við tilkostnað eins og i þeim
hjeruðum, þar sem fjeð er vænna.
Engin ástæða virðist til að gera
þær kýr lægri í tiund, sem bera
eflir miðjan vetur, þar sem víða
nú er sókst eftir vorbærum. Þær
ær mættu og vera i fullri tíuQd,
sem bera fyrir 20. júní.
Tekjuskatti af eign virðist ástæða
lil að breyta þannig, að lágmark