Norðanfari - 01.01.1862, Page 3

3
unni os vfSar, scm þeim er þó miklu kostraíiarsamara
cnn frá Vesturlieími, og er þa?> þó hverki jarfvegnum efia
skorti á vinnukröjitnm ab kenna, sem tálmi vibarullaryrk-
unni á Indlandi eba luín sje þar dýrkeyptari, heldur er-
viMeikar þeir, sem bundnir eru vib flutníngana, sjerílagi
sjó!eifi3 og vegna illra liafna os aí) sumstaSar fara verf-
ur upj) eptir ám o? fljótum, er víba kennir grynnsla,
bíóa eptii sjóarfölium efa þeini og þeiin fararbeina. þess
vegna eru járnbrautirnar álitnar þar því meir órnissancli,
og nu hefur cnska stjórnin lofab afi leggja tit þeirra 5,
enn eiristakir menn 3 millíónir punda sterling. Vöxtnr vi&-
arullarinnar var næstl. ár á Austnrindlandi hinn hezti
og þafian var biíif) afe flydja 600,000 sekki af henni og
400,000 voru eptir. Allt fyrir þetta kjósa þó Engleud-
íngar og Prakkar afe geta fengife ull sína frá \ esturheimi,
og því er þeim mjiig annt um af) frifeur gæti komist þar
á; því verfei þafe ekki, má gánga afe því sem vísu, og
svo leugi ófrifur þessi helzt, afe öll tóvara, sem nnnin er
úr vifearuli, verfeur dýrari, máske afe þrh júngi efea meir.
og sem afe öllum líkindum hefur verkuu á verflagife á
íslen/.ku ullinni, og því heldur sem hún kemur nú á fleiri
markafei erin átiur, og orfein í meiri metum, sem mefeal
annars sjá rná af hinni ágætu Varníngsbók herra J. Sig-
urfessonar, sem liver sá, er vöru aílar í landinu ætti afe
hafa f höndum og kynna sjer sem bezt, þess heldur sem
stjórnin hefur látlfe útbfta henni gefins mefeal nokkurra.
þafe er þá ómaksins verfet afe leifeaathygli sitt afe því,
hvcrriig ull vorri verfi bezt varife, afe þvf leyti sem menn
geta misst af iienni til verzlunaí, hvert heldur hdn er
seld óunnin út úr landinu efea hvafe hyggilegast og arfe-
mest væri afe vinna úr henni og fleygja henni ekki eins
og hugsunarlftife burt úr höndum sjer, og þafe stundum
ofan í kaupife, ef til vill fyrir mifeur þarfavöru. Afe láta
ullina óunna cr svipafe því eins og af) vjer seldum hey-
ife, Ijefeurn hagana til beytar, enn vildum enga skepnu
liafa, og Iifa einúngis á andvirfei heysins og hagagaungu-
tolliinum. Allar menntafear þjófeir og sem mestri full-
komnun hafa náfe í handifenum sfnnm, kosta þó kapps
um, afe selja sem minnst af þeirri vöru sem þar lend er,
og þeir geta eitthvafe unuib efa smífeaf) úr. þafe er aufe-
vitafe, afe eins og háttafe hefur verife vinnulaununum fyrir
prjónlesife, svarar þafe ekki nærri fýrirhöfniiini, og þcgar
vafemál ekki verfa gjörfe afe verzlunarvöru þá er eins og
menn sjeu neyddir til afe selja ullinn óunna. Afe sönnu
cr lítill ávinníngnr betri enn enginn, og þafe sem þess-
nasirrar stófeu afe eins upp úr. þafe varfe þvi ekki hald-
jfe áfram ferfeinni nema & nóttunrii, og enga alfara vegu
mátti fara, oggekk því seinna. Allt sem talafe var þurfti aö
vera í hljófi, og ekki afe vita nema þar og þar væri stiga-
menn, óargadýr. blófehundar, sern sendir eru út afe leita
afe þeim er strjúka, svo alla mögulega varúfe þurfti vife
afe hafa. Tvisvar heyrfeist til hunda, er voru í einni leit-
•nni, enn til hamíngju ekki afe þeim hjer voru. Einu
sinni var rifeife svo nærri leyni þeirra, afe heyrfei fótatak
hestanna og sífean kall manna fram og aptur, er voru í
strokumanna hdt.
Af því sem enga vegu mátti fara, heldur gegnum
skóga, vifear-runna mýrar og foræfei kletta og klúngur og
vötn, má nærri geta hvernig klæfenafenr og skóföt hafi
orfeife til reika. Norfeurstjarnan var þcirra einasti leifear-
vísir efea átlaviti. Ir.ptir henni var stefnan tekin og ferfe-
inni stjórnafe, því áfeur linffeu þau heyrt, afe í þcssari átt
byggi frelsife. líörnin seinkuíu mjög feiíinni, enn fefeur
þcirra voru jafn þrautgófir og þolnir, sem efldir. For-
ínginn Ivatý ljet heldur aldrei sjá á sjcr hinn minrista bil-
ari vínnu sem hverri annari má helzt telja til gildis, er
afe hún spornar vife vfejuleysi og hverjn því illu þar af
ieifeir, ei n vcnur og vifeheldur ifeju og ástundun ýngri
sern eldri, enda keppast sumir vife tóvinmina, sem mest
vife heyskapínn, leggja á sig vökur og eljun. En hver
er nú hagnai'ur afe tóskap vorum, afe því leyti sem hann
geíur verife verzlunar vara?
