Norðri - 13.06.1857, Qupperneq 3

67
gleymi ekki aí> gjöra þafe, þó iiann hafi nii þann-
ig tekií> dálítiö fyrir sig fram.
En fierra Laxdal ljet sjer nií eins og áöur
er sagt ckki nægja aí> licfna sín fyrir loíiö f Noröra
lim LjóÖasafniö, heldur notar liann tækifæriÖ til
þess aÖ koma öörum hugsunum sínum á prent.
Jeg lasta þaö cngan veginn, þó aÖ hann gjöri
þaö, því hvcr rödd, sem lætur til sín lioyra, og
vill rcyna aÖ skyra þjóömáiefnin, og lagfæra þaö
scm áfátt cr í háttuiu þjófarinnar, yfirvaldanna
sem alþýöunnar, hinna æöri sem hinna lægri, er
virÖingarverÖ. En því er nú miöur, aö herra
bókbindarinn kernur hjer ekki vel til dyra. Eng-
inn almtigamaöur, sein vill hugsa nokkuö um rit
þetta, ef hann sjer þaÖ, getur álitiö þaÖ annaÖ en
svíviröilegt niörit um yfirvöld landsins og nlþing
vort, og þó eru þaÖ embættismennirnir og þing-
iö, scin vjer verÖmn aÖ treysta á til aö lialda
fram rjettindum vorum, á meöan áhugi alls al-
mennings á þjói'niálefnurn vorum cr ekki nieiri en
nú er. f>aÖ getur varla hugsazt neitt hlægilegra
og undir eins iilgjarnlegra en aö bregöa ölltim
embættismönnum og lærÖum ínönnum um drykkju-
skap og leti, en segja um leiÖ, aÖ alþýöan erji
dag og nótt, og drekki vatn viö þorstanum. þess
konar lygar miöa til aÖ eyöa öllu góÖu sambandi
milli yflrboöaranna og lýösins. þess konar setu-
ingar hafa hinir verstu menn á öllum öldum not-
aö til aö æsa upp sína líka til þess aö umhverfa
lögum og rjetti í Iöndunum og vekja styrjöld og
óspektir.
Jeg get ekki veriÖ aÖ fara fleiri oröum um
þetta rit herra Laxdals. Mjer þykir þaÖ illt hans
vegna aö hann skyldi gefa þaÖ út, því hann halbi
ekki of gott orÖ á sjer áöur fyrir þaö sem liann
hefur látiÖ prenta lianda almenningi, og hann ætti
ekki aö reyna til aÖ spilla meira fyrir eigin mannoröi j
sínu. Jeg legg þaö nú undir dóm almennings, hvort j
jeg heti gjört rjett í aö finna aÖ LjóÖasafninu, og >
hvort þaÖ er sómasamlegt af Laxdal aö troÖa inn
í prentsmiöjuna því sem henni hlýtur aÖ vera
til ævarandi smánar, einungis til aö svala hefni-
girni sinnt. þaÖ er almenningur sem á.aÖdæma
ónýtti ritin meö því aÖ kaupa þau ckki, hcklur
láta útgcfendurna fá þau aptur heim í lilaöiö.
Og jeg er óhræddur fyrir þessum dómi. Vjer
Islendingar ættum aÖ vcra svo skynsarnir aÖ
geta greint rjett frá röngu, gagnlegt frá gagns-
lausu í bókmenntunum.
