Þjóðólfur - 04.05.1917, Blaðsíða 2

30
Þjoðolfur
3. gi. Fræðslusjóðurinn sknl
ávaxt.nst í Aðaldeild Söfnunarsjóðs
íslands ög skal leggja fó hans þar
inn með þeim skilmálum, að allir
vextir leggist við hófuðstólinn til
1. jan. 1927, nema sköli verði
stofnaður fyrir hreppinn (hvort.
heldur einan eða í samlögum við
næstu hreppa) fyrir þann tíma, —
en frá þeim tíma, hvorurn sem
er, falli árlega til útborgunar til
stjórnar Fræðslusjóðsins bæði
2 V2 °/0 um árið af innlögum og
einnig helmingur þess, sem árs.
vextirnir eru þar framyfir, en hinn
helmiugurinn leggist áilega við
höfuðstóiínn. -
Tilkynna skal st.jótn Fiæðslu-
sjóðsins Söfnunarsjóði íslands í
ábyrgðaibréfi, ef skóli er stofnað-
ur á næstu 10 árum, fiáifu ári
'fyr en vextir í tiletni af því faili
tii útborgunar.
4. gr. Þeim vöxtum Fræðslu-
sjóðsing, sem árlega faila til út-
borgunar, úthlutar stjóin hans:
1. sem námsstyrk til fátækra
barna og ungiinga í Gnúpi
verjahreppi, með tilliti til
ákvæða nefnds gjafabréfs.
2. sem styrk til skólahalds fyrir
Gnúpaverjahrepp.
3. sem styrk til hverskonar
náms innanlands eða utanlands,
ungum og efnilegum mönm
um, er átt hafa heimili í
Gnúpverjahreppi síðustu 5 ár-
in áður en þeim er veittur
styrkurinn. Sama gildir og
þótt þeir menn, sakir nárns,
hafi talist til heimilis eitt eða
fleiri ár utan hreppsins, hafl
þeir næstu 5 árin á undan
þeim námsárum verið til
heimiiis í hreppnum.
5. gr. Hver sá er sækja vili
um styik úr Fi'æðslnsjóðnóm,
skal hafa sótt um það skriflega
til stjórnar sjóðsins fyrir 1. fehr.
það ár, (sem óskað er eftif að fá
styrkinn börgaðan, og skal j.á
nákvæmlega tiltekið t.il hvers nota
skuli styrkinn.
6. gr. Stjórn Fiæðstusjöðsins
hafa á hóndi 5 menn: hrepps-
nefnd Gnúpverjahrepps, eða 3 úr
henni er hún sjaff kýs, ef lrún er
skipuð fieirum mönnum, 1 maður
kosinn til 3 ára í senn á sarna
tíma og sama hátt sem hrepps>
nefndarmenn eiu kosnir, og sókrn
arprestur þess prestakails, sem
Gnúpverjaiireppur, eða meiri hluti
hans tilheyrir. Eigi presturinn
sæti í hreppsneínd, kýs hrepps-
nofndin mann í hans stað tii 3
ára í senn.
Stjórri sjóðsins kýs sór forrnann
t.il 3 ára, og á fundum hennar
gæður afl atkvæða í öllutri málum.
7. gr. Keikningsár sjóðsms skal
vera almanaksárið, skulu reikniiig-
arnir', bókfærðir, og annaðhvórt ár,
er ártalið er deilanlegt með 2,
birtir í Bdeiid Stjórnartíðindanna
eða Lögbirtingablaðinu. í reikn
ingunum skulu þeir menn nafn-
greindir, er styrks hafa nóiið af
sjóðöum, og tii hverskonar nárns
þeir hafa verið styrktir. Reikm
ingarnir sóu endurskoðaðir af 2
mönnum, er til þess séu kjörnir á
sama tima og sama hát.t sem
gildir nm hreppsnefndarkosningu.
8. gr. Eft.ir að 50 ár eru liðin
frá stofnun sjóðsins, má endur-
skoða og breyta 4. og 5. gr. eftir
því setri kröfur tíiffans kunna að
iieimta.
9. gr. Sjóðurinn er stofnaður
31. desember 1916. Legst fé
hans inn í Söfnunarsjóðinn jafnóði
uin og það losnar: við útdrátt
barikavaxtabréfa og greiðslu skuld*
ar. Með vexti af því fé sjóðsins,
sem á hverjum tírriá er óinniagt í
Söfnunarsjóð, fer á sama hátt og
vexti þar, sbr. 3. gr.
Þangað til næst fer fram hrepps-
nefndarkosning, skal maður eða
menn kosnir í stjórn sjóðsins á
almennum hreppsfundi, sömuleiðis
enduiákoðendur.
10. gr. Leita skal konuuglegr-
ar staðfestingar á Skipulagsskrá
þessari, og verði henni breytt,
sbr. 8. gr., skal fá að nýju kon-
ungsstaðfestingu á henni.
