Norðri - 01.01.1853, Side 1

N 0 R D R I.
1§.)3. Jauúarinán. 1. og 3.
Hoilir oií sælir. Iiáttvirtu og lieidr-
uAu laudar!
J»afe er nú á tímum abnennt vifeurkennt, og reynsl-
an hcfur líka sannaft þab, afe tímarit sjeu hib fljót-
asta og hentugasta meíial til afe útbreiíia kunnug-
leik og þékkingu á því, sem vift bcr í heiminum,
bæbi nær og fjær. Mannlegu eíli er líkayfirhöf-
ub þannig varií), ab hver einstakur mabur sækist
eptir ab vita fleira enn þab, sem beinlínis snertir
hann, -eba kringumstæbur þær, sem hann er í sam-
bandi vib; og þessari meíifæddu löngun fullnægja
tímaritin bezt. I þeim gefst hverjum einum færi
á, ab skvra öbrum frá hugsunum sínum og áliti á
ýmsum merkilegum atribum, sem koma fyrir í
mannlegu lífí; og þau eru þafe, sem, enkum á
strjálbygöu landi, hvar fundir eru svo torsóttir,
gcta lialdib saman fjelagskap og eindrægni í ýmsum
nytsömum fyrirtækjum, og væri þaÖ ófyrirsinju
hjer, aö lialda langar tölur um þaí ; því þab hafa
margir merkir mcnn leitt í ljós á undan oss. En
allir þessir kostir tímaritanna hljóta þó, afe miklu
leiti, aíi vera komnir undir þvf, a<> mennirnir, sem
rita þau og stjórna útgáfu þeirra, sjeu greindir,
upplýstir, gætnir og velviljabir, og sem í raun og
sannlcika unni fósturjörbu sinni og framfórum
hennar.
Vjer norbur- og austurumdæmis búar, höf-
um hingab til ékki haft því láni ab fagna, afe ega
sjálfir meíial vor þvílík rit; því, þó nokkur þess-
konar hafi komib til- vor nú á seinni árum, þá
hafa þau þó ekki veriÖ áf vorum toga spunnin.
Allir mega a?> sönnu játaþafe, ab þauliafa, á þess-
um umlibna helfíng aldarinnar, mjög svo glætt
anda- og tilfinningu þerra þjóbarinnar, fyrir al-
mennum fjelagskap og mentun ; en þó virÖist oss,
ab þau flest, efca öll, hafi meira og minna haft
þann annmarka í för meb sjer, ab vilja draga öll
lún háleitari öfl þjófearinnar saman á einn staí),
hvaþan þá aptur ætti aí> streyma, og þab til hiima
iztu lanzhorna, öll sú upplýsing, mentun og brætra-
ást, sem fullkomlega svarabi þörfum hennar J>ab
sýnist eins og viblíkur akoíiunarháttur hafi verií)
vaknabur Iijá einstökum Sunnlendingum þegar fyr-
ir hin næstli&nu aldamót, og því hafi fyrir þeirra
tithlutun skóli, biskupsstóll og prentsmibja, verife
numinn burt úr Norþurlandi, og flutt subur yfir
fjöllin, hvab þó allt saman vár, af forfeSrum vor-
um, sett á stofn hjer noríianlanz, vegna þess þeir
komu því rjett fyrir sig, ab Norfcurland hlyti ao
verísa fyrir borÖ borib í öllu mentunarlegu tilliti,
ef þaí) ætti ekki sjálft þenna mentunar stofn inn-
an vebanda sinna. Fóru Norblendingar bráfcum ab
finna til missirs og saknabar alls þessa, þó þeir
bæru lengi liarm sinn í hljófei, og vissu líka, ab
ekki mundi duga ab deila vib dómarann, eba segja
sem svo: „Iivab gj-örir þú?“ J>ab voru líka, satt
ab segja, margar góbar og fróblegar bækur, sem
komu hingab frá prentsmibjunni sybra á meban
konferenzráb Magnús heitinn S tepliensen ent-
ist til ab rita bækur, og gefa þær út; en»síban
hafa þær verib nokkub misjafnari, þó steininn tæki
úr, þegar farib var ab senda mönnum, og seljá
meb ærnu verbi, heila flokka af gönúu, misjafn-
lega orktu rímnaruzli; og er ekki trútt um ab
brenni á líkum kolúm enn. Ekki hefur Norblend-
ingum lieldur fundist, ab fullnægt hafi verib þess-
ari rábstöfun Kristján s konungs hins sjöunda,
frá 14. júní 1799, sem býbur: ab hib forna Hóla-
stipti, skyldi njóta fjórba hlutans af ágóba þeim,
se'm sunnlenzka prentsmibjan gæfi af sjer; því
hvorki vitum vjer, ab bækur hafi verib seldar
hingab í Nörburland, fyrir minna verb,. enn al-
mennt var ákvebib: ekki licldur, ab þab hafi kom-
ib fram í neinni annari ívilnun, í tilliti til Norb-
1) Vjer munum einhvern tíma seinna, skýra betur meiningu vora í þessum orbum, og fj-lgislaust yfirvega hvert Norbur-
landi mundi ekki betra, ef þcss væri kostur, ab svo. væri hlynnt ab einhverjum stab þess, bæbi í tilliti til verzlunar, ment-'
uuar og annara fjelagslegra framfara, ab Sá stabur þyrfti ekki, meb öliu, ab standa langt á baki Keykjavíkur.