þegar aö þau Kcilir og Krafla hættu íalinu,
fór Iveilir inn til liennar, en hvab sem þau rní
liafa bafst þar aÖ, þá.sjest þaÖ ekki nema á íitl-
inum „meb kálíi“, og cr þá svo ab sjá sem þau
hafi bæöi orbiÖ meö kálfi, sem þó viríist nokkuö
ólíklegt sökum kynferÖisins. En hvernig sem kálf-
urinn er nú undir kominn, þá fylgir hann þó
Kcili og Krötlu og heitir Ingimundur. þessi kálf-
ur er kallaöur prentari í prentsmiÖjuimi norílenzku,
og vel aö sjer ( töfralist og galdri (þaö er aö
skilja: náttúrlegum galdri), og hefur geliö út kennslu-
bók í þeirri list eptir allra nýjlistu dönsku bók-
um sem til voru þegar hann fæddist; aö minnsta
kosti er jeg liræddur um aÖ þe<si a'le.nnjaste
IL'jc- ug Kjnst-ISorj, sem hann kallar, sje ekki sú
nýjasta semnúnaer, heldur liafi hún einhvern tíma
vcriÖ þaÖ, því svo hvgginn er hann aÖ segja ckki
ártaliö þegar hún eöa liinnr bækurnar eru gefiiar út.—
Prentsveininum þykir, aö jeg liafi ekki vel efnt orb
mín aö lýsa áliii mínu á öllum bókum sem út
liafa veriö gefnar hjcr á Akurcyri; en 1. hefijeg
aldrei lofaÖ aö segja álit mitt um a lla r bækur sem
út eru gefnar; 2. hefi jeg aldrei ætlaö mjer aÖ
segja áiit mitt einungis um bækur sem prentaö-
ar eru á Akureyri, og 3. tel jeg ekki ailt, sem
prentab hefur veriö á Akureyri, bækur eöa rit,
heldur kalla jegsumtaf þvf smádót, sem enginn
leggur sig niöur viö aÖ geta mn, o. s. frv.; og
sjer hanu þá aÖ jeg eptir stærö blaösins hefi hald-
iö loforÖ mitt fullt cins dyggilega eins og hann
hefur haldiö loforb sín viÖ prentsmiöjuna síöan aö
jeg kom honum aptur í þjónustu hennar í fyrra
vor. Ekki skilst prentsvcininum, eöa káltinum,
eins og liann kallar sig, heldur, aö bók sín muni
ónýt þeim, sem iÖki töfralist; og kemur þaö
til af því, aÖ honum þykir sinn fugl fagur ; því
mjer virÖist þab ligg.ja í augum uppi, aÖ ef n«kkr-
ir leggja sig cptir þess konar hindurvitni hjer á
landi, þá sjeu þeir komnir svo langt á leiÖ, aö
þeir hati ekkert gagn af þessari litlu og illa völdu
tofralist, því annars eiga þeir ekki þaö nafn skil-
iÖ, aÖ þeir hafi iökaö þá íþrótt. Kálfurinn held-
ur einnig, aÖ jeg heföi ekki getaö valib betur úr
þessum gömlu töfrabókum cn hann hefur gjört,
og þó aÖ þaö kunni nú aö vera satt, þá liefbi
jeg aÖ minnsta kosti getab sagt honum, ab þess-
ir töfrar væru svo ómerkir, ab honum og alþýbu
væri betra, aÖ hann legbi sig einungis ve! eptir
prentunarlistinni en fengist ekki viö aö gefa út
töfrafræöi. Prentarinn er annars frábærlega Iiá-
flcygur f orÖfæri sínu, t. a. m. er liann segir:
j „þetta er sem I dropi úr uppsprettulind
jhans frábæra sj ónh ver f in ga brunns,
| hjarta hans“. þaö eru nú víst ekki nema töfra-
incnn, sem skilja þenna háleik í málinu, eöa þaö
i þurfa aÖ minnsta kosti aÖ vera þeir, scm liala
nákvæma tillinningu á aö finna þaÖ, sem feitt
er á stykkinu, því vel sýnist þar í boriÖ.
AÖ endingu get jeg ekki skilizt svo viö þetta
nýsmíöi í bókmenntum vorum, aÖ jeg ekki lýsi
j ^nægju minni yfir því, aÖ einn af katipmönn-
um vorum iijer í bænum hcfur mí aö sögn í
•fyrsta skipti gjörzt verndarmaöur vísindanna meö