Þjóðólfur - 17.11.1911, Side 3

ÞJOÐOLKUR.
171
Argentina.
Argentina er eitt af framtíðarlönd-
um jarðarinnar. Ekkert annað ríki í
Suður-Ameríku er í slíkum uppgangi,
og er það meðal annars því að þakka,
að stjórnafar þar t landi er miklum
mun betra en annarstaðar þar syðra.
Járnbrautir hafa verið lagðar víðsvegar
um landið og fólksflutningurinn inn í
landið eykst ár frá ári.
Argentina er 3 milj. km. að stærð,
— fimm sinnum stærri en Frakkland.
í austurhiuta landsins eru beitilönd
mikil, og er kvikfjárrækt þar stunduð
í stórum stíl. í suðurhluta landsins
er kornyrkja og vínrækt. í norður-
hjeruðunum er loftslagið ágætt og
landið frjótt, en vesturhjeruðin eru
þurlend mjög. Þó er einnig þar mikil
kvikfjarrækt, og er það að þakka stór-
kostlegum vatnsveitumog öðrum mann-
virkjum, sem þar hafa verið gerð.
Aðalauðsuppspretta lýðveldisins er
landbúnaðurinn, sjerstaklega kvikfjár-
ræktin. Þaðan eru nú útfluttir árlega
um 2 milj. sauðaskrokka, 260 þús.
hesta og 2 milj. kg. af hrosshári. Þá
er og útflutt mikið af hveiti og mais.
1870 var talið að verslunarvelta
landsins væri um 400 milj. franka.
1888 voru fluttar inn vörur fyrir 642
milj., en útfluttar fyrir 500 milj. Nú
er talið, að óll verslunarveltan fari
fram úr 3 milljörðum franka.
Fólksfjöldinn í Argentínu er nú um
5 milj., en mönnum telst svo til, að
landið geti framfleytt um IOO milj.
Dr. phil. Ágúst Bjarnason.
Hinn 30. f. tn. varði prófessor Ágúst
Bjernason doktorsritgerð sína við há-
skólann í Khöfn. Ritgerðin er um
hinn frakkneska heimspeking Jean
Marie Guyau. Prófessor Fmnur Jóns-
son stjórnaði athöfninni. Fyrsti and-
mælandi var próf. Höfifding; hann
gerði ýmsar athugasemdir við einstök
atriði, en lauk annars lofsorði á bók-
jna. Mintist hann á stúdentaár dokt-
orsins, hvílíkur starfsmaður hann ætið
hefði verið, Og gat þess að lokum, að
hann hefði þá trú, að hann altaf mundi
varði/eita „eldinn helga" í þeirri þýð-
ingarmiklu embættisstarfsemi, sem hon-
um nú hefði verið a hendui falin.
Auk próf. Höfif.iings töluðu prófessór-
arnir Bing og Wilkens, og höfdu þeir
fátt eitt vid ritið að athuga.
Ritdómar hafa birst um bókina f
dönskum blöðum, og ljúka þeir allir
lofsorði á hana.
Hvað er að frétta?
Fríí stríðinu
eru frjettirnar einlægt fremur óglöggar,
og er það kent því, að ítalir amist við
frjettariturum og spilli því, að þeir komi
fregnum sfnum til blaðanna. Halda
máske að þ'eir beri sjer illa söguna að
einhverju leyti og spiili samúð gegn sjer
hjá Norðurálfuþjóðunum. Svo er og sagt,
að Itölum sje farið að vegna ver upp á
síðkastíð og þeir vilji sem minst láta af
því frjettast, nema þeim væri þá sagan
því betur borin.
