Norðri - 23.03.1861, Side 6

28
kfill n? smím saman koma*h mar3ir sf þ'cim nií»-
til bnskapar. Jörfcontnn er skipt sunrlur und-
ir morg býli, og veríur eriginn kraptur í neinu.
Ungu bændttrnir, sein ekkert liafa reynt ervitt, en
alizt upp í sjálfræfci og eptirlæti í æskpnni og
vinnutnertnskurini og haft n||t „óg, vilja n.i njóta
bms sanra í sjálfsmennskunni og eiga góha daga.
þab er eins og þeir gæii þe8S ekki, a& fátæktin
Mir enga óþarfa eybsiu, ekkcrt skart eba rnun-
ab- j eir sa na ekuldum og ýim reynsla og ört)-
trgleikar lara nií ab sækja a& þeint til ab aga þá
til mennmgar. Meban árin eru gób baslast allt
bærdega. En óárin koma allt í einu og verha
þerr þa Iausir í sæti, aem.engri festu nábu í bú-
skapnum í góbárunum. Bændur þurfa rní færri
til ab vinna þegar gripir fækka. Verba þá allt í
einu margir sveitarómagar, sem ábur voru taldir
tnatvinnUDgar; fátæku bændun.ir, einkum frum-
bvlingarnir rafclitlu á sinábýlunum flosna upp, cba
þab verbnrab leggja þeim, og þetta lilebst allt á hina
scm heldur geta bjargast og færir þá í sama vol-
ft.bic. Nú kemur þab upp, ab margjr, sem ábur
'oru stórlátir og Ijelu .-jer aldrei lynda kostina
b|á bændum, gjörast líti átir og vilja vinna fyrir
foluin og fæbi sín og si.ina, ef þeir iiafa ein-
bverja í eptird.agi; en þá geta bandur ekki
tekib móti þeim. þeir sem -abu'r voru akafasiit
íá a</ búa, verba, þegar svona er komib, alit
ems óltaíir ab hætta og la ab rjetta fætur undir ann-
aia borb. En nú er öldin önnur: enginn getur
tef.iu þá meb því senr þeiin fylgir, svo þeir neyb-
ast til ab lialda vib hversu bágt sem eiga. Er
morgtim þetta hæfilegur skóii. þab er ólukkau
ab þeir þyngja samt á sreitununr og færa þær
meb sjer í vesæld og volæbi. Á þessu er nú
þegar farib ab brydda um austurland í ár og
þyngir ákafiega á sveiiunum, svo sumar eru þeg-
ar ofhlabnar þó verbur þetta ab verba miklu
lakara á næsla ári hvernig sem vibrar. Jeg þyk-
ist hafa tek.b eptir í ár, ab venju framar ber á
eljuleysi og óþreyju manna vib kjör sín, einkum
hinna yngri. þetla eru á bágu árunum ebliieg-
ar afleibingar agaleysis, sjálfræbis og reynsluleys-
is, sem menn alast upp vib á góbárunum.
Jeg hefi nú drepib á þab, sem allir geta tek-
ib cptir, hvernig agaleysi og sjáifræbi, rábleysi
og óhóf góbáranna hatufar mönnum ab hafa þab
gagn af þeini, seru mætti og biía sig undir ab
standast hin hörbu árin. j.ó er eitt enn, sem jeg
vil ndnnast á og er leyndar afleibing af binu,
sjálfbyrgingskapmrm, kíeruleysinu og óþai faerbsf-
unni, cn gjörir jafnvel meira en a!lt annab til ab
leiba bágindi yfir sreitirnar, þegaróárin koma; þab
er ásetniog fjenabarins á haustin. Eptir harba
vetur förura vib flestir dálftib varlegar ab um stund.
En þegar margir koma vetrar allgóbir í röb, eba
einstaka harbur á milli, en allt skröltir þó af,
hættir okkur ætíb vib. ab verba djarfari og djarf-
ari ab setja á vogun, eba vænta þess, þó engin
hyggileg áslæba sje til, ab heyiti nnini hrökkva
eba abrir hjáipa. f>ví lengur sem þetta dugir,
svo fjenabur kemst franr tír, þó hann verí i mag-
ur og gagnslítill, því áræbnaii verbum vib eba
athugaminni. Jeg veit margir segja, þeir setji
ekki á neraa hib minnsta, sem þeir komist af
íneb, og þab er optast satt, því fjeb er afnota Ift-
ib vegna mebferbarinnar, og ofmiklu er eytt hjá
svo mörgum ab óþörfu, miklu meira en efni leyfa,
Oi fáir gæta þess, ab fáar skepnur ve! haldnar og
hirtar eru eins afnotadrjúgar og þribjungi fleiri
illa háldiar. }>ó jafnan sjeu tiokkrir, sem hygt i-
lega sctja á, svo þeir gæti átt fyrningar eptir
góba veiur, þá verba opfust einhverjir heylausir
lyrir rábleysi, libleysi ebu ómennsku. jafnvel í beztu
veirum, en ta'in óhæfa ab lrjálpa þeim ekki, hversu
óverbngir sem eru og fyrir iítib eba ekkert. þess-
ir gjöra sitt til ab eyba heybyrgbum hinna, cn
hjálpin og aldarhátturinn elur upp í þeim dirfsku
og kæiuleysi. þetta er eiit sem veldur, ab fáir
geta orbib hyrgir ab heyjum til ab taka móti höib-
um árum svo þeir standist þau. Jeg fók eptir
þvf á fyrirfarandi góbárnnum, ab menn vorualmennt
ab verba djarfari og kæruminni nin þab, hvernig
þeir settu á, meb því hib háa verb fjenabarins
hvatti mebfram til þess ab fjölga honum. Mikib
vill jafnan meira.
þab hafbi gengib svo marga vetur á undan
þessum bágu árum, ab einhverjir urbu ætíb hey-
lausir, þegar inni þurfti ab gefa .nokkra stund og
abrir urbu ab hjálpa þeim. Fyrir þetta gat nærri
enginn safnab fyrningum, enda voru seinast orbn-
ir fáir, sem hugsufcu til þess, því fjeb hafbi fjölg-
afc og liey eybast nú miklu meiri cn ábur, bæfci
,vegna þess afc jarfcir á vetrum eru nú verr not-
abar og einkum vegna óteljandi kvilla, setn kotnn-
ir eru í skepmtrnar, svo þær þurfa nsiklu meira
fóbur en ábur og þola enga hörku. Fjeb er orb-
ib miklu kveifarlegra en á fyrri dögum, fyrir betri
abbúnab, og þab annab, ab flestir búendur hafa
hjer breytt fjárkyni síuu — lagt nifcur hii gamla,