Þjóðólfur - 16.09.1919, Blaðsíða 2

Þjóðólfur - 16.09.1919, Blaðsíða 2
18 Þjoðolfur Sparié fíesíanaf fiví vofurinn Jor í fíöné! Látið því staðar numið hjá Sigtúnum og lítið inn i verslun mína og þið munuð sannfærast um að þar finnið þið það sem Z z ykkur h e 1 s t vanhagar . um. z z ^Jöriirnar vanóaðar og vorðié ofíir fivi —- - som Bosí gorist. ===== Virðingarfylst. Cgilí Sr. ^fíoraronson^ skoðun hinna síðastnefndu, þeirra er ekki viija hafa annað eða meira en erindreka, í orðsins eiginlegu merkingu. En til þess að rnálið megi ganga fram og embættið að skapast, telur blaðið nauðsynlegt, að sá grundvöllur sé lagður, er tryggi nokkurn veginn að þessu starfi verði vel og sómasamlega gegnt, svo að það megi koma að tilætluðum notum. Rað sem rnestu skiftir, og það sem málið á að standa og falla með, er það, hvort nokkrum hæfum manni er á að skipa í þetta embætti. Undir því er alt komið um gagn þess og gildi. Fyr en sá maður er fundinn, einhver sem treysta má, laginn, lipur og hygginn, maður sem hefir vit á verslun og viðskiftum, má ekki stofna þetta embætti. Slíkir menn eru vitanlega fáir vor á meðal og því vandfundnari sem þeir eru, því betur þaif þingið að hugsa sig um áður en það ákveður að maður skuii sendur. Kostnað- urinn við stofnun þessa embættis er að vísu mikill, miðað við gjald- þol landsins eins og það er nú, en miklu meira en launin sjálf skiftir það, hvort til starfs þessa velst nýtur maður eða óhæfur, maður sem líklegur er til að vinna landinu gagn eða gera því mein; en þab gæti hann auðveldlega gert óafvitandi, ef hann t. d. hefði ekki verksvit eða kæmi óheppilega fram að einhverju leyti, er mest riði á. Undir slíkum miiligöngumanni gæti það mjög verið komið, hvort sætt yrði heppiiegustu markaðskjörum eða samið yrði í vitleysu. Margt mætti teija, er sýnir, hve nrikið mundi mæða á þeim manni, er gegndi trúnaðar- og nauðsynja málum þjóðarbúsins í þeim iönd- um, er við höfum nú einna mest saman við að sælda. Ress vegna á það að vera krafa allra, sem ekki er sama um vei- ferð þessarar þjóðar, að }etta sendi- mannsembœtti, sem getur orðið svo mikilsvarðandi, verði ekki stofnað fyr en fundinn er og ákveðinn hcefur hjarta, og hiær hugur við hlíð- unum austan fram með Eyjafirði. Brosið þeirra bætir honum föður- missinn. Fleiri hlíðar hafa því getað gengið í augun á fornv mönnum en Fljótshlíðin ein í augu Gunnari. Það er stundum sagt, að fornmenn muni lítt hafa sint fegurð náttúrunnar. Mér finst ekki Hallsteini verða borið það á brýn. Annars yrkja þeir sjaldan tilfinningaljóð. Þossi kviðlingur Hallsteins fæðist svona ósjálfrátt. Rórhaddur hofgoði frá Mærinni í Þrándheimi tók ofan hofið áður en hann fór og hafði með sér út hingað súlurnar og hofsmoldina. Hann nam Stöðvarfjöið og „lagði Mærina-helgi á allan fjörðinn, og skyldi þar engu týna, nema kvikfé heimilu." Eg skil þessi orð svo, að hann hafi helgað allan Stöðvar- fjörð endunninningunni urn Mæriua í Norvegi, áttiiagana sína, og látið hana svífa eins og hulda verndar vættí yfir hverri kvikii skepnu í firðinum, svo að þar mátti engu maður til að gegna