Þjóðólfur - 19.05.1917, Blaðsíða 2

38
Þjoðolfur
vera um mjóg arðvænlegt fyrir-
tæki aó ræða, svo arðvænlegt, að
það verður alveg hverfandi, hvort
kostnaðurinri við það verður 100
þúsundunum meiri eða minni, að
eins að ^vo vei só frá öllu gengið,
að verkið sjálft só ábyggiiegt með
að koma að notum. En brýna
nauðsyn ber til þess að haga lán-
unum þannig, að mönnum sé
ekki íþyrigt með rentum og af
borgunum fyrstu árin, meðan fyr-
ir.tækjð er að myndast, en ekki
farið að verða mönnum að veru-
legu gagni.
Rað skal þó viðurkent, að eitt
heflr unnist við dráttinn, það sem
sé, að húsabyggingar eru nú
komnar i annað horf, en var þeg.
ar. áveitan var fyrst á dagskrá.
Nú eru menn komnir svo iangt
að byggja. góð og varanleg stein-
steypuhús. í stað timburhúsa, sem
fúna .niður fyr en varir, og heflr
þetta mikla þýðingu að því er
Jremur til nýbygginga á áveitu*
svæðinu, en slíkaf nýbyggingar
yrðu svo að segja alstaðar, bæði
á ibúðarhúsum, hlöðum og pen-
ingshúsum, og það ekki aðeins á
nýbýlum, heldur líka á þeim hæj'
um er áður hafa verið, því að
aukinn búrek&tur lsiðir auðvitað af
sér. aukriar og bættar, byggingar.
En þetta gágn vegur þó lítið á
móti tjóirinu við dráttinn. Það
eitt tjón verður ekki með tölum
talið, sem leiðir af ky.rstöðu iand-
. ;• >. -
búnaðarins síðasta áratugirm, með
an sjávarútvegurým hefir tek'ið
gagngerðri broytingu, enda er það
aoðs^ett, að , eigi landbúnaðurinn
iað ge'ta kept við aðra atvinnu-
vegi. þá þaaf fyrst og frernsí aukna
jarðrækt, svo að mannsvinnan geti
afkastað .margfalt meira.verki, en
hún gerir nú. Og jarðræktina
verða Aveiturnar fyrst og fremst
að leysa úr iæðingi.
En livað dráttinn snertir, er nú
komið sem komið er, og tjáir ekki
um það að sakast. Er óg þetta
ekki sagt í þeim. tilgangi, að áfeil-
ast þá', er ‘drættimim valdá, held.
ur til þess að benda á, að drátti
xfrinn á framkvæmd Flóaáveitunn-
ar er þegar orðirm meira en nógu
langur, svó að þeirra hluta vegná
'er alveg óhætt að byrja á verk-
iriu, og það hddur í dag en á
morgun.
Sjálföagt yrði'framboðið á vinnu-
krafti mjög mikið, þó ekki kæmi
til algerðrar.toeftingar *á sjávarút'
vegi í stórum stíl. Og FlÓRáveiti
an ein teku'r' á móti mörgum til
vimiu. T.il þess heflr verið ætlast,
nð verkið stæði yflr í þrjú ár, en
ef nauðsyn krefði, mætti vafaiaust
ko.ma að svo mörgu fólki, að
verkið gengi fljótar. Bæði áveitui
qg fráræsluskurðir yrð.u gerðir
yíðsyegar, uju áveitusvæðið og gætu
meim víst, junnið þar hundruðum
Sivm.'' r. án þoss hver þyrfti að
vera fyrir öðrum.
t'ao mun verða verk þingsins í
surr.m', að koma áveitunni í frain-
kvæmd, að þvi er snertir löggjöf
og lántöku. Og heföi. alt gengið
skapl 'i/a, yrði; senniíega byi jað á
ftamkyænad ver-ksins næsta sumar.
En eins og ástandið er nú, er það
nreira en ihugunarvert, hvort rétt
er að draga framkvæmd þessa
verks, og hvort, ekki verður nauð
syniegt að byrja á því þegar á
þessu vori, þótt íjárveitinguna
vanti. Fari svo, að alrnent at’
vinnuleysi verði, og um það ætti
að verða útséð nú á næstunui,
bei knýjandi nauðsyn til að skapa
nýja atvinnu í stað þéirrar er lok-
ast, og þá er Fióaáveitan hendi
næst. Náttúrlega yrði að taka
bráðabirgðarlán, en ekki yrði betra
að taba slík Ján til þess eingöngu
að halda líflnu í mönnum, án þess
að veita þeim neina atvinnu.
