Norðri - 31.03.1859, Page 4

bætt fjárkynib bæbi ab ull, holdum og mör. Jeg er
nú ekki eins kunnugur fjármennskunni á Englandi
eins og höfundurinn þykist rera, en svo mikib veit
jeg, ab margir búmenn þar hafa Iagt alla alúb, sem
upp hugsub varb, vib ab bæta fjárkynib, og liafa
engan kostnab til þess sparab, en þö hefir þeitn
ekki tekizt ab koma upp öllu holdbetri eba mör-
meiri kindum en ýmsum bændum hjer á landi,
sem einungis hafa Iagt alúb vib ab bæta kyn-
ferbib og vanda hirbinguna sem mest, þó þeir
aldrei haíi laugab fje sitt, sem heldur hefir ekki
þurft. Vib ættum, eptir mínu áliti, ekki ab þurfa
þess, ab klábinn kenndi okkur ab vanda fjárhirb-
inguna, enda erjegviss, ab hann gjörir þab aldrei.
Vib nifurskurbarmenn vitum vel, ab mögu- I
legt er ab halda lífi í klábakindum, ef nóg er
fyrir hendi af fóbri, og mebölum, en vib vitum líka,
ab þettakostar svo mikib, ab ekki er til þess vinn-
andi. Ef klábinn kemst í fjeb á annab, borb þá þarf
sjálfsagt ab halda áfram vib þab lækningum þab-
an af ár eptir ár og öld eptir öld, lauga þab
jafnabarlega og gefa því hreinsunarmeböl eins og
ensku bændurnir þurfa ab gjöra. En ekki er
þó hjer meb búib. Menn hljóta líka ab fóbra
fjeb inni al!an veturinn, því þab þolir ekki kuld-
ann. þeita ailt álítur höfundurinn væntanlega
auívelt fyrir okkur íslenzku bændurna, en í því
yfirsjest honum stórlega, og þab er órækur vott-
ur um þab, ab hann þekkir ekki Island eins vel
og hann ímyndar sjer. Island á ekki ab fagna
slíku frelsi, vebursæld og aubi sem England. I
stabinn fyrir þetta er Island ánaubugt, kalt ok
fátækt, og þetta gjörir gæfumuninn. — England er
hjarta heimsbyggbarinnar, en Island hali veraldar-
innar. Jeg skal nú reyna til ab telja upp ýmis-
legt, sem af þessu leibir.
Fyrst er margfalt örbugra ab fá læknisdóma
hjer en á Englandi, þar eru öll vibskiptí manna
og verzlun sem frjálsust ab verba má, hjer er
verzlunin ánaubug. Höfundinum kynni ab þykja
sem jeg færi lijer meb ósannindi, ef hann heyrbi
orb mín, og mundi vísa til verzlunarlaganna sínu
máli til sönnunar; en hann sýndi ekkert meb
því annab en þab, ab hann ab vísu þekkti lög-
in, en ekki landib og kjör þess. Lögin haida
okkur ekki svo mjög í ánaub í þessu tilliti, en
engu ab síbur erum við undir ánaub og kúgun_
f>ab tjáir hjer ekki aÖ skrafa og skeggræÖa um, hvort
þetta kunni ab geta orbiö öbruvísi, því þörfin er
hjer brábari en svo. ViÖ vitum nóg dæmi þess,
ab þeir, sem hafa reynt ab lækna fje sitt á Sub-
urlandi, hafa stundum ekki geta fengib mebölin
til þess, þegar þeim lá 1 íf i Ö á, og sannarlega
má þó svo ab orði kveba um þá, úr því þeir
vöidu sjer þennan veg til ab fyrirbyggja kláb-
ann. þab er ónýtt ab segja, að vib þessu mundi
aldrei fraraar verba hætt, þegar víst væri, ab
meböl þessi gengi út; en er það þá ekki víst
p'ka, að kornvörur og aðrar Iífsnauðsynjar gangi
hjer út? Og höfum við ekki nógu mörg og
nógu hryllileg dæmi fyrir okkur í því, aö þær
hafa verið ófáanlegar þegar lífib lá við? j>á
lreld jeg enginn sanngjarn mabur geti neitað því>
ab harla mikill munur sje á því, ab hirba og
! hjúkra klábasjúku fje hjer og á Englandi, þar
er veturirin bæbi stuttur og hiýr, en aptur bæbi
langur og kaldur hjá okkur, svo að hinn bezti
vetur hjer getur ekki einu sinni jafnast vib hinn
harbasta vetur á Englandi, allra sízt ab lengdinni
til; hjer venjulega er vetrarvebrátta 7—8 mán-
uði af árinu, og ekki væri hugsandi til, að setja
8aubfje, sem kláðinn er kominn í, á minna fób-
ur en svo, að því yrbi geíið inni allan þennan
tíma, því vib höfum fengið næga reynlsu fyrir
því, ab fje þetta má ekki koma út í íslenzkt
vetrarveður, ef það á ab lifa og þrífast bærilega.
En af þessu leiðir, að vetrarbeitin verbuT alls ckki
notub fyrir fjeb, og þó er hún einmitt einn bezti
kostur Islands ; hún hefnr venjulega sparað land-
inu á ári hverju svo mörg kindarfóbur ab skipt-
ir hundruöum þúsunda, og dæmin eru deginum
Ijósari, hvernig farib hefir fyrir Iandsmönnum þeg-
ar hún hefur brugbizt, því ekkert hefur steypt,
nje getur steypt velmegun þeirra eins hastarlega
og hraparlega eins og langvinn vetrarharbindi.
Jeg held þab yrÖi harla fátt, sem bændur hjer
gætu haldib af sauðfje með þessu lagi, því klába-
fjeb þarf líka miklu meira ab jeta en heilbrigt
fje, eigi þab ekki að verða horað ; og það því fremur
þegar menn nú þurfa auk þessa að verja töluverðu
af hinum stutta og dýrmæta sumartíma til ab lauga
kindur sínar og koma ofan í þær hreinsunarmeböl-
um — því jeg vil líka ætla aÖ engan veginn mundi
nægja að lauga klábafjeð hjerna í kuldanum ein-
ungis tvisvar á ári, þó það megi í hlýindunum á
Englandi. Höfundurinn kynni ab vilja svara því,
að jeg gjöri ofmikið úr klábasýkinni þar semjeg
býst vib að henni linni aldrei, en jeg held ab
reynslan sje nógsamlega búin ab sýna, að ekki
: tekst ab uppræta klábann meb lækningum, svo