Þær fregnir sem menn vita llklegastar,
cru þær, að við Tripolisborg hafa ekki
verið neinar stótorustur haðar. ítalir
hafa haft þar allmikið lið, en Tyrkir sótt
að borginni utan úr eyðimörku, þar sem
þeir hafa hafst við slðan þeir urðu að
hverfa úr borginni. Hafa þeir haft kost
allþröngan að sögn, en gengið samt vel
fram og djarflega. Reynt hafa þeir að
teppa vatnsleiðslu til borgarinnar, en ekki
tekist. að sögn. Aftur hafði þeim gengið
betur við borgina Bengasi, sem er bær
litlu stærri en Reykjavik, austan við Stóru-
Syrtuflóann. Þá borg höfðu Tyrkir á
sínu valdi og vörðu gegn Itölum, sem
sóttu á með 8000 manns. Orusta var háð
þar 23. f. m., og biðu ítalir þar lægri
hlut að sögn; mistu um 800 manns, glöt-
uðu ýmsum herbúnaði í hendur Tyrkjum,
en sneru sjálfir undan á flótta. Tyrkir
höfðu aðeins mist um 200 manna. Svo
hafði og barist verið við þorp nokkurt,
sem Derna heitir, en ítalir ekki unnið
þar á heldur. Mikið orð fer af þeirri
grimd og villidýrsæði, sem gripið hefur
báða aðila í þessu stríði. Tyrkir hafa
nú reyndar aldrei þótt góðmenni er
kristnir menn áttu í hlut, en Italir kvað
llka reyna eftir megni að gerast ekki
eftirbátar 1 níðingsskap og illmensku gegn
varnarlausum börnum, konum og gamal-
mennum. Af Múhameðsmönnum þykja
nú mestir fantar Snússaflokkurinn, sem
býr inni í eyðimörkinni á gróðurblettum
þar og hafa veitt Tyrkjum liðsinni. Þeg-
ar Italir rjeðust á Bengasi höfðu Snússar
helst það starf á hendi, að slátra öllum
kristnum roönnum og Norðurálfubúum
þar í borginni, og var þar ráðist inn í
kristniboðshús og barnahæli og engum
grið gefin. Og ítalir hafa haft í frammi
állka þrælmensku og drepið saklausar
konur og börn svo hundruðum skiftir.
Slðustu fregnir segja, að Tyrkir hafi
sent þjóðhetju sína, Enver Bey, suður
í Afriku til forustu liðs sfns og Araba,
og Itölum veiti nú miklu miður. Sagt
er að þeir hafi beiðst friðar, en fengið
afsvar, þvf að Tyrkjasljórn vilji nú láta
til skarar skríða. Italir mæla á móti
þessu og gera alt til þess að láta menn
halda, að þeim vegni betur. Vonandi
heyrast brátt einhver áreiðanleg úrslij.
Banatilræði
var Sigurði Guðmundssyni hjáBrillouin
fyrv. konsúl veitt á mánudagskvöldið var.
Hann hafði verið á heimleið. En þegar
hann kom að túnhliðinu, spruttu þar upp
tveir menn og rjeðust að honum með
hnífum, og fóru að krukka eitthvað í
hann, eftir því sem honum segist frá.
Ekki kveðst hann hafa þekt mennina, því
að þeir hafi haft grímur. Sár fjekk Sig-
urður tvö, annað í lærið, en hinn í háls-
inn. Hafði hnífurinn þar farið í gegnum
tvöfaldan flibba, og því verið beitt af
talsverðum krafti. Það varð Sigurði til
lífs, að vagn kom akandi eftir veginum,
og fluðu þá mennirnir og ljetu Sigurð
eftir með mein sln. Það barst út með
þessari sögu, að tilræðið hefði verið ætl-
að Brillouin sjálfum, og daginn eftir setti
Brillouin upp stórar auglýsingar, þar sem
hann lofaði 200 kr. verðlaunum þeim
sem fyndi glæpamennina. I.ögreglan hef-
ur auðvitað tekið mál þetta til rann-
sóknar.
Eltir að þetta er skrifað, hefur frjetst,
að Sigurður hafi raeðgengið að hafa skáld-
að söguna frá upphafi til enda. I hvaða
tilgangi vita menn ekki, en áverkána geta
menn sjer til að hann hafi ferigið í aflog-
um, enda kvað þeir vera all-lítilfjörlegir.
