Norðri - 10.10.1857, Síða 3

ir. Viaíi er reyndar aubvitab, ab tekjurnar aukaet
nokkub eptir því sem tíundin vex og vcrblags-
skrárnar liakka; en leignmálinn á þjó&eigmnium
er þvf til f'yrirstobu; aí) tekjurnar auki6t í sama
Idutfalli og landaurarnir hækkaíverbi. Hib fyr-
verandi rentukammer og stjórnarrábin, sem síban
hafa haft afskipti af Islands málefnum, hafa róib ab
því ólhim árum ab koma landskuldargjaldi leiguiiba
á þióbeignum í peninga; svo, ab riú er svo komib
ab velflestir landsetar þessara jarba mcga kjósa
uin iivort þeir vilja heldur gjalda landaura, eins
og ákvebib cr í hinum eklri byggingarbrjefum, eba
þá andvirbi þeirra í peningum eptir hvers árs
verblagsskrá, og í hinuin yngri byggingarbrjefuin
mun þessum landsctum optast gjört abskyldu.ab
greiba landskuld og iéigur eingöngu í peningum
epiir verblagsskrám. Síban ab frjálsa verzlunin
komst á, liafa nú Iandaurar hækkab fjarska niikib
í verbi; og þó ab verblagsskrárnar hækki líka ár
epíir ár, þá eru þær þó svo miklurn mun lægri
ab telja má víst, ab tekjur landsins missi vib þctta
svo þúsundum rda skipti. Oss þætti gaman af
ab sjá leigumála á öllum jörbum á landi til ab
geta rábib þar af iiyort ekki verbur æbi drjúg-
ara afgjaldib af cinstakra manna eignum cn þjób-
eigminuni ab tiltölu, og þab þó leigumálinn sje liinn
sami, þegar annar leigulibinn geldur landskuld og
leigur í landauruin eba saubum, en annar í peningum
cptir verblagsskrá. Vjcr setlum ab þessi muuur á
afgjáldi jaríanna geti oriib í ár allt ab helmingi.
þegar þessu er nú þatinig háttab geta tokjur
laudsins af þjóbeigminum ekki hækkab eins mik-
ib og vera bæri. þetta er nú ein ástæba til ab
selja, ef ab söluverö fæst svo rnikið fyrir jöriina,
ab leiga af því sje töluvcrt meiri cn landskuid
og leigur nú eru. Vjer þekkjum eina jörb 20
liundrub ab dýrleika; þar er ailgott undir bú cn
erigir abrir kostir. þcssi jörb er nú ekki metin
meira en 600 rd. eptir hinu nýja jarbainati, og af-
gjald hennar í peningum hjerumbil 28 rd. Fyrir
þessa jörb vill nú leiguliði gefa 12 til 1400 rd.,
og er Ieigan af því söluverbi 56 rd. Landib get-
ur þar fengib helmingi meira cptirgjald eptirpen-
ingana cn jörbin gefur, og þó er á jörbinni hinn
venjulegi leigumáli. þcgar svona cr nú ástatt
virbist oss einsætt, ab efnabir leigulibar fái kost
á ab kaupa ábýlisjarbir sínar, því þð ab menn
vildu segja, ab jarbirnar geti batnab svo enn, ab
þær hækki meira í verbi, og meira verb bjóbist
seinna, þá er hitt eins víst ab jarbirnar geta
fallib í veibi og þab svo stóru jr.uni, ef ao Iand-
ib fær einhvcrn sjerlegan hnekkir.
j>á cr nú eptir liiit atriíib, ab jarbarverbinu,
of ab selt er, sjo þannig varib, ab þab vcrbl laml-
inu ekki cybslufje heldur leiguberandi, avó ab.þab.
verbi höfubstóll, er landinu ekki geíur brugbizt aö
fá leiguna af í árstekjur sínar* og þcita virbist
oss ab ætti ab vera hægt. Annabhvort er þá
fyrir hendi, ab jaríarverffib gangi í kovinngfl'ijöb
gcgn leiguherandi skulclabrjefmn meb 4 af hurtdr-
abi í leigu, og getum vjer ekki annáb er. álitib
ab þab sje hættulauat; þvf þó ab skapadægur
ríkjanna kæmi fram við Daiunerkurrfki, og þab
greindist sundur, þá getuni yjer ekki ímyndab (e-s
annab en ab sú þjób eba þab ríki, sem híut ælii
ab máli, leysti af hendi skuldbindirigu Dana. vib
oss, sem væri á svo góbum rökum byggb. þab
er aubvitab, „ab alit er hverfult í hcimi nfima-
Iiverfleikinn sjálfur“j en varla gctum vjer iuííy.t
vi^ ab Danlr setji oss vcb fyvir þcss konar fjo,
eins og Tónias sálugi.Sæmundsson stakk einhyern
tíma upp á, og þó ab þab veb fengist, væri ekk-
crtunnib. þá er hiít annab ab koma jarbarverí»
imi svo fvrir í landinu ab þ.ib geti horgab í'ulia
leigu, og ætlum vjer einnig ab þab mrcíti takasi,
því eptir því sem öil fraintaksrenii ves í laudinn
i eptir því geta menn vænt, ab (leiri þt|rfi ab hsida
á peningum til ab auka iönab sinn og atvipnu-
veg, og þá eru líka því meiri Kkur til ab futi
leiga fáist af peningunum.
Vjer vonum þcss, ef ab alþingi. fær ab' rába
siilu þjóbeignarina, ab þab íinni þab ráb, cr gcíi
iandinu vissu fy rir höfubsíól þeim, er jarlarverbio
myndar, og ab þab um leib verbi þó v;b sanr.gjarnri
beibni leiguliba imi sölu á þjóbeignuro, þegar þeir
bjóba þab verb fyrir jörbina, ab sjóbur laníDins
hefur hag af því svo ab ráiklu muni, því þab er
þó astíb hin mesta upphvatning fyrir leigtilibann
til þess ab vera nýtur bóndi, ef hann vcit þab
ab hann á kost á ab eignast jötbiua sern hann
situr á.
Vjer gctum nú ckki í þetta skipti. akýri ná-
kvæmar frá aiþingis abgjörbum, en verbum ab
,bíba þess ab þingtfbindin koina oss til brmua.
Vjer vonum ab þetta stutta yfirlit verbi nóg íil
þess ab vekja álmga aiþýbu á þinginu og siiirí-
um þess, og vjer bibjuin icsendur vora seni tio?ta
ab kynna sjer þingtíbindin, því þó nmr. t ko.r.i
fram í þcim, sem ijettvægt er. þá er þab þó engu
! ab síóur víst, ab þaban eigum vjer ab yænta