Norðri - 23.03.1861, Side 5

21
horímm »"a ng fura nf) leika ?jer — vif> berurnst
þá niikib á í klœfcnafi og breylum linnurn til ár-
lega, byggjum skrautleg hús um efni fram, drekk-
um ma'gir dspart kaflfi og brenmivín, allopt fyr-
ir lánsfje hnfuin matarhæii sem bezt ng viljum
* ensu lífca skort á neinu, senr vjer knllunr þí
naufisyiilegtoggjnrumst of hugsunarlitlir uin skyldti
stnrfin, einkum hin uppvaxandi kynslóbin og höf-
um brall og óþarfakaup; ungu mennirnir kaupa og
ala reiMiesta til af geta notif betur gleii lífsins
á góbhesti; búendur og búlausir safna skuldum í
kaupstab, þar sem allt fæst til láns í góbárun-
um. Helzti gróbinn sjezt í því, ab margir fjölga
fjenabi sínuui, en setja hann allt of margir á vog-
un. þegar hörbu árin koma, er því ekkert til af
ágóba veltiáranna, þab sem nokkrura er til bjarg-
ræbis eba skuidaluktiingar, nenia fjenaburinn, sem
fellur þá iika iijá þeiin sem rábrninnstir eru, og
þeir fella optast meb sjer niarga af hinum ska'rri,
svo ölluni hnignar. Allt í finu eru þá komin
aptur bágindi, og nú eru menn miklu óhæfilegri
til ab þoia þau en á undan góbárunum. Naub-
synjarnar bafa fjölgab, og lengi fram eptir veiiir
mönnum ervitt ab venja sig af óþarfanum, svo
hvab stybur annab ab auka örbyrgbina bág
indin, óáranin og munabargirndin. íiinir snaub-
ustu fjölskyldumenn og órábsmenn flosna upp
og oífdaba hina sem heldur gátu lijargast, svo
þeim liggur vib ab fara sömu leibina. Svonalielir
lengi gengib hjer á landí og svo virbi<t mjer þab
ætla ab fara enn. Arib í fyrra var eitt af hin-
ura bágustu, sem jeg man, þvf sumartíbin var svo
vond og hey inanna urbu Iítii, margskemmd og
ónýt. þó hefir þetta ár verib niiklu bágra. Vet-
urinn í fyrra var reyndar ekki svo harbur; ýmist
hlánabi eba tók fyrir jörb. En af því heyin voru
sro hræbilega ónýt, varb fjenabur magur og hey-
in gengu upp. f>ó komst allt bæriiega fram í 5.
viku sumars. þá dundi hjer á hib versta vor á-
felli, sem nokkur man á þessari öld, hávetrar-
grimmdir meb fannfergju og hafstormum af norb-
austri hvHdarlaust í 16 daga. Engin skepna fjekk
björg utan húss, og fjell fjöldi fjár af liungri og
hor í húsunum ,því fóbrib þraut víba. Unglömb
voru skorin flest öll eba dóu af sulti og óáran.
Svona var þetta áfelli víbast hvar vib sjó í Norb-
urmúlasýsln, en miklu snjóminna inn til dala og
um sybri sýsluna víba nærri snjólaust, en storru-
ar og grimmdir miklar. Man enginn mabur, ab
slíkur fjöldi fjár hafi fallib í fardögutn og epíir
þá, þi’gar cngin skepna var ábur faflin. þegar
batnabi var liing sfekja, og ekki kominn gróbur frrr
en epiir messnr. I 14. viku sumars hrá aptur-
til votvibra og kom víba enginn þurrkdagur þab-
an af fyrr en eptir linfubdag. Töbur hrökktust
og urbu víba ónýtar, og eins úthey, sem losab
hafbi verib, eba þó einhverju af því liefbi verib
haugab saman, þá skemmdist þab. Eptir þetta var
allgób tíb fram undir Mikalismessu og heyabist
töluvert — því mýrar vorn orbnar vel sprottnar
Haustib var hretvibrasamt, en batnabi undir vet-
urnætur og var bezta tíb 3 vikur. þá brá til
snjóa og hefir síban verib jarblaust f harbinda-
sveitunum. en góbar snapir í hinum betri.
þessi bágu ár kenna okltur ab taka eptir
mörgu, sem fáir hugleiba á betri árunum, nenia
hinir hyggnari. þab hefir l«ngi veriö kvartab um
húsagaleysib iijer á landi og ekki um skör fram.
Hver getur vænzt þess, ab sú þjób sein fóstrub
er tipp eins og óinyndug, ali upp æskulýb siim
til þeirrar menningar, sein iiann þyrfti ab ná og
g cti fengib? þe.:ar vel lætur í ári og þörfin
hciintar ekki mikib abhald og regfusemi og spar-
Stíini, þá alast iiinir ungu npp í eptirlæti og sjálf-
ræbi og verba þvf snemnia miklir sjál' byrgingar,
hvikulir vib 8kyldu=törfin og hug-unariitlir, og
meb því þeir reyna lit.la ervibleika af aga eba
skorti, æt'a þeir allt geti gengib eptir óskuin og
sjer inuni alit vera fært. þjónustufóik þolir þá
ekki aga eba abfyndni og skiptir opt um vistir
til ab leita sjer betiikosta — búendur þurfa fleiri,
þegar fyrir fleiru er ab vinna -- og þe;sir sjálf-
byrgingar góbáranna vinna svo opt mikla minna
en vera mætti, ef uppeldib væri gott. Verbor þá
jafnan mikil ckla á þjónustufólki, búendur veiba
ab ganga eptir því og taka hvern, sem vettlingi
getur valdib fyrir matvinnung. þá verbiir Ijett
á sveitunum og fáir ómagar. Nú vilja aliir gipt-
ast, allirbúa; en meb því búendur halda fast f hgeli
sín, kom»st mörg iiin ungu hjónin livergi nibun
sízt hin efnalausu og ráblausu. Er þá ei annab
vænna en troba sjer nibur í vinnumennsku og
hafa konurnar útaf, ef börn rru komin og nokk-
ur cfni eru til ab fæba þau. Vegna fólkseklunnar
verba húsbændur opt ab ganga ab hverjum ókost-
um, sem þessi ungu lijón setja; en þau meta öil
hlunnindi lítils og eru heimtufrek um kostina, eink-
um ef lítib kvebur ab þeim og þau eru eybsiu-
söm og ráblítil. Smám saman losna jarbapartarn-
ir. Ungu bæudurn'r sækja ura þá eins og presta-