En Sigurður vinnur þó það, að verða
þektur um land alt og suður í París.
En einhvern skell fær hann sjálfsagt fyrir
að gabba lögregluna.
Ceres og Sterling
komu hinguð á mámudagsmorgun.
Hölðu þau kept um að verða fyrri hing-
að hvort um sig. Fóru hjer um bil sam-
tfmis frá Leith, en Geres varð fjórum
tímum fyrri til Vestmanuaeyja. Sterling
komst þó á stað þaðan laust á undan
Ceres, en varð fjórðungi stundar seinni
inn á höfnina hjer.
Með skipunum komu Páll borgarstjóri
og dr. Agúst Bjarnason, kanpmennirnir
Guðm. Böðvarsson og Helgi Zoega, cand.
Ólafur Þorsteinsson, frú Ellen kona Þórð-
ar læknis á Kleppi o. fl.
Páll Einarsson borgarstjóri
æjlar bráðlega að gifta sig ungfrú Sig-
ríði Siemsen, dóttur Frans Siemsens
sýslumanns.
Forsetaminni8varðinn
var sem kunnugt er styrktur með rúm-
um 10,000 krónum frá löndum vorum
vestan hafs. Nú eiga þeir að fá Ilka
samskonar eirsteypu af myndinni og hjer
hefur verið reist, ásamt 2000 krónum til
þess að koma henni upp. Er sagt, að
um tvo staði sje að gera til að reisa á
myndina: annaðhvort þinghússgarðinn eða
háskólagarðinn í Winnipeg.
Stúdentafjelagið
hjelt aðalfund sinn á Þriðjudaginn var.
I stjórn voru kosnir Björn Þórðarson (for-
maður), Kristján Linnet, Matth. Þórðar-
son og Einar Hjörleifsson. Varaform.
Jón Isleifsson. Bjarni frá Vogi hjelt tölu
á fundinum og innleiddi umræður um
framtlðarhorfur fjelagsins. Voru allirsam-
mála um að lífga fjelagið úr þeim timb-
urmönnum, sem það hefur legið í, hvað
sem úr þeirri fyrirætlun verður. Líklega
ætti þó Stúdentafjelagið ekki að sálast
hjer um leið og háskóli er stofnaður.
Marokkódeilan
milli Frakka og Þjóðverja er nú á enda
kljáð með samningi. Frakkar fá að hafa
umsjón í Marokkó, en verslun og öll við-
skifti eiga að vera frjáls. Þjóðverjar hafa
fengið í sinn hlut einhverjar lendur nærri
Kongó, en una samt hið versta við sitt
hlutskifti, að því er fregnir bera. Ný-
lenduráðherrann þýski hefur og sagt af
sjer af óánægju með þennan samning.
Stjórnarbyltingin í Kína
hefði verið betur undirbúin en menn
ætluðu. Núverandi konungsætt er upp-
runnin frá Mantsjúrlu og hefur ekki náð
rótfestu í hugum Klnverja. Einkum undu
þeir illa einveldisfyrirkomulaginu, og fór
þá svo, að smátt og smátt mögnuðust
tveir flokkar gegn því, annar sem vill
hafa þingbundna keisarastjórn, en hinn
vill ekkert nema lýðveldi. Herinn tók
að gerast ótryggur, svo að það varð
árangurslítið, að etja honum á byltingar
ipenn. Stjórnin sneri sjer þá til höfð-
ingja eins að nafni Yuan-Shi-Kai,
sem hún áður hafði varpað úr valdasessi,
Og bað hann fulltingis. En hann ljet því
aðeins falt sitt fulltingi, að umbótum yrði
sint, og lagði kapp á að sætta umbótar-
menn og lýðveldissinna. Endalok þessa
hafa orðið sú, að þjóðfulltrúafundur, sem
saman var kallaður, samdi stjórnarskrá
sem keisari varð að ganga að, og er
vald hans þar takmarkað og bundið að
sið menningarþjóða, stjórnin bundin þing-
ræði og menn af konungsættinni útilok-
aðir frá sæti í ráðaneytinu. Menn halda,
að Yuan-Shi-Kai verði fyrsti yfir-
ráðherra, og verði svo, þurfa byltinga-
menn ekki að vera hræddir um að þessi
umbótaloforð verði svikin, svo sem áðnr
hefur tíðkast. Halda menn því að bylt-
ingunni sje lokið.
