Norðanfari - 01.01.1862, Page 6

6
liann ætti a& þekkja svo ásigkomulají og ervibleika hon!)-
ar ab bann geti vitab hvab marga hesta ab lanclsetinn
þyrfti til heimilisnaubsynja. þetta væri undir eins hxg-
ur fyrir jarfeeigendurnar og jafnframt sjáll'a landsetana;
sömnleibis ætti ab ákvefea hvafe marga tökujálka rnættihafa á
liverri jörfe, því hjer í Skagafjarfear - og Eyjafjzrfear«<!sl-
um er mikife af þeim út norfeursveitunum og er mtfegjöf-
in jafnabarlcga 3 — 4 dalir og er þafe ef rjett er athugafe
engin ágófea kanp nerna í því betii og blífeari vetrurn.
Líka virfeist mjer afe tnefe Sferu móti rnætti stennna
stiga mefe fyrir þessari óþörru hrossatjnliun sem cr.
mefe því afe mafeur leitafeist vife afe ná þekkírign á kyn-
ferfei og efeli þeirra og jafnframt kostufeu kapps um afe
úrætta hin linu og ljótu en alahin feitlægnu 02 fögrn og hafa
vissar kyrikvíslir, sumar til reifear en sumar til áburfear,
og þannig afe geta rakife ættir gæfeínga sinna í lO.ogll.
life. En vife Islendíngar verfetun vegna þekkíngarleysisins
afe ala upp hrossin áu þess afe vita af hvafea kyni þau
eru, efea livert þau ná tiigángi gfnum þegar þau fá.ald-
ur til brúkunar; en þá cr ofseint afe slitta á þeim ómaga
hálsinn hvernig sem þau reynast.
Jeg þykist vita afe lesendur ritííjörfenr þessarar muni
sakfella hana fyrir þafe, afe hún hefir ekki mefeferfeis nein-
ar upplýsírigar um efelisfar hesta; en hvetur menn þó til
afe læra afe þekkja kynferfei þeirra og leitast vife afe svna
mönnum fram á, hve brýn þörf' þafe sjc. En jeg vil geta
þess, afe ritgjörfe þessi er eiriúngis til afe vekja liuga !es-
enda minna á málefni þessn; því svo frarnarlcga scm
viljinn er einbeittur, er hægt afe aíla sjer fróðleiks tim
kynferfei hesta, því bæfei eigum vjer þar afe lútandi rit-
gjörfeir í 8. ári hinna gömlti *Fje!agsrita“ (1788) og í
tírnaritinu BBónda“ fáeinar athugasemdir um stófehrossa
val, uppeldi og mefeferfe á hestum (1851), eg þafe eía jeg
ekki, afe ef almcnníngur breitti eptir ritgjörfeum þessuni
samkvæt tilgángi þetrra, mundi þafe bera mikinn og gófe-
ann ávöxt. En því mifeur er hin sífeainefnda bók í allt
oífárra höndum og þafe hika jeg mjer ekki vife afe fidl-
yrfea, afe margar greinir í ritum hins gamla „Lærdóms-
Iistafjeiags“, einkum þær erlútaafe búnafearefnum, mundu
nú á tímum vera næsta kærkomnar atmenníngi, annafe-
hvert í tímaritum vorum efea búnafearritinu ,Höld“, setn
bæfei er óskandi og vonandi afe verfei framhaldife.
11
nú í fáng afera ferfe er sömu torfærur haffei í för mefe sjer
og hin fyrri, nema börnin voru nú ekki til ab seinka för-
inni. Svo lagfei þá Katv antur alein af stafe, og gekk nú
terMn miklu grcifelegar en áfeur, kannafeist liún líka bver-
vetna vife sig á leifeinni þafe er hún farife liafi'i, sem þyk-
ir því undra verfeara, er hún alitaf hlaut afe halda áfram
um nætur enn halda kyrru fyrir um daga.