því. Annars gæti svo farið, að sendiförin yrði ekkert nema kostnaðurinn fyrir þjóðina, ef ekki annað verra. — Atvinnu eða brauðgerðar-pðlitíkin má ekki ná til veitingar þessa embættis, ef það verður stofnað. Jóhann Sigurjónssonn d á i n n . Hann andaðist í Kaupmannahöfn sunnudaginn 31. ágúst, tæplega fertugur — fæddur 19. júní 1880 í Suður-Ringeyjarsýslu, sonur merkisbóndans Sigurjóns, er löng- um var kendur við Laxamýri. Jóhann Sigurjónsson var eitt af höfuðskáldum þjóðarinnar síðasta áratuginn, ogsá íslondingurinn, er víðförlastur hefir orðið í bókment- um annara þjóða. Hann færðist fyrstur 1 fang það stórræði, að rita á erlenda tungu. Og þó að einstaka raddir heyrðust í þá átt, að slík ritmenska bæri h'tinn vott um þjóðrækni, þá var það misskiln- ingur. íslendingurinn var svo auð- kendur, hvar sem skáldið fór. íslensk náttúra og íslensk menn- ing var hjartfólgnasta yrkisefnið. Úr sögum þjóðarinnar og fræðum hennar voru sterkustu þættirnir í ritum hans ofnir. Og þess má geta, að Jóhann var sá af skáldum vorum suður við Eyrarsund, er sjálfur þýddi rit sín og kostaði kapps um að landar hans fengju' að njóta þeirra að jöfnu við aðrar þjóðir. Og máíið á rit.um hans var ekki bókmentum vorum til skammar. Að öðru leyti skal hór enginn dómur lagður á skáldrit Jóhanns. Hitt veit íslenska þjóðin, að enginn sonur hennar hefir giæstri sigurför farið um heirainn síðasta áratuginn. Ress vegna harmar hún það, að slíkum syni hennar skyldi ekki endast lengur aldur til þess, að bera frægð hennar og sóma er- lendum þjóðum. kvikindi granda öðru en sláturfé, og hver smáfugl fékk þannig að njóta ástarhugarins, sem Óórhaddur bar til heimilisins forna. Og mo!d kemur hann með þaðan, til þ@ss að reisa bústað sinn í nýja landinu í helgri heimajörð. — Sarna gerði F’órólfur Mostrarskegg. Hann var frá eynni Mostur á Sunnhörðalandi. Eg sigldi einu sinni um kvöld noiður’hjá Mostur og þóttist sjá þar fell, er minti mig á Helgafell í Þórsnesi, þar sein Þórólfur nam land, bæði að stærð og lögun. Mér flaug þegar í hug: Parna hefir Þóróifur búið. Skyldi ekki fórólfur líka hafa þótst karmast við svipinn, er hann sigldi inn Breiðafjötð og sá nesið og fellíð? Skyldi hann ekki hafa niinst þá eyjatinnar sinnar og fellsins heima þar, og því gcfið fellinu nafnið Helgafell og tekið svo miklu ást- fóstri við það, að hann gerði það að heigum griðastað og kvað á, að þangað mætti eriginn óþveginn augum líta. Rað gæti þá mint Ressi voru rit Jóhanns Sigur- jónssonar, er út komu á íslensku: Bóndinn á Hrauni, Fjalla Eyvindur og Galdra-JjOÍtur. Hafa öil þessi leikrit verið sýnd í Reykjavik. Síðasta leikrit hans, Lyga Mörður, — efnið úr Njálu — hafði hann sent Leikfélagi Reykjavíkur; en sjálfsagt verður þess langt að bíða, að það verði sýnt á leiksviði. En gera má ráð fyrir, að íslenskir bókaútgefendur láti ekki á sér standa að gefa bókina út, svo alþýða fái að kynnast þessu siðasta verki 3káldsins. Uppboð á skcnulum vörum. Regar kaupfar kom loks til Eyrarbakka, í lok f. m., voru vörurnar rneira og mitina skemdar og að einhvetju leyti eyðilagðar, eftir langvint sjóvolk