Íslendingur - 21.12.1860, Page 5

149
um og kafíiblaðaseyði geta menn samfleytt vikurog daga
enzt til að vinna á hrísgrjónaökrunum, þar sem standa
verður í forinni upp í knje, stundum í brennandi sólar-
hita, eður steypiregni; mundu þeir með engu móti slíkt þola,
ef eigi væri annað til drykkjar en vatn eða áfengir drykkir.
í 20 ár hef jeg haft tœkifœri til, að taka eptir áhrifum
þeim, er kaffibiaðaseyðið hefur haft á einn flokk manna
og áfengir drykkir á hinn annan. Sumatranar neyta hins
fyrtalda, en hins síðara þeir, er þangað hafa flutzt úr
landeignum Breta á Austurindlandi; hef jeg sjeð, að
liinir fyrri þola öll áhrif veðuráttunnar: vætu, hita og
kulda, án þess þá saki, meðan hinir síðari vegna heilsu
sinnar eigi þola slíkt, enda eigi um skamman tíma,
þar eð jeg sjálfur stundaði landbúnað, og varð því
að líða skin og skúr, vandi jeg mig á 2 árurn á, að
drekka kafflblaðaseyði; neytti jeg þess fyrst einstöku sinn-
um, en seinna sem daglegs drykkjar. Hef jeg jafnan
síðan haft það fyrir venju, að drekka tvo bolla af sterku
kafflblaðaseyði með mjólk í; hef jeg gjört þetta á kveld-
in, til þess að endurnœra mig og hressa eptir hita og
þunga dagsins; fannjeg, að þetta slökkti jafnt hungur og
þorsta. Líkamskraptar mínir uxu og sálin var allt kveld-
ið hress og í fullu eðli sínu. I fyrstunni, þegar maður
drekkur seyði þetta, og sjeu blöðin ekki nóg sviðin, er
sagt það olli svefnleysis, en jeg hygg^ að þetta komi fremur
af því, að drykkur þessi styrkir og lífgar, heldur en hinu,
að hann œsi taugakerfið. Jeg hef eigi orðið var við þess
háttar áhrif á sjálfum mjer, nema einu sinni, og kom
það af því, að blöðin voru illa sviðin. þeir innlendutaka
jafnan kaffiblöðin fram ylir baunirnar til að drekka af;
fœra þeir það til, að bæði hafl þau meira af kryddefni
og sjeu meira nœrandi. |>ar sem láglent er, rœkta menn
ekki kaffitrjeð vegna baunanna, því þær spretta þar illa,
en blaðanna vegna planta menn það kring um hús sín til
heimilisneyzlu. Alstaðar er sú raun á, að menn taka
hjer blöðin fram yfir baunirnam.
Hann segir enn fremur: »Rœktun kafTitrjesins vegna
baunanna. er bundin við vissan jarðvegog heitt loptslag, en
blaðanna vegna getur það sprottið hvívetna innan hvarf-
bauga, þar sem jörðin er annars nógu frjóvsöm. Er
þetta mjög mikils vert, því verði almennt farið að nota
blöðin, mun það án efa olla ýmsum breytingum í búnaði
manna, í mörgum löndum í liitabeltinu, hvar kaffið hing-
að til hefur eigi getað sprottið til neins gagns. Stjórnin
í Brasilíu skal, eptir því sem sögur ganga af, vera farin
297
hann var þar kominn, heyrði hann brestina og brakið í
hurðinni fyrir húsi sínu; dyrnar voru að lokum brotnar
upp. Hann tók til fótanna; því að nú var hann hræddur.
Hann hljóp eptir húsþökunum, sem kötturværi, og komst
loksins að rústurn nokkrum, klifraði niður eptir þeim, og
komst þannig niður á strætið; því næst skundaði hann
um ýmsa mjóa og dimrna trjáganga og út á borgarvegg-
inn. Með svo miklu snarræði, að honum var eigi slíkt
ætlandi, rakti hann í sundur höfuðbúnað sinn, festi
annan endann um stein, er út úr veggnum stóð, og ljet
sígast niður; en er festina þraut, ljet hann fallast niður
á jörð; hann svimaði við fallið, en er hann raknaði við,
tók hann til fótanna, og hjelt til grafreitsins.