A leifeinni til Virginiu, bar bún afeeins dóttur sína fyr-
ir brjósti sjer, en var þó eins og vant var liugrökk ng
glöfe, og Ijet erfifeleika og torfærur ferfearinuar ekkert bíta
á sig efea hverjar vifetökur hún inundi nú fá, erliún kæmi
til sinna gömlu átthaga. Loksins var hún nú komin á-
ieifeis og í iandareign fyrvcrandi húsbónda síns; og þcg-
ar hún sá sjer færi, kemur hún tii sinna gömlu kunnfngja
og mansmanna, sem þegar þeir sáu hana uifeu svo hissa
og frá sjer numdir, afe þeir varia trúfeu augum áínum eía
eyrnm. Ilún hóf svo ferfeasögu síria, sem jieir hiustufeu
á mefe ailri gaurngæfni og undrufeust iivafe iiún heffei ver-
ife áræfein, þolin og þrautgófe, og þó mest ufe henniskyldi
aldrei faiiast hugur; ratafe íram og aptur um aliar þær
Stinlcndar ft'jeUÍP, Fyrra Lli ta mái afee.r þessa
var optar sunnanátt og blífevifeur enn seinni kafla fums
umhleypíngar, norfean og austan hrPar mefe bleytu cg í>)-
íng og þes3 á mdlum nokkur frost og semnstu dagana
keyrfei nifeur rnikla fönn, varfe þá liag karí vegna áuefea
og snjóþýngsia. Hey hafa þótt fremur mikilgaf, cinkum
töfeur, sern næstiifeife sumar hröklust mcira og ínir.na, iielrt
til sveita og dala, og kýr afe því skapi í vetur brngfeist
til injólkur, erin þar töfeur hirtust vel, er málnyta í gófeu
mefealiagi. Hross, sem úti hafa gengife, þykja nú í lak-
ara útiiti, enn samsvari því hvafe optar liefir þó verife gott
tii haga, og kenna menn um þafe skakviferumim og hvafe
nóvembermán. var afiaka barfeur. Fiskihlutir urfeu hjcr
í kríngum Eyjafjörfe frá því um gaurgur og fratn til
jólaföstu um 2 til 15 hndr. Mestmegnis af þeim íiski
sem aflast liefur á tjefeu tímabili hjer fyrir Norfeuriandi,
var venju framar smár og íleiri hundrufe af honum lierí-
um, þurfti í eina vætt.
Selafli alii afe þessu varla teijandi, nema ef þafe væri
hj.er á Akureyri, hvar þó afe eins fáir eru komnir á land.
Hákarisafli mjög rír og þafe litla aflast hefir helztá iagvafei,
endahafa gæftir til ieguferfea verife sjaldgæfar og skammvinnar.
Hvaibrot er sagt afe hafi snetnma í vetur efeaíhaust
rekife afe landi í Sveinúsngvík í þistilsfirfei, enn tekife út
aptur áfeur eri nokkufe náfeist af honurn til rnuna. Hvaikáff
iiaffi líka rekife ( haiut á Fremrinýpum í Voptiafirfei. Fyrir
jóiaföstuna bar hfer vífea afe Norfeurlandi, einkuni t’ar
rekaplátsife horfii vife útnorferi, svo rnikinn trjáreka, fátt
stórtrje, afe í innrg ár næstlifein liefur ekki verife slíkur.
Fjárpestin sem hjer má kalla afe gángi minna og
meira á hverju áii, iicfur hjcr um sveitir verife meb væg-
ara móti, nema á cinstaka bæ hvar bún hefur drepife
talsverft, og eins afe sögn norfeurundan og itelzt tiltekib
í Kelduhverfi og um Lánganesstrandir.
Fjárkláfeinn er enn sagfeur uppi hjer og hvar syfera,
og tekst iækníngunum, því mifeur, seint afe uppræta liann.
Eldsvofci: Hinn 28. dcsemberm. f. á. um kvöld-
ife hjerumbil kl. 8. Iaust eldi í bús læknis herra J.
Finsens bjer í bænuni, en varfe fyrir næga mannhjálji er
afe kom úr öllum liúsum bæarins slök.ktur aptur. Menn
hjeldu afe fyrst lieífci kviknnfe í svarfearhálftunnn, er stób
nálægt eldsíónni. íbúfarhús þetta er tvíloptafe og var
þafe í efri byggíngunni. Skafcinn á liúsinu var metinn 70—
80 rd. Auk þessa missti kaupmafeur F. Tb. Johnsen
12
eyfeimerkur fjöll og fyrnindi cr verife heffeu á leifc hcnn-
ar. Hún spurfei sífean um dóttur sína, og segir um leife
hver fyrirætlun sín sje mefe hana. Ilenni er nú sagt, afe
húsbóndinn sje daufcur og nú eigi afe bjófea ailt hans vife
opinbert ujipbofe, mansmenn sem livafe anna? ; lienni er og
sagt, afe þá hún hafi mefe fönineyti sínu verib horfiri haii
húsbóndinn orfeifc sem ófeur aí bræfei yfir missir 10 manns,
sendt því ieitarmenn og sporliunda í ailar áttir til afe hafa
strokumenn uppi, enn eins og liún viti allir kotnife svo
húnir. Ilann skeytti því skapi sfnu á dóttur Katý og pynt-
afei og kvaldi hana ýinsum kvölum til sagna, svo afe lietini
var naumast ætlafe líf og ekki nærri því orfein heil ör-
kumsla sinna og tnisþirminga, þá er nú mófeur hennar
var komin.
Mcfe sinni venjuiegu hugdirffe og framkvæmd álykt-
afei Katý afe ílýja nú næstu nótt. Mansrneiinirnir koinu
nú mefe dóltnr hetsnar, sem naumastvar ferfeafær, og minnt-
ist Katý ekki mefe cinn bríxlyríi vife hana á þafe cr skefe
liaffi, efea ltvafe hún t.ú Leffei orfeife afe lcggja eig í nýjar
lífshættur. Ilife utnlnna var gleymt, ailar heruiar hngs-