Þjóðólfur - 16.09.1919, Blaðsíða 2

18
Þjoðolfur
Sparié fíesíanaf fiví vofurinn Jor í fíöné!
Látið því staðar numið hjá Sigtúnum
og lítið inn i verslun mína og þið munuð
sannfærast um að þar finnið þið það sem
Z z ykkur h e 1 s t vanhagar . um. z z
^Jöriirnar vanóaðar og vorðié ofíir fivi
—- - som Bosí gorist. =====
Virðingarfylst.
Cgilí Sr. ^fíoraronson^
skoðun hinna síðastnefndu, þeirra
er ekki viija hafa annað eða meira
en erindreka, í orðsins eiginlegu
merkingu. En til þess að rnálið
megi ganga fram og embættið að
skapast, telur blaðið nauðsynlegt,
að sá grundvöllur sé lagður, er
tryggi nokkurn veginn að þessu
starfi verði vel og sómasamlega
gegnt, svo að það megi koma að
tilætluðum notum. Rað sem rnestu
skiftir, og það sem málið á að
standa og falla með, er það, hvort
nokkrum hæfum manni er á að
skipa í þetta embætti. Undir því
er alt komið um gagn þess og
gildi. Fyr en sá maður er fundinn,
einhver sem treysta má, laginn,
lipur og hygginn, maður sem hefir
vit á verslun og viðskiftum, má
ekki stofna þetta embætti. Slíkir
menn eru vitanlega fáir vor á
meðal og því vandfundnari sem
þeir eru, því betur þaif þingið að
hugsa sig um áður en það ákveður
að maður skuii sendur. Kostnað-
urinn við stofnun þessa embættis
er að vísu mikill, miðað við gjald-
þol landsins eins og það er nú,
en miklu meira en launin sjálf
skiftir það, hvort til starfs þessa
velst nýtur maður eða óhæfur,
maður sem líklegur er til að vinna
landinu gagn eða gera því mein;
en þab gæti hann auðveldlega gert
óafvitandi, ef hann t. d. hefði ekki
verksvit eða kæmi óheppilega fram
að einhverju leyti, er mest riði á.
Undir slíkum miiligöngumanni gæti
það mjög verið komið, hvort sætt
yrði heppiiegustu markaðskjörum
eða samið yrði í vitleysu. Margt
mætti teija, er sýnir, hve nrikið
mundi mæða á þeim manni, er
gegndi trúnaðar- og nauðsynja
málum þjóðarbúsins í þeim iönd-
um, er við höfum nú einna mest
saman við að sælda.
Ress vegna á það að vera krafa
allra, sem ekki er sama um vei-
ferð þessarar þjóðar, að }etta sendi-
mannsembœtti, sem getur orðið svo
mikilsvarðandi, verði ekki stofnað
fyr en fundinn er og ákveðinn hcefur
hjarta, og hiær hugur við hlíð-
unum austan fram með Eyjafirði.
Brosið þeirra bætir honum föður-
missinn. Fleiri hlíðar hafa því
getað gengið í augun á fornv
mönnum en Fljótshlíðin ein í
augu Gunnari. Það er stundum
sagt, að fornmenn muni lítt hafa
sint fegurð náttúrunnar. Mér finst
ekki Hallsteini verða borið það á
brýn. Annars yrkja þeir sjaldan
tilfinningaljóð. Þossi kviðlingur
Hallsteins fæðist svona ósjálfrátt.
Rórhaddur hofgoði frá Mærinni
í Þrándheimi tók ofan hofið áður
en hann fór og hafði með sér út
hingað súlurnar og hofsmoldina.
Hann nam Stöðvarfjöið og „lagði
Mærina-helgi á allan fjörðinn, og
skyldi þar engu týna, nema kvikfé
heimilu." Eg skil þessi orð svo,
að hann hafi helgað allan Stöðvar-
fjörð endunninningunni urn Mæriua
í Norvegi, áttiiagana sína, og látið
hana svífa eins og hulda verndar
vættí yfir hverri kvikii skepnu í
firðinum, svo að þar mátti engu
maður til að gegna því. Annars
gæti svo farið, að sendiförin yrði
ekkert nema kostnaðurinn fyrir
þjóðina, ef ekki annað verra. —
Atvinnu eða brauðgerðar-pðlitíkin
má ekki ná til veitingar þessa
embættis, ef það verður stofnað.
