Norðri - 16.07.1853, Blaðsíða 1

1
10. Jiílí.
13.
(Afcsent ab austan)
Uni ábui'ð og vallarrækt.
(Framha'ld). Reynslan hefur sýnt, ab ef
mjólk fer niíiur í tún, vex þar feitt og kraptgott
gras, jafnvel nokkur ár á eptir; mundi því bæbi
strokkvatn og annab þvottavatn, sem mjólkur - eiba
söfnunar ílát eru þvegin í, vera gott bæbi til ab
vökva mefe því kálgarba og snögg -hólabörb í
túnum, sem liggja mótí sólu og viljábrenna í .sumar-
hitanum, og væri því betur þannig varib heldur enn aí>
steypa því nibur í liIaÖib, þar sem þab gjörirekk-
ert gagn. Auk þeirra áburbactegunda, sem nú
voru taldar, má einnig telja tab úr liestarjettum
og jafnvel hlabbleytu, sem hentugast er afe moka
saman, þegar þibnab er 1 eba 2 þumlunga ofan á
klaka á vorum; hlabbleytan hefur í sjer bœbi
lútarsalt og nokkra fitu, vegna þess í henni eraö
miklu leyti hrossa - og saubatab, einkum þar sem
fje er rjettab í hlöbum, og í hana fer nokkuö af
hlandi bæfei dýra og manna. Kit hins íslenzka
lærdómslista fjelags, 1. bindi, telur einnig bleytu
úr tjörnum meb áburbi, og er þaö abskiljaumþá
ble.ytu, sem safnast í tjarnabotna af fúnabri stör,
seíi, fergini, eba horblöbku; en eigi bleyta þessí
ab geta talizt meí> góbum áburbi, þarf aír blanda
hana meb einhverju því, sem hefur í sjer áöur-
nefnda salttegund og fitu; þar á móti inniheldur
fúife þang og þari ab líkindum nægilegt af salti þessu.
Nú er ab minnast nokkub á áburbartímann.
Menn flytja almennt áburbinn á tún ab haustlagi,
og láta hann liggja þar vetrarlangt í hlösstim, eba
moka honum sundur í flatar reinar, berja síban
á vorum og brciba um túnin; gjörir þetta, eins og
kunnugt er, allmikib gagn, en þó bezt því ab eins,
ab eptir breibsluna komi úrfelli, svo ab seltan og
iitan úr áburbinum sígi meb vatninu ofan í jörb-
ina; þó hafa menn þab orbtæki: ab betri sje ein
liaustbreibsla enn tvær vorbreibslur, og er þetta
því ab eins satt, ab snemrna sje á borib nokkru
ábur enn jörb frýs, og þar eptir komi rigningar,
svo ab fjórfgunar efnib úr áburbinum nái ab síga
ofan í jörbina, meban hún er þíb; en þegar þess
er ei kostur, þá er vorbreibslan, ab ætlun minni,
eins gób; því allt er undir því komib, ab jörbin
hafi þessi not áburbarins, og þau hefbi hún viss-
ast og íljótast, cf menn gætu ausib vatni yfir breybsl-
una, eba ef því væri veitt yfir eptir ab breitt er,
þar sem þess er kostur. Væri jörb þíb og rign-
ingasamt framan af vetri, mundi þab gjöra hib
bezta gagn^ ab klína eba moka yfir hana áburbin-
um, svo ab krapturinn úr honum færi sem fyrst
ofan í vaxtarmoldina.
Loksins vil jeg víkja lítib eitt á þab, hver
áburbur hentugastur er, eptir ýmislegu jarblagi í
túnum. Allir vita ab kúamykja á best vib þur-
lend hólatún, og eins mundi sá blandabi áburbur,
sem jeg ábur um gat, og forir, sem flestir góbir
bændur eru nú farnir ab nota; en þar sem fitjar
eru í túnum og þau deiglend og mosavaxin, er
ekkert eins gott og aska, eba öskublandinn áburb-
ur, einkum sje askan deigb meb hlandi og hland-
skólpi; og þab Iiefur greindur búmabur sagt mjer,
sem hafbi fyrir því reynslu sjálfs sín, ab væri'
þessi áburbur borinn óspart á deiglend og mosa-
mikil tún, gjörbi hann brábum jarbveginn harbari
og eyddi mosanuin, svo eptir á spritti þar eins
gób taba og annarstabar. Sumir hafa ætlab ab
hrossatab ætti bezt vib þessa jörb, en reynslan
hefur hrundib því; því þó þeir hafi nokkur ár
samfleytt borib .þab á fitjar í túnum sínum, hefur
þab orbib nær því ab engu lifei. Auk Öskunnar
mundi einnig veggjamold og mómold bleytt íhlandi,
ab öllum líkindum vera góbur áburbúr á fitjar og
mosavaxin tún. Á sendin tún mundi yfrib gott
ab bera mjúkan og feitan leir, eba smibjumó, sem
svo er kallabur, vegna þess ab rcgnvatnib sígur
svo fljótt ofan £ sandinn, ab grasræturnar missa
vökva þann, sem jörbin mebþarf til þess hún geti
borib ávöxt, en leir þessi heldur vökvanum lengst
í sjer allra jarbtegunda; aptur-mundi-þab brcta