Vonandi er að stjórnin taki
þetta mál til athugunar og nefjist
handa í þessa átt, ef atvinnuleysi
er fyrirsjáanlegt, sem nú ei' víst
mikil hætta á.
*2ím moésuðu.
Eftir Guðmundu Nielsen.
---- Frh.
A víð og dreif.
Eg vil nú þegar geta þess, að
eftirfarandi lýsing á moðsuðuað-
fer-ðinpi er að nokkuru leyti tekin
eftir ágæt.ri danskri matreiðslubók,
en að sumu leyti bygð á eigin
reynslu, því moðsuða hefir í mörg
ár verið notuð meila og minna á
heimili mínu.
Eins og eg þegar hefl tekið fram
(sjá síðasta tbl. Þjóðóifs) er moði
suða fólgin í því, að sjóða matinn
yfir eldinum miklu skemur en
vanaiega er gert, taka síðan pott-
inn ofan og byrgja hann vandlega
í tilgerðu íláti; við þetta helzt
suðan nægilega lengi til þess að
maturinn fullsoðni.
Til þess að árangur af moðsuðu
verði bæði mikill og gó&ur, þarf
allur útbúnaður að vera í sem bestu
lagi og verkið vel og samviskusami
lega unnið; sé útb.únaðurinn siæ,m-
ur 'og eigi hroðvirkni og skeyting-
arleysi sér stað, má búast við, að
maturinn verði hálfkaldur og hálf■
hrár, þegkr til hans á að taka;
auk þess verða. kassarnir og kodd-
arnir, sem byrgt er með, innan
tíðar myglaðir og ógeðslegir. Eg
vona að þassi ummæli verði ekki
til þess að fæla neinn frá að koma
sér upp moðsuðu, því vissulega er
hægðarleikur að synda fyrir þessi
sker; vil aðeins taka skýrt fram,
hve nauðsyniegt er að uppfylla
áðurnefnd skilyrði, til þess að ár-
angurinn verði sem beztUr.
Tilhögun öll verður að sam-
svara þörfum heimilisins, — með
öðrum orðuni, hveit heimili verði
ur að „.sníða sér stakk eftir vexti".
Stærð kássanna verður að vera
hlutfallsleg við stærð pottanna, og
pottarrrri rrokkurnveginn að sarai
svara innihaldinu (rúmtakinu).
Moðsuða hepnast rniklu betur, ef
pottarnir eru hafðir hér um bil
fullir ; þess vegna er óráðlegt að
eida lítinn mat í stórum potti, —
miklu betra að hafa pottinn minni,
en fullan.
Fyrir þá, sem mikið hafa unr-
leikis og oft þurfa að elda fleiri r ótti
í einu err einn, er át eiðanlega heppi-
lega.st og notadrýgst að hafa tvo
moðsuðukassa, annan stærri og
hinn minni, eða þá fleiri ef þörf
gerist. Til rnála gæti líka komið
að hafa einn kassa stórann (af-
iangann) með tveimur eða fleiri
hólfum; en útbúnaður verður þá
að vera þannig, að eklá þurfi að
hagga minstu vitund við potti, sem
búið er að byrgja, því þá fer suði
an af. Þetta ætti að vera hægt
með því að skifta kassalokinu.
Kassarnir.
VenjuJegast eru notaðii' algeng-
ir trókassar, en vel má nota ýms
önnur ílát, t. d. ker, kirnur, tunm
ur o. fl. í stórum heimilum er
ágætt að nota tunnur, sem sagað-
ar eru sundur í miðju, og getur
maður þannig fengið tvö góð moð-
suðuilát úr einni tunnu. Lok eiga
að vera í öllum inoðsuðuíiátum
og falla þétt og vel. Ef trékass-
ar eru notaðir, er bezt að hafa
lokin á hjörum og festa þau niði
ur með hespu og keng. Það er
skemtilegast að láta smíða hæfli
lega kassa, en oftastnær má hjá
kaupmönnum fá t.ilbúna kassa,
sem geta verið ðgætir.
Kassarnir eiga að vera það viði
ir, að 3 þumiunga bil sé frá innri
hliðum kassans að pottbrúninni,
þegar harm er látinn standa í
miðju ; dýptin það mikil, að rúm
sé fyrir 3. þumlunga þykt lag af
heyi á botninum og fyrir 1 eða
2 kodda, sem hafðir eru ofan á
pottinum.