Jóhann Sigurjónssonn
d á i n n .
Hann andaðist í Kaupmannahöfn
sunnudaginn 31. ágúst, tæplega
fertugur — fæddur 19. júní 1880
í Suður-Ringeyjarsýslu, sonur
merkisbóndans Sigurjóns, er löng-
um var kendur við Laxamýri.
Jóhann Sigurjónsson var eitt af
höfuðskáldum þjóðarinnar síðasta
áratuginn, ogsá íslondingurinn, er
víðförlastur hefir orðið í bókment-
um annara þjóða. Hann færðist
fyrstur 1 fang það stórræði, að rita
á erlenda tungu. Og þó að einstaka
raddir heyrðust í þá átt, að slík
ritmenska bæri h'tinn vott um
þjóðrækni, þá var það misskiln-
ingur. íslendingurinn var svo auð-
kendur, hvar sem skáldið fór.
íslensk náttúra og íslensk menn-
ing var hjartfólgnasta yrkisefnið.
Úr sögum þjóðarinnar og fræðum
hennar voru sterkustu þættirnir
í ritum hans ofnir. Og þess má
geta, að Jóhann var sá af skáldum
vorum suður við Eyrarsund, er
sjálfur þýddi rit sín og kostaði
kapps um að landar hans fengju'
að njóta þeirra að jöfnu við aðrar
þjóðir. Og máíið á rit.um hans var
ekki bókmentum vorum til
skammar.
Að öðru leyti skal hór enginn
dómur lagður á skáldrit Jóhanns.
Hitt veit íslenska þjóðin, að enginn
sonur hennar hefir giæstri sigurför
farið um heirainn síðasta áratuginn.
Ress vegna harmar hún það, að
slíkum syni hennar skyldi ekki
endast lengur aldur til þess, að
bera frægð hennar og sóma er-
lendum þjóðum.
kvikindi granda öðru en sláturfé,
og hver smáfugl fékk þannig að
njóta ástarhugarins, sem Óórhaddur
bar til heimilisins forna. Og mo!d
kemur hann með þaðan, til þ@ss
að reisa bústað sinn í nýja landinu
í helgri heimajörð. — Sarna gerði
F’órólfur Mostrarskegg. Hann var
frá eynni Mostur á Sunnhörðalandi.
Eg sigldi einu sinni um kvöld
noiður’hjá Mostur og þóttist sjá
þar fell, er minti mig á Helgafell
í Þórsnesi, þar sein Þórólfur nam
land, bæði að stærð og lögun.
Mér flaug þegar í hug: Parna
hefir Þóróifur búið. Skyldi ekki
fórólfur líka hafa þótst karmast
við svipinn, er hann sigldi inn
Breiðafjötð og sá nesið og fellíð?
Skyldi hann ekki hafa niinst þá
eyjatinnar sinnar og fellsins heima
þar, og því gcfið fellinu nafnið
Helgafell og tekið svo miklu ást-
fóstri við það, að hann gerði það
að heigum griðastað og kvað á,
að þangað mætti eriginn óþveginn
augum líta. Rað gæti þá mint
Ressi voru rit Jóhanns Sigur-
jónssonar, er út komu á íslensku:
Bóndinn á Hrauni, Fjalla Eyvindur
og Galdra-JjOÍtur. Hafa öil þessi
leikrit verið sýnd í Reykjavik.
Síðasta leikrit hans, Lyga Mörður,
— efnið úr Njálu — hafði hann
sent Leikfélagi Reykjavíkur; en
sjálfsagt verður þess langt að bíða,
að það verði sýnt á leiksviði. En
gera má ráð fyrir, að íslenskir
bókaútgefendur láti ekki á sér
standa að gefa bókina út, svo
alþýða fái að kynnast þessu siðasta
verki 3káldsins.
Uppboð á skcnulum vörum.
Regar kaupfar kom loks til
Eyrarbakka, í lok f. m., voru
vörurnar rneira og mitina skemdar
og að einhvetju leyti eyðilagðar,
eftir langvint sjóvolk og vandræða
skap, er skipið hafði rataö í.
