Norðri - 31.03.1859, Síða 5

37
a?> hann ekki taki sig upp jafnóhum þegar hætt
er a& varna honum meb læknisdómum. f>ó höf-
undurinn vildi ekki trua mjer til þessa, þá vona
jeg hann trúi ensku bændunum til þess, sem
jafnan þurfa aíi bafea kindur sínar tvisvar á ári,
eins og hann hefur sjálfur skýrt frá. En þó
hann heftd ekki komib meí) þessa skýrslu, þá
höfbum vib átur fengit full-áreitanlega sk^'rslu
um þat, hvat tryggjandi þessar ensku lækning-
ar og lauganir eru. Hraungertislömbin færtu
okkur hana og stabfestu hana mec) vitnisburti
sínum,
þó hinir autugu Englcndingar geti sfatií) vit
at halda sautfje sínu vit) met lækningum, þá
munu hinir snau&u Islendingar aldrei geta þat.
Vilji menn at eins Iíta á allar kringumstæbur og
atgæta hvat miklu örtugra þetta hlýtur at vera
og kostnabarsamara hjer í ánautinni og kuldan-
um, en þar í frelsinu og hlýindunum, þáheldjeg
enginn geti borit á móti þessu. Allir vita at
kuldinn er versti óvinur klábans, og því þyrfti
hjer afe eyta miklu mciri Iæknisdómum at tiltölu,
og samt hljóta þeir at vcrfca miklu dýrari hjer
en þar, og þó margfalt óvissari afe þeir fáist æ-
tíb þegar á þarf at halda. Allir vita, ab Island
er margfalt ófrjórra en England og þess vegna
margfalt örbugra ab afla sjer fó&urs hjer en þar.
Ef vib ættum því ab geta sta&ib eins vel vib ab
halda fjenu vib meb lækningum sem Englending-
ar, þá þyrftum vib ab fá margfalt meira upp úr
hverri kind en þeir. Nú fer því fjærri a& slíku
sje svör ab gefa; heldur er hitt áreibanlegt, a&
eptir a& vib værum búnir a& koma upp einni kind
meb margföldum kostna&i og margfaldri fyrirhöfn
vib þaö sem þeir liafa, þá er þó. eptir allt þetta
atrifei margfalt minna verb í okkar kind; vi& fá-
um t. a. m. ferfalt eba fimmfalt minna fyrir jafna
vigt afjafngó&u kjöti, o. s. frv. jþegar litib er til
alls þessa, held jeg flestum hljóti a& verba Ijóst,
a& íslendingar hafa engin efni til ab geta haldib
vi& klábafje me& lækningum, og allar tilraunir í
þá stefnu geti ekki or&ib landinu nema til ni&-
urdreps og ey&ileggingar.
Allir mega vera fullvissir um, a& þab er eng-
an veginn þa&, sem höfundurinn kaliar þjösnalegt
fát, sem hefur komib mönnum til ab kjósa held-
ur af tvennu illu niburskurb en lækningar til a&
ksmast hjá fjárkiábanum; ni&ursknrbur er eng-
an veginn svo abgengilegur vib fyrsta áiit, a& menn
tæiist til a& abhyllast liann fremur en iækningar.
Menn gjnra þab ekki umliugstinarlausf, a& drcpa
nibur fjenab sinn svo þúsundum skipti á úhent-
ugum tíma, f'ramar en Rússar a& brenna iiina
mestu og aubugstu borg í landi sínu, til þess ab
geta rekib af höndum sjer hættulegan, útlend-
an óvin.
En hver sá, sem me& stillingu og skynsemi
yfirvegar allar kringumstæbur þessa máls, og þekk-
ir þær eins og þær eru og ályktar af því, hverj-
ar hljóta a& verba aíleibingarnar af hvoru fyr-
ir sig, lækningum og ni&urskurbi, hann nuin
ekki lengi ver&a á tveim áttum um þab, ab hvoru
hann eigi heldur a& snúast.
Lækningamenn eru líka fáir á ísiandi í sam-
anburbi vi& niburskurbarmonn, og numdu þó hafa
verið enn færri. e&a engir, hefii ekki Islands ó-
hamingju orbib þab ab vopni, a& nokkrir sjervitr-
ingar höfbu tekið sig til ab telja mönnum trú
um, ab klábinn væri sóttnæmur, a& hann væri
kominn í ailt fje á landinu, og fieira, sem bæbi
reynslan og abrir jafnlærðir, en miklu skynsam-
ari menn sanna ab er rangt.
þa& eru ekki heldur Islendingar einir , sem
hafa komizt ab þeirri niburstö'u, a& niburskurb-
ur væri ráblegri en lækningar til .'.& lyrirbyggja
þerinan banvæna fjárkiába. Norbmeun frændur
okkar hafa einnig tekib þab ráb ab skera fyrir
hann, þegar hann liefur ílutzt til þeirra sunnan
úr löndum, og er þeim þó miklum mun hægra
en okkur a& koma við lækningum. þetta hafa
menn frá Noregi sagt mjer, og hef jeg enga or-
sök til ab rengja sögu þeirra. I vor þegarferb-
ir falla austan þaban, á jeg von á ab fá greini-
legri skýrslu um þetta efni. En eptir á ab hyggja,
Norbmenn eru Nor&urlandabúar eins og vib, svo
höfundurinn mun ekki álíta það svo undarlcgt,
þó þúnglyndi gebsins, er hann svo kallar,
hafi leitt þá á sama afveg sem okkur.
þab er í þessu máli, eins og hverju öbru,
mjög illa til fallib, a& þeir, sem hafa ólíkar skob-
anir, velji hver öðrum hábugleg orð, eba haldi
sinni skoðun öðruvísi fram en skynsamlegt er;
sízt ætti þeir a& hafa mennt sína til a& smíða
ný hæ&nisyrði e&a fáryrbi nm landa sína, mál
vort er nógu auðugt af þeim ábur, og því er lít-
il sæmd a& au&gast meir af slíku. En þeir sem
viija sýna ættjarbarást sína meb því ab skipta
sjer af fjárklá&amálinu, ættu heldur a& skoða
þab vandlega frá öllum hlibum, kynna sjer all-
ar kringumstæbur vandlega, og leggja sí&an þau