Undirbúningsblað undir þjóðfundinn að sumri 1851 - 16.02.1851, Blaðsíða 7

31
eöa beri það sanieiginlega fram fyrir kóngiun, fyrir
meðalgödgu erindsreka síus, og stæ&u þá bábir
sameiginlega til ábyrgöar, ef þeir væru samþykkir,
en annars sá, sem í tillögum sínum helbi veiið
mólfalliun ákvöröuu þingsius.
í 14. §höfum vjer nefnt landsdóm og í 52. §
æðsta dómstól landsins; og að vísu ræddum vjer
á marga vegu, hver ráö veriö gætu lil þess, aö
koma á fót innlendum dómstóli, svo áreiöanlegum,
aí> laudiö gæti veriö án hæstarjettar í Daumörku;
en neíndin gat ekki sjeb, ac> nóg mannaval væri
til þess aö svo stöddu, en í þessu tilliti viröast
samt ekki vera nema tveir vegir, annaöhvort a&
halda — a& minsta kosti fyrst um sinu — þeirri
dómstólaskipun, sem uú er, svo a& ákærumál gegn
embættismönnum lentu a& iokuuum fyrir hæsta-
rjetli, e&a a& stofna æ&sta dómstól í landinu svo
fullkominu sem au&i& væri af því mannvali, er
þa& á rá& á.
III.
Vi&víkjandi þjó&þingi landsins, alþingi, kom
öllum nefndarmönnum saman um þa&, a& ákve&a
ætti tólu þingmanna sem minsta, bæ&i til a&
spara landinu kostua&, og svo líka af því, n& meira
þótti umvar&a, a& þingmenu gætu fengizt gó&ir,
enn a& þeir væru margir; en ekki þótti íaranda
fram á þa&, a& ætla þingmönnum lágt kaup í
þeim tilgangi, a& geta fjölgað þeim. — tlm hitt
var& nokkur meiningamunur, hvort skipta ætti
þiuginu í tvær deildir, e&a láta þa& vera óskipt;
nefndin liefur samt a& mestu a&hyllst hi& sí&ara
bæ&i af því, a& miuni uau&syn vir&ist bera til
þess fyrir ísland, enn a&rar þjó&ir, a& eiga tvískipt
þing, og líka af því, a& tvísýnt þykir, hvort tví-
skiptiug þingsins ky uni ekki fremur a& tefja fyrir
málefnunum og ílækja þau, enu grei&a fyrir þeim
og koma til leiöar hreiuni og hli&drægnislausri
sko&un og me&ferB þeirra; og loksins af því, a&
jafn fámennt þiug sýnist varla geta veri& til tví-
skipta, en ísjárvert, kostna&arins vegna, a& fjölga
a& mun þingmönnum til a& geta tvískipt þingiuu,
— Ekki gat heldur meira hluta nefudarinnar litizt
rá&legt, afc halda þingiö þri&ja hvert ár, og láta
þingmenu vera 56 og tvær málstofur; a& minsta
kosti þótti nau&syn til bera, a& þingifc yr&i haldifc
anna&hvort ár fyrst um sinn; en yr&i skofcun þjófc-
arinnar seinna rneir me&mælt fleiri þingmönnum,
færri þing-árum og tveimur málstofum, þá taldi
nefndin líklegt, a& þingifc ætti a& geta komifc til
lei&ar þvílíkri breytingu. Nefudiu a&hylltist í einu
hljó&i tvöfaldar kosuiugar, af því henni þótti
reynslan vera búiu a& sýna a& hiuar einföldu
kosningar væru ekki eins áhrifamiklar, til a&
vekja áhuga fófks á þjó&málefnum og ást þess á
þiuginu, eiris og opt hefur verifc gjört rá& fyrir;
líka þóttu tvöfaldar kosningar tryggilegri eu ein-
faldar; og þara&auki er ekki au&velt, a& eiga svo
fjölmenna fuudi, sem hlytu a& ver&a í stórum
kjördæmum, ef kosningarrjettur væri óbttudinn,
og allir kjósendur vildu sækja kjörþingifc.
Um þa&, hvort kjördæmin skyldu vera hin
sömu og veri& hafa, e&a þeim ætti a& breyta,
hefur nefudiu enga uppástungu gjört; en náttúrlegt
þykir henni, a& heldur væri farifc eptir fólksíjölda,
enn þeim núveraudi sýsiuskiptum; mætti þá a&
líkindum breyta svo til, a& þjó&in gæti kosiö alla
þingmenu síua; a& ö&ru ley ti eru sumir me&limir
nel'udarinnar þeirrar meiniugar, a& meiri vissa
væri fyrir krapti á þiuginu, ef 'U þ. e. 6 af
þingmöunum væru kosujr af stjórnarinnar hálfu,
auna&hvort af konungi eptir uppástungu landstjóra,
e&a af laudstjóra í konungs umbo&i.
Umpástungan í 38 §, a& kjósa skuli þingmenn
til tveggja þinga, er gjör& me& tilliti til neitunar-
valdsins; neíndin er nl. einhuga í því, a& halda
fram uppástungunni í .ígrein, a& konungur hafi
a&eius t'restanda neitunarvald í þeimmál-
efuum, er eingöngu snerta ísland; því þó konungur
haii i Danmörku algjört neituuarvald, þá getum vjer
ekki skihö betur, enn a& Isiaud stæ&i mtklum mun
lakar a&, enn Danmörk, ef hi& sama ætti a& gilda
hjerogþar; vjer getum ekki aunafc, ennálitifc, a&
alþiug y r&i þá ekkt annafc enu þýdiugarJítifc rá&-
gjafajnng uudir eiuvaldri stjórn í raun og veru,
þó húu væri þa& ekki a& nafuinu til. Eu til þess,
a& sömu þiugmenn þyrl'tu ekki ætí& a& fjaila um
þau málefm, er koma kynnu fyrir á þremur
þingum í röö; fannst oss liggja beinast vi&, a&
láta kosningaruar ekki gilda nema fyrir tvö þing.
þetta er hi& helzta, sem oss hefur hugkvæmzt,
a& minnast á, me& tilliti til uppástungu greina
vorra, og bifcjum vjcr a& lyktum hiua háttvir&tu
a&alnefnd, a& líta vorkunsamlega á vi&bur&i vora,
semvjeróskum af hjarta, a& gæta or&ifc stufcningur
til rækilegrar íhugunar og heppilegra afdrifa liins
mikilvægasta þjó&málefnis vors-
A& lyktum getum vjer þess, a& vegna tímans