8, þ. m. var uppboð á Eyrarbakka
og þar selt ntikið af rúgmjöli og
sykri. Komst mikið af þessari vöru
í ótrúlega hátt verð, stappaði nærti
söluverði á óskemdri vöru. Er
undailegt hve margir gera lítinn
mun á skemdu og óskemdu, ekki
síst. þegar þeir eiga kaup sín undir
því handahófi, sem gildir á uppboði.
Maður druknar.
Miðvikudagskvöldið 27. ág. vildi
það sorglega slys til, að Helgi
Ólafsson, frá Stórahrauni, drukn-
aði í Hóisós í Öifusi. Er ókunnugt
um hvernig slysið hefir viljað til.
Var Helgi heitinn einn á ferð, og
líklegt að hann hafi ekki farið á
réttum sr.að, en ósinn vatnsmikill.
Helgi var sonur Ólafs heitins
prests, er síðast var á Stóra-
IJraunL Efnismaður á besta aldri
og vel látinn af öllum er hann
þektu.
Bifreiðarslys.
Föstudagskvöldið 29. ág. hvolfdi
vöruflutningabifreið neðarlega í
Kömbum og beið ölmstjórinn þegar
bana. Höfðu „bremsurnar" bilað,
að því er menn hyggja, og hraðinn
á bifreiðinni þá aukist svo, að við
ekkert vatð ráðið. Einn farþegi var
með, Sigurður bóndi í Hrepphólum,
og fór hann úr liði á öxlinni og var
fluttur til Reykjavíkur, en er nú
heim farinn til sín fyrir nokkru.
Bifreiðarstjórinn hét Einar Krist-
insson, ungur maðnr, og átti
heima í Hafnarfirði.
raann á Daníel spámann í Babýlon,
sem jafnan getði þar bæn sína við
þann glugga á húsi sínu, er vissi
að Jerúsalem, heimkynninu forna.
Ef þessa væri rétt ti! getið, þá
eru þessir menn okki ræktarlausir
synir, er hlaupa að heiman af
léttúð og lausung. Reir þurfa þá
ekki að sækja úrættis Norðmerin
nú á tímurn ástina til átthaga
sinna og að þykja Norvegur
íegursta landið í heimi. Og óþarft
finst mér, þá, eins og margir gera,
að rengja það, að Gunnar hafi átt
bágt með að skilja við Hlíðina
sína, af því hvað honurn fanst
hún fögur og þótti vænt um hana.
Peir vissu það þessir menn engu
síður en við nú, hversú „römm
or sú/taug, sem rekka dregur
föðurtúna ti!.“ Pessar sögur sýna
um leið glögt og einkennUega,
hvernig þessir menn leggja sína
átthagaást við landnám sitt hér.
Bað verður þeim engu miður
heilagt, og er þess víða gotið, að
þeir leggi helgi og átrúnað á steina,
fell o. fl. Alt var þetta líka bygt
af landvættum, máttugum, sbm
bet.ra var að hafa með sér en
móti. Landvættirnar eru í þjóð-
trúnni dularfullar kynjaverur, sem
byggja holt og hæðir, jafnvel víkur
og voga, vötn og fossa. Rær eru
eins og sál landsins og imynd þess,
harðfengar og stórgerðar, kunna
illa dáðleysi og örkvisaskap, en
eru aftur tryggar og vinir vina
sinna, þar sem dugur er og
drengskapur í móti. Sumar land-
vættasögurnar eru eins og skáldleg
útmálun þjóðtrúarinnar á þvi,
hvernig ástir takast og trygðir
festast, hvernig landið svipmikla
og hatða fagnar þessum rtýkomnu
hugprúðu görpum og hugir þeirra
laðast, að þvi aftur á rnóti. Andi
lands og þjóðar rennur sarnan.
í’jóðin festir rætur í landinu og
það mó.tar hana eftir sér. fegar
Moldagnúpur seist að í Grindavík
'með sonunr sínum, eru þoir
fénaðarfáii. Þá dreymir Björn son
hans að bergbúi kemur fil hana