og vandræða skap, er skipið hafði rataö í. 8, þ. m. var uppboð á Eyrarbakka og þar selt ntikið af rúgmjöli og sykri. Komst mikið af þessari vöru í ótrúlega hátt verð, stappaði nærti söluverði á óskemdri vöru. Er undailegt hve margir gera lítinn mun á skemdu og óskemdu, ekki síst. þegar þeir eiga kaup sín undir því handahófi, sem gildir á uppboði. Maður druknar. Miðvikudagskvöldið 27. ág. vildi það sorglega slys til, að Helgi Ólafsson, frá Stórahrauni, drukn- aði í Hóisós í Öifusi. Er ókunnugt um hvernig slysið hefir viljað til. Var Helgi heitinn einn á ferð, og líklegt að hann hafi ekki farið á réttum sr.að, en ósinn vatnsmikill. Helgi var sonur Ólafs heitins prests, er síðast var á Stóra- IJraunL Efnismaður á besta aldri og vel látinn af öllum er hann þektu. Bifreiðarslys. Föstudagskvöldið 29. ág. hvolfdi vöruflutningabifreið neðarlega í Kömbum og beið ölmstjórinn þegar bana. Höfðu „bremsurnar" bilað, að því er menn hyggja, og hraðinn á bifreiðinni þá aukist svo, að við ekkert vatð ráðið. Einn farþegi var með, Sigurður bóndi í Hrepphólum, og fór hann úr liði á öxlinni og var fluttur til Reykjavíkur, en er nú heim farinn til sín fyrir nokkru. Bifreiðarstjórinn hét Einar Krist- insson, ungur maðnr, og átti heima í Hafnarfirði. raann á Daníel spámann í Babýlon, sem jafnan getði þar bæn sína við þann glugga á húsi sínu, er vissi að Jerúsalem, heimkynninu forna. Ef þessa væri rétt ti! getið, þá eru þessir menn okki ræktarlausir synir, er hlaupa að heiman af léttúð og lausung. Reir þurfa þá ekki að sækja úrættis Norðmerin nú á tímurn ástina til átthaga sinna og að þykja Norvegur íegursta landið í heimi. Og óþarft finst mér, þá, eins og margir gera, að rengja það, að Gunnar hafi átt bágt með að skilja við Hlíðina sína, af því hvað honurn fanst hún fögur og þótti vænt um hana. Peir vissu það þessir menn engu síður en við nú, hversú „römm or sú/taug, sem rekka dregur föðurtúna ti!.“ Pessar sögur sýna um leið glögt og einkennUega, hvernig þessir menn leggja sína átthagaást við landnám sitt hér. Bað verður þeim engu miður heilagt, og er þess víða gotið, að þeir leggi helgi og átrúnað á steina, fell o. fl. Alt var þetta líka bygt af landvættum, máttugum, sbm bet.ra var að hafa með sér en móti. Landvættirnar eru í þjóð- trúnni dularfullar kynjaverur, sem byggja holt og hæðir, jafnvel víkur og voga, vötn og fossa. Rær eru eins og sál landsins og imynd þess, harðfengar og stórgerðar, kunna illa dáðleysi og örkvisaskap, en eru aftur tryggar og vinir vina sinna, þar sem dugur er og drengskapur í móti. Sumar land- vættasögurnar eru eins og skáldleg útmálun þjóðtrúarinnar á þvi, hvernig ástir takast og trygðir festast, hvernig landið svipmikla og hatða fagnar þessum rtýkomnu hugprúðu görpum og hugir þeirra laðast, að þvi aftur á rnóti. Andi lands og þjóðar rennur sarnan. í’jóðin festir rætur í landinu og það mó.tar hana eftir sér. fegar Moldagnúpur seist að í Grindavík 'með sonunr sínum, eru þoir fénaðarfáii. Þá dreymir Björn son hans að bergbúi kemur fil hana

x

Þjóðólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.