Hreppsnefnd Gnúpvérjahrepps,
15. des. 1916.
Ól. 7. Briem. Gesiwr Einarsson.
Jóhann Kolbeinsson.
Fundahöld við
Þjórsárbrú.
25. apríl síðasti. hélt Sláturfé’
lag Suðurlands-deildar fulltrúafund
að F’jótsártúni, fyrir Arness' og
Rangái'vallasýslur. Fulltrúar mættu
frá flostum deildum féiagsins. Af
eftirstöðvum fjáiv.erðs frá síðastl.
hausti voru nú greiddir 3/s- Wutar,
en jafnframt ákveðið ef kjöt það,
sem nú er óseit (Víkur kjötið)
seldist, með hagnaði fram yfir það
sem nú er áætiað, þá verði bætt
upp viðskifti þeirra sem verzluðu
þ. á. við félagið.
A furidinum voru samþykt ný
lög fyrir félagið, en hæpið er að
þau verði vinsælli en lögin er
nú giida, enda eru mörg ákvæði
þeirra ófijálsleg og þvingandi, en
hvort þau brjóta bág við iandsiög
skal Iátið óságt.
Samþykt var ðskórnn til sfjórni
ar félagsins, að kjósa, þá menn í
framkváemdarnefnd félagsins, með
framkvæmdarstjóra, sem væru
framleiðendur, og á það vist að
skiijast þannig, að framkvæmdar-
nefnd sú sem nú er, þykir ekki
sem bezt hnlda uppi verði franr
leiðenda, enda eru til yfirlýsingar
þess'efnis, að svo sé ekki.
Sama dag héit Smjörbúasam-
band Suðurlaud fund á sama stað.
Var stjórn Sambandsins falið að
leita samninga við iandsstjórnina
ui.ii liámark á smjörverði, sem nú
et ákveðið óhæfilega lagt. Enda
komu fram margar yfniýsingir
þess efms, að bændur inyndu ab
irent ekki færa frá, ef smjörverð
yrði ekki hækkað upp í 4 kr. pr.
kg. eða ieyfður útflutningm srnjörs
t.il Bretiands oins og fyr. Smjör
verðið í Englandi e*r nú geysi hátt.
Smjöibúiii vantar salt og pappír,
en vonandi fást þær vönu fluttar,
máske fíá Ameriku ef engar ferð
ir vetða milli Englands og Islands
í sumar.
■-------------wnfr- .
■Jón Jónsson.
T dagblaðið „Vísii “ ritar oft
maður nokkur að nufni Jón Jóns
son. Sérstaklega litar hann um
ýmsat' dýrtíðarráðstáfanir og dreg-
ur enga dul á að hann ber hag
þjóðarinnar fytir brjósti, en þ<>
séistaklega daglaunamanna og
þeirra stétta sem ekki eru fiam
leiðendur. Við þá er honum f>em
ur iila. Sagt er að Jón þessi
Jónsson eigi nókkuð skilt við Ar-
nesinga og sé nýkjörinn i eina
helztu tiúnaðárstöðu fyrir þá, en
um það skal ekkert fullyrt.
Hér fer á eftir sýnishorn af
ritsmíðum J. J. og er það grein
sem ,,Vísir“ flutti 21. matz s. 1.
Er hún hér prentuð vegna þess,
að fáir sveitamenn sjá „Vísir" en
fróðiegt fyrir bændur að kvnna
sér rithátt þessa merka höfundar
og tiilögur hans. Greinirt heitir
Viðbitsskortur og hljóðar þannig :
„Smjörlíki er nú orðið ófáanlegt hér
í bænum og íslenzkt smjör er sama
sem ófáanlcgt. Eu smjör myndi lítið
bæta úr viðbitisskortinum, fyrir allau
álmcnning, þegar verðið á því er kom-
ið. upp í 2 kr. pundið — eða meira.
En hvað befir orðið um allan mör-
inn frá haustinu? Voru ekki samþykt
lög á síðasta reglulegu þíngi um ut-
flutningsbann á raör og tólg? Og
hefir þeim þá alls ekki verið framfylgt?
Það er mjög alvarlcgt mál sem bér
er um að ræða, það, bvort landið sé
að verða feitmetislaust. Einkanlega er
það alvarlegt fyrir bæjabúa, sem hafa
litla og lélega mjólk. Það er því fuil-
komin nauðsyn á því að því sé gaunn
ur gefinn og reynt að bæta úr því
þegar í stað.
Hað er nú orðið of seint að koma í
veg fyrir útflutning á mör og tólg.
Ef ekki er unt að fá íeitmeti frá öðr-
um löndum, verður að athuga live
niiklar birgðir eru til í landinu.
Hað er sem sé áreiðanlegt, að tölu-
verðar smjöriíkisbirgðir eru til. En
þær fást ekki. Hær eru i eigu ein1
stakra manna, sem hafa haft ráð á að
birgja sig upp, ef til vill óþarflega vel,
að minsta kosti i samanburði við þá.
scm ekkert hafa, og þær eru í vörzl-
um kaupmanna iofaðar binum og
þessum.
