Norðri - 01.05.1853, Blaðsíða 2

34
(Absent afe austan).
Um vðruverkun.
J>afe hlýtur aÖ vera öllum skynsömum mönn-
uiii aufesœtt, aÖ þaö er hin mesta nauÖsyn fyrir
sjerhvert land, aö verka vel varning þann, sem
landiÖ gefur af sjer; því þannig veröur kaupeyr-
ir landsmanna, bæÖi útgengilegur, og þeim aö full-
um notum, er kaupa; en ekki er aö ætlast til
þess, aÖ nokkur þjúÖ vilji kaupa varning þann,
sem svo er illa vandaÖur, aÖ liann er óhæfur til
þess, sem hann er ætlaöur; þetta getum vjer ráÖ-
iÖ af sjálfum oss; vjer viljum ekki kaupa, sízt viö
miklu verÖi, skemmdar matvörur, fúiÖ tóbak, hald-
laus færi, eöa járn þaö, sem ónýtt er til smífea.
Nú er velmegan hvers lands aö miklu leyti kom-
in undir því, aö þaÖ geti selt öÖrum þjóÖum vör-
ur þær, sem þaÖ hefur afiögu, því án þess verÖ-
ur bæÖi liandafli landsmanna og búsatleifar, þeim
aö engum notum, og þeir liafa engan annan kaup-
eyrir, til aö verja fyrir þaÖ, sem þeir þurfa aÖ
sækja til annara, og geta ei án veriö. J>annig væri
því variö meö ýmsar vörutegundir hjá oss, t. a.
m. íisk á SuÖurlandi, lýsi þar, sein meira fæst af
því enn menn þurfa sjálfir meÖ, eÖa hjeroÖ þau,
er í nánd eru, ull, tólg, æÖardún og jafnvel sauö-
fje noröan- og austanlands. AÖ sönnu veröur því
ekki neitaÖ, aö innanlands verzlun vor og viÖskipti
milli sjálfra landsmanna, eru miklu rninni enn ósk-
andi væri, t. a. m. aöflutningur af fiski til Aust-
urlands frá bÖrum fjóröungun^ á landinu, enn kjöti,
skinnum og ull frá Noröur - og Austurlandi til
sjávar - og útræÖissvéitanna sunnan og vestan-
lands, og væri óskandi aö landsmenn vildu gefa
þessu efni gaum, og hugleiÖa hvernig hver fjórö-
ungur landsins gæti hagkvæmast byrgt annan aÖ
því, er einn brestur, er annar hefur aflögu. En
þótt nú aÖ ráÖin yrÖi bót á þessu, þá er þaÖ samt
allmargt, er vjer þUrfum aö sækja til útíendra
þjóöa, t. a. m. korn, trjáviÖur, hampur, járn,
steinkol, peningar o. fl. þareö vjer getum ei án
þessa veriö, sem nú var taliÖ, en höfum ekki ann-
aö fyrir aÖ gefa enn vörur vorar, er oss næsta á-
ríöandi aö vanda þær svo vel, aÖ þær verÖi seld-
ar, sem mestu verÖh Jeg ætla því, í því sem
eptir fylgir, aÖ ræöa fátt eitt um þaÖ, livernig
vörur megi bezt verka, og gjöra þær sem útgengi-
legastar, og skal þá meÖ fám oröum mimiast á:
1, F i s k i n n.
þaÖ mun þegar oröiö flestum kunnugt, bæÖi
af 7. ári Nýju Fjelagsritanna, ÁlþingistiÖindun-
um og auglýsingu þeirri, sem ríkisstjórnin hcfur
látiÖ birta um allt land, í hvflíkt ócfni kOmiÖ cr
meÖ saltfiskinn frá Islandi, og hversu ill verkun
á honum hefur oröiÖ kaupmönnum aÖ tjóni, og
hlýtur aÖ koma niÖur á landsmönnum, verÖi ei
bráöum aö gjört. Aö sönnu kunna votviörasöni
vor og sumur aÖ olla því, aÖ torvelt veiti aö þurka
saltfiskinn, svo vel sje; en um galla þá, sem yfiu
er kvartaö, er engan veginn aö kenna óþurkum
einum; því þó fiskurinn þorni illa, getur þaö ei
valdiö því, aö í lionum sjeu meiri bein enn ella,
aö hann sje óhreinn, fullur meö sand o. s. frv.,
heldur er hiÖ fyrsta auÖsjáanlegá komiö af óleyfi-
legri ábata-girnd og óráövendni, en liiÖ síÖara
af óþverrahætti og hirÖúlcysi, hverjum helzt, sem
þetta er aÖ kenna, hvort heldur þeim, er fiskinn
úti láta, eöur þ'eim, seni móti honum taka; en
livernig sem þessu er variö, væri óskandi aö lands-
menn vorir vildu færa sjer í nyt þær ágætu regl-
ur, sem gefnar eru um fiskverkun í 8. ári Fjölnis,
sem cru: aÖ skera fiskinn á háls og slægja liann
ný dregin, til aö hleypa úr honum blóöinu, varast
aö merja hann blautan í meöferöinni, en þvo hann
vel, bæöi áöur enn hann er saltaöur og eins upp
úr saltinu; einnig ættu menn aö gjalda varliuga
viö, aÖ livorki fari sandur í hann, þá þveginn er,
og ekki heldur skarn á þerrifletinum.
2. L ý s i ö-.
Um þaö hefur kunnugur maöur kvartaö í 7.
ári Nýrra Fjelagsrita, aÖ þaö spillti lýsinu frá Is-
landi, aö þeir sem þaÖ seldu, blönduöu bæÖi skötu-
og þorskalýsi saman viö hákarlslýsi, og kölluöu
þessa samsteypu hákarlslýsi. þaÖ liggur nú í
augum uppi, aÖ þessi aöferö kennir pretta af liendi
seljenda, og ættu menn því einmitt þessvegna aÖ
forÖast hana, cn lnín mun ekki lieldur reynast
svo ábatasöm, sem nokkrir gjöra sjer í hugar-
lund; því þó skötu - eg þorskalýsi þyki ekki eins
gott og eintómt hákaijslýsi, og minna verÖ fáist
fyrir þaÖ, heldur enn hiÖ samanblandaÖa lýsi, þá
mundi eintómt hákarlslýsi veröa í þeim mun liærra
veröi, sem þessu nemur.
Hjer á Austurlandi, þar sem svo lítiö er um
flskiveiÖar, á allur þorri uppsveita bænda, eng-
an kost á aÖ fá sjer lýsi til Ijósmatar annarstaöar
enn hjá verzlunarmönnunum, af því sem þeir
kaupa af sjávarbændum, og neyöast þeir opt til
aö kaupa grútinn undan lýsi Jþví, sem verzlunar-