Þjóðólfur - 07.09.1918, Qupperneq 2

98
ÞJÓÐOLFUR
Sæþörung’ar.
Það er kunnugra en frá þurfi
að segja, að grasspretta hefur verið
mjög léleg í sumar víðast hvar á
landi hér. Er því auðsætt, að
heyjaforði muni verða lítill i haust.
Útlitið er ískyggilegt og sjálfsagt
er að reyna alt sem mögulegt er
til þess, að bústofn bænda verði
ekki settur á gaddinri, en minki
þó sem minst. Nú er svo komið,
að taka verður á því sem til er,
og nota margt, sem ekki er litið
við í góðu árunum. — Á eg þar
einkum við hina miklu gnægð
þörunga við strendur lands vors.
Þegar svona stendur á, er al-
mennur fóðurskortur voíir yfir, er
sjálfsagt að nota sér þessi auðæfi
hafsins eftir því sem hver hefur
dug til. Áður hef eg ritað um
þetta efni í Búnaðarritinu. Var sú
ritgerð sérprentuð og send í flestar
sveitir á landinu. Að þessu sinni
skal eg sérstaklega benda á, hvernig
þörunganna skal aflað og hvernig
bezt er að geyma þá.
Börunga er aflað á tvennan hátt.
— Annað hvort eru þeir teknir á
vaxtarstaðnum, eða þeir eru teknir
úr hrönnum (brúkum).
Þegar þörungar eru teknir á
vaxtarstaðnum, er lang-bezt að
skera þá um stórstraumsfjöru. —
Þar sem ströndum hallar lítið og
útfiri er mikið má auðveldlega'kkera
þarann efst í þarabeltinu. Einnig
má taka þarann þótt dýpra sé, en
til þess þarf þá kaðal nokkurra
faðma langan og króka eða nokk-
urskonar öngla. í þéttu þarabelti
eru krókarnir ágætt veiðarfæri.
Þar sem útfiri er mikið, má taka
sölin á þuru um stórstraumsfjöru.
Sölvareitirriir eru neðan við þang-
beltið. Þar sem strendur eru sæ-
brattar, eins og t. a. m. víða á
Austfjörðum, er erfiða viðfangs að
ná í þörungana. Þó má slæða þá
upp um stórstraumsfjöru, en sölva-
tekja í stórum stíl er erfið, þar
sem aðdjúpt er.
Þá er hin aðferðin, sem öllum
er tamast að viðhafa, að taka
þörungana úr hrönnunum (brúk-
unum). Ef menn vilja þá aðferð-
ina, þá er ekki um annað að gera
en að taka það, sem öldur hafsins
bera á land. Þó ber þess að gæta,
að hollara er fyrir skepnurnar að
taka úr hrönnum í klettafjöru eða
stórgrýttri Qöru, en að taka úr
sandorpnum hrönnum.
Þá hef eg bent á þessar tvær
aðferðir til þess að ná í þörung-
ana, er þá eftir að tala um verk-
unina. Er er um tvent að ræða
eins og heyverkun, sem sé: að
þurka og súrsa.
Bezt er að þurka þörungana
fyrir kýr. Ef þörungar eru teknir
nýir er ágætt að þeir rigni eða sé
þvegnir, og síðan þurkaðir á ein-
hverjum góðum þurkvelli. — Þegar
þeir eru þurrir orðnir eru þeir
geymdir eins og hvert annað þurt
hey. Sé þarinn stórvaxinn eins og
t. a. m. Maríukjarni og Beltisþari,
er bezt að brytja hann nokkuð
smátt áður en gefið er. Þurkaða
þörunga á að afvatna áður en gefið
er og hella niður vatninu sem þeir
hafa legið í.
Þá er súrsun þörunga ágæt
verkunar-aðferð. Daníel Jónsson
bóndi á Eiði á Langanesi viðhafði
fyrstur manna þessa aðferð, og er
það mesta furða, hve fáir af ná-
búum hans hafa tekið það eflir
honum. — Asgeir í Knararnesi hefur
tekið aðferðina upp að dæmi Daniels,
Bæði Daníel og Ásgeir hrósa súr-
þaranum mjög og segja hann sé
afar-gott fóður, einkum fyrir sauðfé.