Það er mál manna, að á skýrslum
þeim, sem kaupmenn hafi gefið lands-
stjórninni um birgðir sinar af nauð-
synjavörum, sé okki getið þeirra birgða,
setn pegar liafa verið seldar eða lofað'
ar, þó þær séu enn í vÖrslum þeirra.
Þess var heldur ekki að vænta, cf ekki
hefir beint verið krafist slíkra skýrslna.
Stjórnin verður því að krefjast skýrslna
á ný, eða öllu heidur að láta skoða
birgðir kauj'ma.naa og jafnvel eins ,akra
manna sem líkur evu til að hafi birgi.
sig upp.
Og ef stjórnin s§r ekki neina leið í
aðra, tíl að afla feitmitis, verður hún. j
að taka ailar slíl.ar b rgðir, alstaóar já j
landinu, eignarrámi, og útbýta þeim
siðan til almeinings í ákveðuutx
skömtum.
Sérstakléga ber ;ið gæta þess, að
bæírnir verði ekki feitmetislausir.
Bændur geta al'lir framleitt nóg við-
bit banda sér. en það viðbit getur atl-
ur almenningur í baijuiium ekki keypt.
Og ef alt aðfengið viðbit verður tekið
af bændum, þá nnm það reynast ör'
uggasta ráðið til þess að fá þá til að
„færa frá“.
Þess ber líka að gæta, að viðbits'
leysið vofir yíir, okki að eins nú, iieldi
ur einnig í sumar og næsta vetur.
Það hefir verið bannað að flytja út,
smjör, og ætti því að visnt að verða
nægilegt viðbit í landinu í. surnar —
ef bæudur hættu ekki að framleiða
smjör til sölu.
Það er verið að skora á bændur að
færa frá. — En slíkar áskoranir
eru gagnslausar. Þær verða því að
eins teknar til greiiia, a,ð bændur sjái
sér hag í því. Eu ef gert er ráð fyrir
því, að siujöi'fratnltiðfelan vaxi mikið
við aímennar fráfærur, þá má líka gera
ráð fyrir að smjörverðið lækki, um
sumartímann að minsta kosti. Það
mun bændum þykja litt fýsilegt.
Eina áskorunin sem dugir í þessu
efni, eru 1 ö g, sem íyr>rskipi íráfærur.
Og er þó nokkuð vafasarut að það stoð'
aði nokkuð.
Það er meinlegt, hve sein öll stjórn-
arvöld eru til þess að taka í taumana
i slíkum máluni. Það er_Jyrirhyggjau
sem er af svo skornum skamti. En
einstaklingarnir kvarta ekki fyr on í
ótíma er koiriið. Þó er iangt síðan
það var altalað hór í bænum, að lands-
stjórnin hefði látið taka smjörlíkis-
birgðu- IHá. kaupmönnum, í . því skyni
að úthlull þeim til almennings. Svo
sjálfsögð hefir sú ráðstöfun verið talin
— af öllum öðrum. en stjórninni.
En vonandi er að það verði ekki
látið dragast lengi úr þessu’".
Búi.
Farigelsisdómur fyrir meiðyrði.
Nýlega er fallinrt dómur í gesta'
rétti Arnessýsiu í máli’því er Sig'
urður Olafsson, fyrverandi sýslu-
ntaður, höfðuði gegn Birni Gísia-i
syni, áður í Gaulverjabæ, nú á
Ásgautsstöðum, fyrir iliyrði og
ærumeiðingar í greinum eftir hann
í Lögréttu vorið 1915. Dómsúr-
slitin urðu þau, að stefndi Björn
Gíslason, var dæmdur í þrigyja
mánaða einfalt fangelsi. 30 kr.
sekt fytir ósæmilegan rithátt og
málskostnað, en hin átöldu um-
ntæli voiu dætnd dauð og ómerk.
Dóminum hefir verið áfrýjað.
--... . .....—.
Sisfíupsvígsla.
Sunnudaginn 22. aprílmánaðar
íór fram bisfeupsvígsla i dómkirkji
unni í Reykjavík og vtgði þá
vígslubiskup Valdimar Biiem pró-
fessor Jón Helgason til biskups
yfir Islnndi. Viðstaddir voru 20
prestar hempitkiæddir, helstu em.
bættismenn iandsins og konsúlar
erlendra ríkja.
Það kom í ijös við þet.ta tæki
færi stm oftar, að dón kitki.in et
of lílii, encia ei shkt, c tgin furðu,
þar s-tni hún er bygð 1848, ea
allur itroski bæjarins e • frá r íðustu
áiatugum. M,klu fleiri uríiu fiá
að sn ía en inn komunt. Og þe r
sert: f-á urðu ið snúa roietu tif
mikla, því að vígslua.höínin vsr