Þjóðólfur - 11.09.1918, Side 3

ÞJOÐOLFUR
103
Yerzlunarskóli Islands
verðursettur 1. október næstk. kl. 4 síðdegis. — Sérstakt náms-
slieiö fyrir verzlunarmenn verður haldið ef nægilega
margir umsækjendur gefa sig fram fyrir 1. okt.
Upplýsingar um námsskeiðið og annað er snertir skólann, gefur
skólastjóri, sem verður til viðtals í skólahúsinu við Yesturgötu kl.
2—3 daglega.
Jón Sívertsen.
Frá Alþiiigi.
Samhandslagafrnmvarpið kom
til fyrstu umræðu í Neðri-deild
Alþingis, þegar 2. september
kl. 4 síðdegis. Varð því að leita
afbrigða frá þingsköpum til þess
að málið yrði rætt. Var það leyft
með öllum atkvæðum deildar-
manna nema einu (Benedikts
Sveinssonar), sem átaldi það all
óvægilega, að máli þessu yrði flýtt
svo mjög. Fann hann og frumv.
ýmislegt til foráttu, vildi ræða
það í góðu tómi og gera breyt-
ingar á því. Var það einkum jafn-
rétti danskra og íslenzkra þegna,
flskiveiðar Dana hér við land og
©fþröng riftunarskilyrði samnings-
ins, sem honum voru þyrnar í
í augum. Varð um það þref nokk-
nrt í deildinni. Helztu formælend-
ur frumvarpsins voru þeir Bjarni
Jónsson frá Vogi og Einar Arn-
órsson prófessor.
Önnur umrœða /ór fram 6. þ.
m. Var þá útbýtt nefndaráliti frá
meiri hluta sameinaðra fullveld-
isnefnda efri og neðri deildar
Álþingis 1918 í þessu máli. Hafði
nefndin hin sameinaða klofnað,
þar eð einn nefndarmanna, Magn-
ns Torfason (þingm. Isfirðinga),
lýsti sig ósamþykkan frumvarpinu
og gaf út sérstakt nefndarálit sem
kom út nokkru síðar. Réði meiri
hlutinn til að samþykkja frum-
varpið óbreytt. Þá var og útbýtt
breytingartillögum, sem Benedikt
Sveinsson bar fram við sambands-
lagafrum varpið1). Mælti Ben. Sveins-
son enn á móti því að málið yrði
rætt; þar eð samkvæmt þingsköp-
um, eiga að líða 2 nætur frá því
að nefndaráliti er útbýtt og þar
til málið er tekið til umræðu.
Eigi tók deildin mótmæli hans til
greina, heldur leyfði umræður.
Urðu þó fjögur atlrvæði móti um-
ræðum (Ben. Sv., síra Sig. Stef.,
Gísli Sveinsson og Magnús P.).
Var svo frumvarpið rætt, breyt-
ingartillögur Benedikts Sveinsson-
ar allar feldar og málinu vísað til
þriðju umræðu.
Þriðja umrœðan fór fram þann
7. Jcl. 10 og frumvarpið samþykt
með öllum atkvæðum gegn einu
(Ben. Sv.) og afgreitt til efri deild-
ar.
Sama dag Jcom það bæði til fyrstu,
og annarar umrœðu í Efri-deild.
Var þar lagt fram nefndarálit
minnihluta fullveldisnefndar (Magn.
Torfason), með breytingartillögum
þeim er hann bar fram á frum-
varpinu. Urðu umræður all langar
og lauk svo að breytingartillögur
hans voru annaðhvort feldar, eða
hann tók sumar aftur, og málinu
síðan vísað til þriðju umræðu.
Á mánudaginn 9. J>. mán. var
siðan sambandslagafrumvarpið
samþykt óbreytt við þriðju um-
rœðu í Efri-deild og afgreitt sem
lög frá Álþingi. Var það og vel
farið. Hitt var óviðkunnanlegt mjög
— hversu máli þessu var flýtt á
1. Breytingartillögur hr. Bonedikts
Sveinssonar og Magnúsar Torfasonar
verða síðar birtar í blaðinu.
þinginu, — að vart fór nokkur
umræða fram um málið, svo að
eigi yrði að leita afbrigða frá þing-
sköpum. Verður eigi séð að nokk-
ur nauðsyn hafi borið til þessa og
er því þessi aðferð þingsins lítt
skiljanleg.
Y antranstsy lirlýsin gar.