Á Eyrarbakka hafa menn og við-
haft súrsun. Gryfjurnar hjá Daníel
á Eiði eru nú 6 X 6 X ^ álnir. —
Þær geta auðvitað verið dýpri,
alt eftir því, hvernig hagar til. —
Daníel hefur grafið gryfjurnar í
malarkambinn og hlaðið þær inn-
an með streng og fylt þær úr
hrönnum og borið svo farg ofan á.
— Súrsun þörunga verður efalaust
algeng hér á landi er stundir líða.
Verkaður þari er að allra dómi
hollari en nýr þari og ættu menn
því að afla sér forða af verkuðum
þara. — En séu menn neyddir til
að gefa nýjan þara, þá er um að
gera að hreinsa hann sem bezt og
afvatna.
Eg hef áður (í Búnaðarritinu)
tekið fram, að af sæþörungum eru
sölin bezt til fóðurs, þar næst
beltisþari, þá kemur maríukjarni
(murukjarni fyrir norðan). Þang-
tegundirnar, sem allsstaðar er nóg
af, eru lakari og þær á ekki að
taka, ef menn geta náð í góðu teg-
undirnar. — — —
Þar sem sölvafjörurnar eru
miklar, væri hyggilegt að taka sem
mest af sölvum og þurka. Nægur
markaður mundi fást í nærsveit-
um, þótt meira væri tekið en menn
þyrftu sjálfir á að halda. Þá væri
og hyggilegt að súrsa þang í þó
nokkuð stórum stíl þar sem mikl-
ar hausthrannir berast á land.
Algengt er í sumum sveitum að
menn iáta sauðfé að mestu leyli
lifa á fjörubeit. Gengur féð þá í
hrönnum fyrri part vetrar, en í
bitfjöru seinni partinn, en víða er
bitfjaran af skornum skamti síðari
hluta vetrar og oft og tíðum getur
alveg tekið fyrir hana. Þar sem
svo hagar til er alveg sjálfsagt að
súrsa svo mikið að haustinu, að
nóg sé, þótt takj fyrir fjöru. Að
minsta kosti ætti að vera nóg af
súrþara síðari hluta vetrar þegar
hrannar nýtur ekki lengur — þess
utan er súrsaður þari — og gaml-
ar hrannir (brúkir) — hollari en
nýr. —
Helgi Jónsson.
(Önnur blöð eru beðin að taka
þessa gr«in upp.)
NB.
Tvö blöð koma út af Þjóðólfi
þessa viku, nr. 23 og nr. 24.
Loftskeyti.
París 30. ágúst.
í dag hafa Frakkar haldið áfram
sókn í héraðinu umhverfis Canal
du-Nord, sem þeir hafa algerlega
á valdi sínu, nema í nánd við
Catigny og Sermais.
Frakkar hafa náð á sitt vald
Ouesnoy-skógi norðaustur af d’Fcu-
villay og Éeaurains. Sunnar hafa
orgið blóðugir bardagar.
Frakkar halda Noyon, þrátt fyrir
áköf áhlaup Þjóðverja og halda
sókn áfram til Lisieres sunnan
við Happlincourt. Frakkar hafa
náð fótfestu á Tente-hæðunum
suður af Simeon-fjalli, fyrir aust-
an Noyon, tekið Langrimont og
Morlincourt og nokkur hundruð
fanga,
Á milli Oise og Aisne hefir
Frökkum tekikt að komast yfir
Ailette-sléttuna á mörgum stöð-
um fyrir sunnan Campagny hér-
að, þrátt fyrir mótstöðu Þjóðverja.
Guny og Pont-Saint-Mard hafa
Frakkar á valdi sínu.
Berlín 30. ágúst (að kvöldi).
Mikil áhlaup Breta á breiðum
vígvelli suðaustan við Arras hafa
mistekist, Bardagar hér og hvar
norðaustan við Noyon og við Ail-
ette.
París 31. ágúst (aðfaranóttina).