Bók m entafj elagsd eildin
í Höfn verður lögð niður og eignir
hennar fluttar til Reykjavíkur. Var á-
kvörðun tekin um þetta á sfðasta fundi
deildarinnar 31. okt. síðastl. Dönsk blöð
eru reið þessari ákvörðun og telja þar
með brostið eitt af þeim böndum, sem
Þjóðólfur
er elsta og þjódkuimasta
blad landsins.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Arni Pálsson
sag-nfrædingur.
Afgreiðslu og innheimtumaður:
Sigurður Jónsson
bóksali.
Lindargötu 1 B.
Pósthólf 146. Talsiini 209. Reykjavík.
Auglýsingar sendast afgreiðslu-
manni eða í prentsmiðjuna.
binda ísland við Danmörku. Eins og
og kunnugt er, hefur deildin I Höfn haft
400 kr. styrk frá konungi og fengið hús-
næði fyrir bókasafn sitt 1 einni af út-
byggingum Amalíuborgar.
Stúdentasjóðnrinn
íslenski í Khöfn verður líka fluttur
heim bráðlega og gert úr honum »ferða-
legat« fyrir íslenska stúdenta við háskól-
ann' hjer. Þessi sjóður var lánssjóður,
sem stúdentar í Höfn rjeðu yfir. Er hann
uð sögn 1500 kr. að upphæð.
Hið nýja skip
Sameinaða gufuskipafjelagsins, sem svo
mikið er búið að tala um að ætti að
smíða í vetur, er nú dottið úr sögunni.
Hefur fjelagið hætt við þá fyrirætlun og
afturkallað pöntun skipsins hjá Burmeister
& Wain. Annars kvað fjelagið kenna ís-
lensku stjórninni um þetta afturkall, og
færa sem ástæðu, að það fengi ekki að
setja upp fargjaldið á því skipi. Þetta
mun þó vera fyrirsláttur, en aðalorsökin
sú, að fjelagið hefur ráðist í að kaupa
nýtt skip til \meríkuferða fyrir 4x/a mil-
jón og lætur þá íslandsferðirnar mæta
afgangi.
Lanst prestakall.
Hof í Vopnaflrði í Norður-Múla-
prófastsdæmi, Hofs- og Vopnafjarð-
sóknir.
Veitist frá fardögum 1912, með
launakjörum hinna nýju prestalauna-
laga. Erfiðleikauppbót 150 kr. Á-
kvæðisverð á heimatekjum:
Prestssetrið Hof með Stein-
varartungu og Mælifells-
landi .................. 200 kr.
Arður af æðarvarpi í 2 æð-
arvarpshólmum fyrir Aust-
ur-Skálaneslandi . . . 711 —
Arður af hvala- og viðar-
rekum....................5 —
Ákvæðisverð heimatekna
samtals .................916 kr.
Þrjú lán hvíla á prestakallinu:
Húsabyggingarlán, upphaflega 2800
kr., tekið úr landssjóði 1896 og end-
urgreiðist og ávaxtast með 6°/o í
28 ár, 168 kr. á ári.
Járnþakningarlán, upphaflega 356
kr.; tekið af innstæðufé prestakalls-
ins 1901, og endurgreiðist á 24 ár-
um; vextir 4°/o.
Ræktunarsjóðslán til túngirðingar,
upphaflega 300 kr., tekið 1906, og
endurgreiðist samkvæmt 6. gr. end-
urskoðaðrar reglugerðar fyrir Rækt-
unarsjóðinn 31. júlí 1906.
Umsóknarfresfur til 15. janúar
1912.
Biskupinn yfir íslandi.
Reykjavík, 13. nóv. 1911.
Pórh. Bjarnarson.