Vjer liöfum heyrt, afe úr 3 pd. haustullar mætti vinna
4 pör tvíbandssokka, sem þæffeir, þvegnir og þurrir yrfeu
2 pd. afe vigt og kostufeu þá 8 mörk. f>egar nú nefnd
3 pd. af haustull kosta 28—32 sk. pd., þá verfea vinnu-
lauriin á sokkuuum hjerum 2 inörk. þ>ar á roóti væri
nú 3 pd. haustullar tekin og þvegin og ljettust í þvott-
inum nm J efea eina mörk, irfei ullin 2jpd., og eptir
verfeinu sem var á hvítri ni! næstl. sumar, þá verfea þan
afe frádreginni fyrirhöfn vife þvott og þurrk ullarinnar 1
sk. á pundinu 1 rd. 21 sk. sem dregife frá andvirfei sokk-
anna 1 rd. 32 sk , verfea vinrulaunin á 4 pörtrm 11 sk.
þafe er talife fuilkomife vinnnkonu verk, efea af einum manni
afe koma sokkmim af á dag mefe þvf afe vinna alit afe
honum efea tjefeum 4 pörum á 8 dögum, er þá rúmur 1
sk. vinnulaunin á dag. Væri mr hyrjafe á þessum tó-
skap f mifejum októbr. og haldife á fram í sarnfleytta 7
mánufei efea til mifes maímánafear yrfeu þafe 84 pnr sokka
og 11 sk. á hver 4 pör, verfeur 1 rd. 72 sk. og þó hyggj-
um vjer afe enn sífeur svari þafe fyrirhöfninni afe tæta hálf-
sokka og vetiínga, eptir því verfei sem á því er. Sjó-
vetlíngar tviþumlafeir munu flestir vega afe jafnafei 6 — 7
lófe parife, og ef hvert lófe í þeim væri afe jöfnu verfei sem
í sokkunum, ættu þeir afe kosta 12—14 sk. Sama er afe
segja um liáifsokka, sem afe jafnafei vega 10—11 lófe
eptir hverju þeir ættu j>á afe vera 20 — 22 sk. parife og
eptir því dýrari sem væri þýngri. þafe mun og bera uppá
sama skerife mefe hagnafeinn á afe tæta peisurnar eins og
mefe sokkana o? vetlíngana. þessi reikníngur sýnir hvafea
ávinníngur cr afe tæta sokka og vetlínga í kaupslafeinn,
eptir því verfei, sem var á ullinni í snmar og þeim núna.
Og í öferu lagi hversu mikil búmennska þafe er, afe selja
haustullina óþvegna. Tvíbands sokkar, sem vega 16 lófe
og afe öferu leyti ve! nnnir og verkafeir mættu ekki kosta
minna enn eitt hvítt vorullarpund og annafe prjónles afe
tiltölu þar eptir.
í vöruskránni frá 1776, var ullar pundife tæpa 5 sk.
efea Skpd, 16 rd. 56 sk., enn eingirnis - sokkaparife 9-J sk.,
hafa þá ióskaparlaunin verife 4} sk. efea áboría vife and-
6
bug. l>egar r>ú ferfeamenn þessir voru komnir svo lángt
burtu frá landareign hósbónda þeirra er verife haffei, gjörfeu
þeir sjer vissa von um afe ferfein mundi takast afe óskum.
Hugrekki Katý er Iíka dæmafátt Ilún ófe fyrir fjarö-
arbotria, syndti ylir fljót og ár, alltaf mefe eilt barnife á
bakinu. IJún var svo kappfull og frá sjer numin, afe
hún varla liaffei sinnu á afe neyta svefns nje matar. {>afe
var eíns og hver tang í hennar líkama væ.ri afe vinnu
sinni; og eins og hún var foríngi þessa litla flokks, eins
var hún lífife og sálin í honurn mefe öllu mögulegu móti
alla þessa hættuleife.
Hvafe lengi ferfeamenn þessir hlutu afe svelta og þola
kulda, vos.búfe og klæfleysi, segist Katý sjálfekki vita en
hún. heldur afe hún haíl verife mánufe á leifeinni. Afe þess-
um tíma lifenum og á afe getska hjer um 2—3. stundum
eptir dagsetur, urfu þau þess fyrst vör afe kominn voru
í byggfe, því nú gengu þan yfir yrkta mörk og vissu
eigi fyrri til enn þau voru kominn afe liáum skífegarfei
sem þau leitufeust vife afe komast yfir; en í þessu bili
varfe þeim litife hvar inafeur stófe gengt þeim; hann haffei