Norðri - 31.08.1853, Síða 3

63
ingu: jeg hef t'vívegis linhert haríia partinn; þá hafa Jiessir
eitlar boríi'h, og koma ekki aptnr, ef ljárinn á eptir fær jafn-
an og mátulegan hita, þegar hann er hertur. J>egar Ijáir verfea
heldur harfúr, svo af) egginni iiggur vif) af) molna, þá má
lina þá mef) Jví móti, af) blása í eldinn mef) belgnum, og
heita J)á lítif) eitt fram og aptur yflr eldsgló&inni, ]par til
Joeir taka litaskiptum, og verfía gulrauþir til eggjarinnar; en
vandhæfl nokkurt er á þessu, svo þaf) verfii jafnt og ekki of
mikif). Mjer virfist hitt ekki lakara, af) herfa ijáinn strax
upp aptur; þá getur mafiur betur ætlaf) á hita þann, sem
hann þarf af) hafa, og bitif) verfiur fullt svo gott á eptir.
f>a% hafa margir kvartaf) yflr því, af> þaf) sje svo vand-
hæft af> kitta rjetta herzlu á ljáum, vegna þess af) birtan sje
svo misjöfn. Jeg játa þeíta satt af) vera; því verfiur ómögu-
lega komif) vif), af) dengja og herfia á sama txma dags, og
þac) er mesta vandhæfi á því, af) herfia í sólskinsbirtu; en
þaf) er aptur hægfarloikor af) bæta úr þessu: ekki þarf ann-
af) enn láta hurflina fyrir dyrnar, og breifa fyrir gluggana
eþur byrgja þá; svo getur macur tempraþ birtuna eptir því,
sem maour vill. þessu má telja þao til gyldis, af) þaf> getur
ekki heitif) tímatöf, og enn sftiur kostnaþur, svoienginn þarf
af) fráfælast þaf).
Nokkrir bera þaf) fyrir og ekki án orsaka, a'h smifljurn-
ar sjeu svo ljelegar, af) ljáir ver%i ekki hertir vif) þær, svo í
lagi sje. þetta er nú mönnum sjálfum af) kenna; þeir horfa
of mikif) í lítin kostuaf), og eru af) basla vif) þaí) ónýta, ár
eptir ár. þetta er nú þafe sama, og aí> spara nokkra skildinga,
en missa aptur eins margra ríkisdala virfi og þeir spöruþu
skildingar voru margir, og þetta getur ekki heitif) góf) forsjá.
Smiþjubelgir eru af) kalla til á hverjum bæ; ekki bagar þeim
af) þeir sjeu ekki nógu stórir, heldur hitt, sem laga má kostn-
aþarlítifi, og vil jeg nú af> eius minuast á þaf).
J>aþ getur hver hagsýnn mafiur sjef, a'b belgirnir þnrfa
af> vera svo þjettir, af) loptif) geti ekki gengiþ annarsta%ar
út úr þeim, enn um þann rjetta farveg; sömuleiþis af þeir
geti tekif) nægan vind í sig, hvar til blöf kugötiri þurfa ao
vera allt af) fjórum þumlungum £ þvermál, þaþ er ax) segja:
á dengslu belgjum. Einnig þurfa blöíikurnar aí) vera sem
þjettastár, og falla sem bezt vi% blakkirnar.
þaþ eina rif, sem á aþ vera £ neíiri belgnum, skal setj-
ast svo nálægt blöíikunni, afe J>aþ geti varuraþ skiununum aí)
sogast ínn á milli hennar og blakkarinnar:
í efri belgnum þarf ekkert rif aþ vera, vegna þess aí)
loptiíi beldur bonum nægilega sundur, strax sem fariþ er
aíi blása.
Saumurinn á skinnunum, er áþur þurfa vel aþ vera
elt og mýkt, þarf aJ) vera þjettur; sömuleiþis neglingin
utan á blokkunum sem þjettust, svo loptiþ geti hvergi kom-
izt þar út.