Ilinir aröbsku sögumenn segja, eftilvill sökumþess,
að þeim þykir svo mikið gaman að hinu undarlega og ó-
eðlilega, að Radawan hafi fallið í svefn á einu leiðinu,
og að andi sá, er þar rjeð, og var hin mesta ófreskja og
duttlungasamur, hafi fundið hann og flutt hann á einu
augnabragði að hliðum ÐamasfcMsborgar. það getur verið,
að svo liafi verið; það getur líka verið, að Radawan hafi
að gefa gaum þessu efni, og eru þegar nokkrir skips-
farmar sendir þaðan frátil norðurálfu. Á Sumatra kostar
pundið af tilgerðum kaífiblöðum \'/2 pence; ætti þá hjer
í norðurálfu pundið að geta fengizt fyrir 2 pence af
góðri vöru.
Ilvað efnum þeim viðvíkur, sem eru í þurrkuðum
kaffiblöðum, þá lýsir kryddilmur sá, er þau gefa frá sjer,
því, að í þeim er reikul olía, eins og í sínversku tegrasi;
hefur hún, að öllum líkindum, sömu áhrif á líkamann, og
samkyns olíur í kaffi og tegrasi. J>að er þar hjá sannað,
að í kaffiblöðunum er 1 '/2 pund af kaffiefni í hundrað
pundum, einnig barkandi sýra (börkunarsýra), er mjög
líkist þeirri, sem finnst í Paraguaytegrasi. Af þessum
tveimur efnum er meira í kaffiblöðunum en baununum,
og þar af kemur líklega það, að þeir innlendu á Sumatra
taka þau (blöðin) framar en baunirnar. bessi tvö efni,
kafflefnið, og börkunarsýran, og hjer um bil 13% (0: þ-
e. þrettán pund í 100 pn.) af jurtalími (glutin), ásamt
nokkurri viðarkvoðu, eru öll þau efni, sem enn eru fundin i
kaffiblöðunum. Sýna þessi efni það, að kaffiblöðin eru
mjög lík teblöðunum eður tegrasinu, sem vjer köllum, að
samsetningu, og lætur því að líkindum, að þau geti eink-
ar-vel gengið í stað þeirra, sem hressingardrykkur. jþað
styður og þessa ætlun, að kaffiblaðaseyðið eykur árvekni
og eljun, hressir, styrkir og nœrir líkamann, sem og það,
að blöðin eru almennt uppáhald allrar alþýðu á Sumatra.
I sjóðandi vatni gefa blöðin frá sjer, eður missa, 39 prc.
af þyngd sinni, semerjafnt því, erbeztu kafllbaunir ljett-
ast, og meira en sínverskt tegras. Að þessu leyti eru
því kaffiblöðin jöfn kaffibaununum, eða aldinum kaffl-
trjesins.
]>ómnr yfirdóinsiiis.
Mánudaginn liinn 15. d. októberm. 1860.
Rjettvísin gegn Pórði Bjarnasyni.
Með dómi, gengnum við Isafjarðarsýslu aukahjeraðs-
rjett þann 10. sept. 1859, er bóndinn þórður Bjarnason
á Skálavík dœnnlur í 27 vandarhaggarefsingu og máls-
kostnað fyrir hórdóm í 4. og 5. sinni.
Bjettargjörðirnar bera með sjer, að ákærða 2 fyrstu
liórdómsbrot eru útkljáð með amtsúrskurði þannig, að
honum var gcfin upp liórsektin í 1. sinni, og fyrir 2.
brotið látinn greiða að eins 8 rdd., en 3. brotið afplán-
aði hann eptir dómi þanú 22. sept. 1857 með 32 rdd. út-
298
slegizt í ferð með lestamönnum, sem hann hafi sjeð næsta
morgun, og sern ætlað hafi til Sýrlands; en hvernig sem
því var varið, þá komst hann til höfuðborgar Sýrlands, og
er þess eigi getið, að neitt markvert hafi fyrir hann borið
á leiðinni.
Svo vildi til, að Radawan liafði eigi annað skotsilfur
á sjer, en það, erhann hafði fengið umdaginn við verzl-
un sína. þegar liann liafði eytt þessu fje, tók hann til að
biðjast beininga, og er það einkennilegt fyrir austurlanda-
búa, hversu fúslega þeir niðurlægja sig til slíks. Radawan
hefði hœglega getað orðið húsgangur alla æfi, hefði eigi
svo viljað til, að lionum varð einhverju sinni gengið inn í
stórt hús í einni undirborganna. Hann mælti, er hann kom
inn: »Ilerra, jeg er hungraður«. En enginn svaraði, og
hann sá enga lifandi sál; liann gekk því á fram innan
um húsið, og mælti þessi orð við og við : »Herra, jeg
er hungraður«. Að síðustu kom hann að afskekktu her-
bergi; þar sá hann sitja mann einn aldraðan, og var sá
niðursokkinn í það, sem hann var að hugsa um, og kring
um hann var allt fullt af bókum og ýmsum verkfœrum.