I gærdag hafa Frakkar hrakið
aftur á bak alt til íljótsins fyrir
austan Canal du-Nord þann lið-
styrk Þjóðverja, sem ennþá veitir
mótstöðu. Catigny og Sermais eru
nú á valdi þeirra. Sækja Frakkar
fast fram; hafa farið yfir skurð-
inn andspænis Catigny og Beau-
rains, tekið Chevilly og 89. hæð-
ina og vaðið inn í Genory. Nokkru
sunnar hafa blóðugir bardagar stað-
ið í héraðinu fyrir norðan og aust-
an Noyon. Frakkar halda Happlin-
court og Mont st. Siméon.
í þessum bardögum hafa þeir
tekið fanga hundruðum saman.
Milli Oise og Aisne hefir ekki
minna gengið á með bardaga. Við
fljótið fyrir norðan Ailette hafa
Frakkar tekið Champs-þorpið og
fyrir norðan Soissons hafa þeir náð
á sitt vald Chavigny og er nú
herlína þeirra um Lisiéres fýrir
vestan Crouy.
París 31. ágúst.
Aðstaðan á vígstöðvum Frakka
er sem hér segir: í nótt voru á-
kafar stórskotaliðsorustur umhverf-
is Canal-du-Nord, norður af Noy-
on milli Ailette og Aisne.
Gagnáhlaup Þjóðverja í Cham-
pagne hafa verið árangurslaus.
París 1. september.
í dag hafa æðisgengnar orustur
haldið áfram í héraðinu umhverf-
is Canal-du-Nord og fyrir norðan
Soissons. Þrátt fyrir ákafa mót-
stöðu Þjóðverja, hafa Frakkar fram-
gang fyrir norðan Soissons, og
einnig í 'Champagne á árbakkan-
um fyrir austan Canal-du-Nord.
Tilraunir Þjóðverja að hefta
framgang Frakka í Chevilly hafa
engan árangur borið og er hérað-
ið á valdi Frakka eftir að Þjóð-
verjar höfðu tekið það tvisvar.
Frakkar hafa tekið 2000 fanga.
Frakkar hafa lengt sóknarlínu sína
fyrir norðan Happlincourt og Mor-
lincourt, norður af Soissons.
í áköfum orustum hafa Frakk-
ar tekið Juvigny, Crouy og ráðist
á Lisieres fyrir vestan Leury.
Berlín 31. ágúst (um kvöldið).
Sunnan við Arras hefir áhlaup-
um Br9ta verið hnekt. Barist fyr-
ir norðun Somme.
Beggja megin við Noyon og
milli Oise og Aisne hafa Frakkar
hafið áhlaup eftir hina grimmustu
stórskotahrið.
Wien 31. ágúst.
Frá ítölsku vígstöðvunum: í
Judicarien hafa njósnarliðssveitir
vorar unnið vel á. Monte Majo
austan vert við Pásubio, komst í
gær um stund í óvina hendur.
Meir en tveggja stunda stórskota-
hríð og skotgrafaeldur, neyddi oss
til undanhalds og komust þá ítalir
í skotgrafir vorar. Kom oss bráð-
lega liðstyrkur nokkur og rákum
vér þá óvinina af höndum oss
eftir harða viðureign. ítalir mistu
þar 200 fallinna manna, en um
100 voru handteknir.
Grydingaland.
Bretar hafa nú mestan hluta
Gyðingalands á valdi sínu. Lítur
út fyrir að það sé föst ákvörðun
þeirra að láta það eigi af hendi
aftur við Tyrkji, að loknum ófriðn-
um. Kveðast Bretar vera tilneyddir
að hafa þar tögl og halgdir í stjórn
þessa lands; annars geti þeir aldrei
verið óhultir um Suezskurðinn,
sem er ein af lífæðum brezka rík-
isins, eða trygt yfirráð sín í
Egyptalandi. Geti þeim stafað mikil
hætta af því, ef óvinveittar þjóðir
eflist til valda í Palestínu, eins og
þegar hafi sýnt sig í þessum ófriði.
En hvað þeir ætla sér að gera
við Gyðingaland eftirleiðis er
ekki fullráðið enn sem komið er,
eftir þeim útlendum blöðum að
dæma, sem hingað hafa borist.
Hvort það verður gert að brezkri
nýlendu eða því veitt eitthvert
Þiúðolfnr nr itlreiiiasta Tifnil