Til ályktunar setjast þessar reglur:
J>aíi fyrsta, sem gjörast skal, þegar eldurinn er kveiktur
upp, er aþ hroinsa eldstóna, nefnilega: taka hurtu allt gjall-
iþ og alla þá útbrunnu steinkola ösku, þvf hún er ekki
nema til verra eins og kindrar þaí> aí) járnife geti 'hitn-
aþ. Ætfí) skal hafa á reiþum höndum nokkuí) talsvert
af brendum kolum, svo ekki þurfl aí> brenna þau meían á
dengslinu stendur; eins og áí)ur er sagt skulu þau meljast £
sundur, og æflnlega er betra aþ hafa rfflega mikil kol
á eldinum.
J>aí) anuaí) er: þegar Ijáir eru heittir til afe dengjast
og þinuast, skal ekki heita þá á hvejjum staí) meir enn svo,
aþ sjáist á þeim eldslitur (dökkraubur litur); sjeu þeir heitt-
ir talsvert meira, svo rirua þeir viþ þaþ; sjálfsagt skal laga
ljáina svo, aíi enginn vindingur sjáist nokkurstaþar á þeim,
svo aþ þeir geti falliíi sem bezt vií) joríiina. Til aí) fá egg-
ina sem beinasta, skal ætí’b nema burtu misjöfnur eíiur bvel-
in, sem einatt vilja koma fram f egginni, og á allan hátt
spilla fremur enn bæta.
Hií) þrifeja sem á er aí> minnast, áhrærir herzluna. Meí)
hana skyldi enginn máþur flýta sjer of mikií), heldur gæta hins
fornkveþna máltækis: „Nóg er fljótt, ef nóg er vel“. Á þv£
riíiur, sem áíiur er ávikiþ, aí) hafa kolin fullnóg á eldinum;
þvf þaþ er langtum hægra, a'b fá jafnan hita á ijáinn, þegar
nóg er glóíiin; en hvergi má hita hann £ fyrstu meira, enn
hann sje jafn - dökkraníiur.
Sje ljárinnenn þáekki búinn aí> fá nægan hita, til rjettr-
ar herzlu, á a?) draga hann jafnt og stillt i gegnum eldsglób-
ina, vií) hvaþ hií) þinnra af ljáuum, sem ah egginni veit,
getur fengiþ svo mikin hita, og uudir eins svo jafnan, sem
ljánum þykir henta.
Vft þv£ skyldi maþur vara Sig, aþ kasta ljánum hart í
herzlu vatnií), sem og hinu, a?) hafa herzlustokkinn of fjærri
eldstónui.
Birtuna í smiþjuhúsinn ætti maímr aí) tempra eptir þv£,
sem áí>ur er sagt.
(KveÖiS hjá Lurkasteini norfean vit) Yxnadalsheibi).
1. Merkishetjur, er meta
meun og v£þa kenna,
alldjarfar háfeu áþur
einvig hjá þessum steiui.
Heiþblá hrotta blöíiin
á hringabrynjum sungu;
f hamra girþing heyrfeist
bljóma daucia ómur.
2. J>órþur og Sörli þorbu
þrekiþ reyna hiþ freka;
börþust vel og vörbust
v£gnió%ir drifnir blóþi.
Sár á Sörla bárust
sfþla mjög £ strfþi;
missti ei hug nje hreysti
aii heldur kappinn gildi.
3. k Blóþfagrir bogar æoa
brutust, er falla hlutu,
á meþan eimnis hláa
egg skar hold og leggi.
Hallaþi betjan Sörli
holdi- aþ skauti foldar
á jurta blöþin björtu,
er blóíii döggvuí) stóþu.
4. Fölnaþar kinnar kólna,
kvfþalaust stirímar siíiar
hjartaí) hjörvi sfiortiþ
hugprýþisrfka’ £ lfki.
En' ást til Orms ens hrausta,
er foríum deyddi J>órx)ur,