Svohljóðandi „Tillögu til þings-
ályktunar um vantraustsyfirlýsing “,
báru þeir fram séra Sigurður Stef-
ánsson og Halldór Steinsson: „Al-
þingi ályktar að lýsa vantrausti á
núverandi atvinnumálaráðherra og
skora á hann að beiðast þegar
lausnar, svo og skora á forsætis-
ráðherra að gera þegar fullnægj-
andi ráðstafanir til þess að at-
vinnumálaráðherrann verði leystur
frá embætti." Ennfremur bar séra
Sigurður Stefánsson fram „Viðauka
tillögu" við þingsáiyktunartillögu
þessa. Hún var svo hljóðandi:
„Ennfremur að lýsa vantrausti
sínu á núverandi fjármálaráðherra
og skora á hann að beiðast lausn-
ar þegar í stað, svo og skora á
forsætisráðherrann að gera þegar
fullnægjandi ráðstafanir til þess að
fjármálaráðherrann verði leystur
frá embætti."
Voru vantraustsyflrlýsingar þess-
ar ræddar í Sameinuðu þingi þ.
9. þ. mán. frá því kl. 1 e. h., þar
til komið var fram yflr miðnætti.
Voru þá umræðurnar, sem höfðu
orðið ærið heitar uppá síðkastið
þá skornar niður og málinu borgið
við, með rökstuddri dagskrá frá
Guðmundi Björnson landlækni,
sem var samþykt moð 20 atkv.
gegn 12 að viðhöfðu nafnakalli.
Dagskráin var svo hljóðandi: „Þar
sem vantraustsyflrlýsing sú, sem
fram er komin til atvinnumála-
ráðherra og fjármálaráðherra, get-
ur spilt eindrægni þeirri, sem nauð-
synleg var og er fyrir framgang
aðal-máls þings og þjóðar — sam-
bandsmálsins, — sem enn er ekki
útkljáð að fullu, þá þykir þinginu
ekki hlýða, að bera hana undir
atkvæði og tekur fyrir næsta mál
á dagskrá." Svo lauk því í það
sinn. Verður ef til vill eitthvað
skýrt. frá umræðum á þinginu um
þetta mál, síðar í Þjóðólfl.
TTiit og þetta
úr útlendum blöðum.
Veiðibrellnr.
Bretar neyta ýmsra bragða til
að koma kafbátum Þjóðverja fyrir
kattarnef. Fæst af úrræðum þeirra
hafa verið gerð heyrum kunn. En
þeir þykjast hafa í öllum þumlum
við kafbátana nú uppá síðkastið.
Það er ein af eldri veiðibrellum
þeirra, sem hér skal sagt nokhuð
frá.
Það var í byrjun síðasta mán-
aðar, að sir Eric Geddes flotafor-
ingi Breta hélt ræðu í London,
þar sem saman komnir voru ýms-
ir herforingjar úr liði Bandamanna.
Sagði hann þeim ýmislegt um við-
ureignina við kafbátana, sem áð-
ur hefir eigi mátt birtast, en nú
vissu Þjóðverjar um þá hluti og
væri því eigi ástæða til að leyna
þeim. Meðal annars sagði hann
að í flota Breta og Ameríkumanna
hefði alt fram að þessu verið til
skip, sem almenningur heflr eigi
mátt fá neina vitneskju um hvern
veg væri úr garði ger, eða til hvers
þau væri höfð. Þau voru kölluð
„Q“ skip. Það voru allrahanda
skip, — gamlir „fragt“-dallar,
gömul seglskip eða gamlir gufu-
„sleðar", en þau voru líka annað
meira — það mátti sem sé á svip-
stundu breyta þeim í herskip, eða
þau voru öllu heldur dularbúin
herskip. Til dæmis sagði aðmír-
állinn þeim sögu af einu þessara
skipa — Q„ 50“; það var gamalt
kolaskip, og leit út eins og hvert
annað vöruflutningaskip fljótt á að
líta. Skipshöfnin leit og út eins
og vant er að vera um sjómenn
á svona skipum, — all óhermann-
legir meðan það lá í höfn. Skip-
stjórinn fær svo látandi skipun:
„Kafbátar sökkva brezkum og
Amerískum skipum á þessum slóð-
um: (staðurinn ekki tilgreindur
hér). Farið þangað tafarlaust“.
