Hirðir - 23.09.1857, Blaðsíða 2

10
Um orsakir til f'járkláða.
Fjárklábi getur koinib af ýmsum orsökum, og eru þessar taldar
hinar lielztu:
1. Ostöbug veburátta, meb miklum vætum, og þar á ofan snögg
veÖraskipti, t. a. m. mikilt liiti eba langvinnir þurrkar. þetta á
sjer cinkum staö, þegar fje hefnr gcngiö vel undan, hefur mikla
ull á sjer, og svitnar því í hitasumrum. Prófessor Delafond, dýra-
læknir vib skölann í Alfort á Frakklandi, tekur þessa orsök fram,
og segir, ab liún verbi því ska&vænni, sem þnrrkar sjeu samfara hit-
unum, svo ab ryk og mold nái aö setjast á hib svitandi hörund
kindarinnar, er liana fer ab klæja vib, og er þá liib fyrsta stig til
fjárklábans þegar byrjab, en liann magnast því fyr, sem orsakir
þessar halda lengur áfram, einkum ef hitar og þurrkar ganga, svo
mánuöum skiptir.
2. Heit, loptlaus og of þröng fjárliús, þar sem fjenu verbur ó-
mótt, einkum sje þessu samfara saggi eða væta, af því fjárhúsin leki,
svo aÖ fjeb veröur ab liggja á blautu gólfi.
3. Mygglab, slæmt eba á annan hátt skemmt iiey, því aö vib
þab kemur ótímgun og óþrif í fjeb, sem vib sambland af áburtöldum
orsökum bráÖum geta orÖib ab almennum fjárklába.
4. Undanfarin langvinn veikindi í fjenu, sem liafa smátt og
smátt veikt fjárstofninn, gjört hörundií) veikara og vibkvæmara, og
lileypt spillingu í blóbib og vökvana.
Af þessum orsökum, er nú voru taldar, gengur fjárklábi stund-
um sem landfarsótt, fer eigi ab eins yfir lieilar sveitir og hjerub,
lieldur og yfir lieil lönd, einkum sjo hiríúng á fjenu eigi vöndub
sem skyldi. Ab innvortis kvillár geti breytzt í klába og hringorma
og abra hörundskvilla, þar til höfum vjer hib ljósasta dœmi á inönn-
um og skepnum, eins og vjer líka á liinn bóginn vitum meb vissu,
ab þessi hörundsveikindi geta oröiö sóttnæm, þcgar þau fara aí> verfea
almenn; en þab er á hinn bóginn margreyndur sannleiki, aÖ þegar
innvortis kvillar kasta sjer á hörundib, þá hverfur iiinn upprunalegi
kvilli vií> hörundsveikina, hvort sem hún er fólgin í klába eba öör-
um liörundssjúkdómum.
5. Ilin fimmta orsök til kláöa er sóttnæmi; cn hvern veg því
er variö, um þab eru læknar enn þá eigi á eitt sáttir. Margir vilja
láta sóttnæmisefniö vera fólgib í vökvum þeim, er finnast í klá&a-
bólunum, og láta þann veg kindina og abrar skepnur einungis geta
oröiö veikar meb þeim hætti, aÖ klábavökvarnir komist á hörundiö