Sjálfsagt er að miða kassa-
stærðina við stæista pottinn, sem
ætlast er til að notaður verði i
hverjum kassa fyrir sig, því hæg.
ast er að byrgja minni potta í
sama kassa.
Algengast er að troða kassana
upp með heyi og gera síðan holu
í miðjuna fyrir pottinn; sumir
nota gamlar, hreinar tuskur eða
samanundin og þvæld dagblöð ;
hvorutveggja er gott, en litía
ástæðu só eg fyrir okkur hér austi
anfjalls til að sleppa heyinu, en taka
hitt upp í staðinn.
Bokkalegra þykir sumum að
hafa kassana tvöfalda, má þá hvort
sem vill slá sarnan fjölum, eða
hafa minni kassa innan í. Þver-
raynd af slíkum kassa yrði þannig :
=1.1
Bilið reiili kassanna, sera þarf
að vera 3 þumlungar á hvern veg,
verður að troða fr.st, með heyi.
Enn aðrír fóðra kassana með. |
striga, eða öðrum sterkum dúk,
og stoppa síða’i heyi railli kas ans
og stiigans. Þó ks.ssarnir séu
þannig útbúnir, er lauðsynlegt að
hafa hey á botninum og upp rnoð :
hliðunum á pottinum.
lllemmaniir.
Þeir þurfa að vera góðir og
falla vel að pottunum, því komist
gufan upp úr þeim, fer suðan fljóti
lega af og maturinn verður kald
ur og slæmur. Bezt er að hafa
tréhlemma, sem falia fast ofan í
pottirtn. Eg vil vara við að nota
blikkhlemma, sem eri! beyglaðir í
brúnunum; sé utn lit.la potta að
ræða, er áreiðanlega betia að
nota grunna diska, heldur en slíka
hlemrna.
Koddarnir.
Þeir þutfa helzt að vera tveir,
annar minni og hinn stærri; litii
koddinn er lagður beint ofan á
pottinn, þegar byrgt er, og stóri
koddinn þar ofan á; hann þarf að
vera það stór, að hægt sé að troða
honum niður með potthliðunum.
Báða koddana má fylla með heyi,
en þó er enn hetra að hafa fiður
í hinum minni. Utan um kodd-
ana þarf að hafa ver, sem hægt
er að taka af og þvo þegar þörf
geiist, Frh.
Ófriðurinn.
Af austurvlgstöðynnum heyrist
lít.ið. Eitt skeyti til „Morgunblaðsi
ins“ segir að stórskotahríð só haf-
in þar, en ná.nar ekki t.iltekið.
Annað skeyti getur um að Rússar
sæki fram hjá Moldá, eti sú á
kemur frá Bukovinu og rennur til
suðausturs í Seretfljót.. en Seret
fellur aftur eftir miðri Rúmeniu
norðanverðri út í Doná. Til
skamms tíma hafa vorieysingar
hamlað aðgjörðum þar eystra, en
ef til vill á stjórnarfarið á Rúss-
landi einhvern þátt i því, því að
skeyti til „Yísis“ frá 12. þ. m.
segir að hermálaráðherra Rússa
telji bæði hernaðar. og stjórnar'
horfur þat í landi hættuiegar.
Þegar Nikulási keisara var bylt
frá völdum, er mælt að Buchanan
sem þá var sendiherra Breta í
Pétursborg, hafi verið hlyntur bylt-
ingunni, því honum hafi þóttkeis-
ari og ráðanéyti hans ganga siæ-
lega fram í ófriðnum, og viljað
korna á þingbundinni keisarastjóm
með dugandi ráðaneyti, en svo fór
eins og oft vill verða í stjórnan
byltingum, að byltingin varð meiri
en til var ætl.ist. Hinn núveri
andi utanríkisráðherra Rússa,
Miliukov, vill halda áfram ófriðn-
um og þykir leiðitamur Bretum,
en Kerenski dómsmálaráðherra,
sem er foringi jafnáðar- og verka-
manna heflr vítt það á þinginu,
að Bretar séu látnir rába of miklu
þarílrndi. Mun flokku.: Kerenskis
frein n l:a,llast xð friði, og v 11 eigi
að F.ússar ísæíist ný lönd.
ÁBtandib í laidiru er ilt; verk-
færir menn fleitir á ligveiíinum,
og fhst ailir heitar og \agnar
tekni.1 í þarfir h* rsin -, en járn-
brauiii' strjálar svo 'nung:ui vofir
l