Kl. 11 að morgni er Q„ 50“ kom-
ið út í Atlantshaf. Kafbátur sézt
í nágrenninu og Q„ 50“ leggur á
„flótta". Átta mílur á „vöku“ er
það mesta sem skipið kemst, en
skipstjórinn lætur ferðina eigi vera
meiri en sem svarar 5—6 mílum,
en lætur kynda afskaplega undir
katlinum svo það líti út eins og
þeir fari fylstu ferð, eftir reyknum
að dæma, sem leggur upp úr reyk-
háfnum. Kafbáturinn nær þeim
óðar og sprengikúlu lýstur niður
á þilfarið, sem særir eða drepur
nokkra menn. Q„ 50“ hægir ekki
meir á ferðinni, en sendir frá sér
merkjaskeyti um að kafbátur elti
það með skothríð og biður um
hjálp; Skipshöfnin ætli að fara að
fara í bátana og yfirgefa skipið.
Kafbáturinn nær skeytunum og
eltir sem ákafast. Sprengikúla frá
kafbátnum eyðileggur eina af þrem-
ur fallbyssum, sem er á „Q 50“,
þótt þær sjáist ekki frá kafbátn-
um; hefði hann komið nokkru
nær, mundi hann hafa fengið að
kynnast þeim. Kafbáturinn sendir
hvert tundurskeytið á fætur öðru
og til þess að blekkja Þjóðverjann
enn meir, . skipar skipstjórinn á
„Q 50“ nokkrum af skipshöfninni
að yfirgefa skipið og fara í bátana,
en aðrir hlaupa fyrir borð. Sjálfur
bíður hann í felum á skipinu ásamt
með einum eða tveiœur sjóliðs-
foringjum og mönnum þeim, sem
eiga að þjóna fallbyssunum. Hleypa
þeir mikilli gufu út úr vélinni, svo
það líti út eins og hún hafl lask-
ast af skothríðinni frá kafbátnum.
Þetta varast kafbáturinn ekki og
kemur upp all nærri. Kastar þá
„Q 50“ grímunni og lætur rigna
sprengikúlum á kafbátinn, sem
kemua ekki vörn fyrir sig og
sekkur, enda er þá og komið her-
skip til sögunnar, sem „Q 50“
hafði kallað á til hjálpar. Hafði
viðureign þessi staðið frá því fyrir
hádegi og þar til kl. var orðin 4
e. h. (Frh. siðar.)
Úr greÍDÍnni um mjaltavél-
ina „Succe88“ hefir af vangá fall-
ið niður hálf þessi setning: „einn-
ig má nota rafmagn til að knýja
mjólkurvélina og þarf þá til þess
xj2—3/4 Jiestafia rafJireifi,vélu. Eru
menn beðnir að athuga þetta.
Breytisgartilligir
við frumvarp til dansk-íslenzkra
sambandslaga. — Flm. Benedikt
Sveinsson.
1. Við 6. gr. Greinin orðist svo:
íslenzkir ríkisborgarar og danskir
ríkisboigarar skulu að engu leyti
sæta óhagkvæmari kjörum hverir
í annars ríki en ríkisborgurum
nokkurs annars lands eru þar veitt.
Slíkt hið sama gildir um af-
urðir og afrakstur beggja ríkjanna.
Ríkisborgarar hvors lands eru
að sjálfsögðu undanskildir her-
skyldu í hinu.
2. Við 7. gr. Greinin orðist svo:
Danmörk fer með utanrikismál
íslands í umboði þess þar til ís-
land tekur þau sjálf til meðferðar
eða gerir um þau aðra skipan.
Þar til ísland gerir aðra skipan
má ísleDzka stjórnin skipa trún-
aðarmann í utanríkisráðuneyti
Dana til þess að starfa að íslenzk-
um málum.
Nú eiga Danir einhversstaðar
engan sendiherra eða sendiræðis-
mann, og skal þá skipa hann, ef
ísleuzka stjórnin óskar og sam-
kvæmt hennar tilnefningu, enda
greiði ísland kostnaðinn. Með sömu
skilyrðum skal skipa ráðunauta
með þekkingu á íslenzkum högum
við sendisveitir og ræðismanna-
embætti þau, sem Danir hafa nú.
Ef stjórn íslands kýs að senda úr
laudi sendimenn á sinn kostnað
til þess að semja um sérstök ís-
lenzk málefni, má hún framkvæma
það og þá jafnframt kunngera
utanríkisráðuneyti Dana slíkar
ráðstafanir. Frh.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
________Magniís Björnsson._______
Prentsmiðjan Gutenberg.