Norðanfari - 01.09.1864, Blaðsíða 3

37
scldust 1 rd. 16.sk. til 2 rd. Og þau alraenn-
ustu skinn, sera eru af yngri hafseium og Iand-
selum voru seld 56 sk. — 26 sk.—22—16sk.
þaban liafa verib flutt 1690 refaskinn árib
1861, 1530 skinn árib 1862 og 600 skinn árifc
1863. Beztu dökkmóraub refaskinn voru seld
næstlibib ár 14—16rd. miblungsskinn 8—rlO rd.
og þau verstu 4—5 rd. Hvít refaskinn seld-
ust frá 36 sk. til 2 rd. 50 sk.
fiaban hafa veri& flutt árib 1861, 425 hrein-
dýraskinn, árib 1862, 155 skinn, og árib 1863
30 skinn. í fyrra seldust hreinaskinnin 6 rd.
48 sk.—5 rd. 24 sk. og 3 rd. 32 sk.
Næstli&iö ár komu þa&an ekki nema 14
ísbjarnaskinn ; þau eru vanaiega seld hjer fyrir
56 rd. —45 — 30—20—12 rd.
I fyrra komu þaban 700 skinnbrækur, og
og 810 skinnstakkar; voru betri skinnföt seld
7 — 8 rd. en þau verri 3 —4rd.
Prá Grænlandi voru flutt 960 pund af
hreinsubum æiíiardún árií>1861, 1050 pundári&
1862, og 890 pund ,ári& 1863. Næstli&ib ár
var pundib af æ&ardún selt fyrir 8 rd. 69 sk.
til 9 rd. 40 sk. (gefiS í Grænlandi fvrir dún í
pd. hreinsab 1 rd. 48 sk).
Næstlibib ár voru flutt þaban 397 \M af
fuglafibri. IM var selt hjer á 7—8 rd. íGræn-
íandi er þab borgab meb 72 sk.
þaban var flutt næstlibib ár 7,722 pund af
biýant, 100 pund af honum seld fyrir 64 sk.
þaban hafa verib árlega flutt hvalrostungs-
tennur og einhyrningshorn, og hefir pundib í
heilum óskemdum tönnum verib selt 12—13 rd.
þab eru tvær orsakir til þess ab minni
vara kom frá Grænlandi næstlibib ár enönnur
undanfarinn ár, fyrst sú ab landsdúum gekk
nllt örbugt f sumar, vcgna þess ab þar voru
harbvibtir og ísalög svo mikil ab elztu menn
þar niuna eigi annab eins, og önnur sú: ab
tvö skip frusu þar inni fyrir ís álibnu sumars,
svo þau bíba þar tneb vörurnar næsta sumars.
Af framanskrifubu má sjá eitt sem mjer
virbist athugavert; sem er þab: ab grænlenzka
scllýsib og æbardúninn, er í liærra verbi en
okkar dún og lýsi, höfum vjer þú hákarlslýsi
sem í sjálfu sjer er betra en scllýsi; æbardúnin-
grænlenzki er ekki heldur í sjálfu sjer í nokkru
betri í fyrstunni; rná því verbinunurinn liggja
í mebferbinni á livortveggju.
Mebferbin á grænlenzku vörunni cr mjög
lítib frábiugbin þeirri sem vjer hofum, bæbi
hvab kostnab snertir og fyrirhöfn, en hjer sann-
ast málshátturinn, ab „lítib lagar og lítib bjag-
ar“; Iítilsiiáttar handbragb og nákvæmni, getur
bætt vöruna svo, ab bún sje talsvcrt meira vir&i
Cn ábur, jeg vil því — ef einhverjum inætti
ab gagni verba — minnast meb nokkrum lm-
um á mebferb þá sem hjer cr höfb á grænlenzka
scllýsinu og æbardúninum eptir þcirii upplýs-
ingu sem jeg befi fengib frá formanni grænlenzka
verzlunarfjelagsins, sem hefir sýnt mjer þá vel-
vild, ab segja mjer og sýna nákvæmlega hvernig
varan er mebhöndlub.
Hinn grænlenzki æbardún hefir sama lit og
gæbi í fyrstu og liinn ísienzki æbardún, en
þegar hann er hreinsabur, er liann orbinn bæbi
scigari og lífmeiri enn okkar dún, og held jeg
þab liggi ab miklu Ieyti í því ab hann er betur
þurkabur, og grindin sem brotib er í dúninum
á, er hentugri en sú sem vjer höfum, ab öbru
leyti er abferbin vib dúnhreinsunina næstum
hin sama. Ðúninn er fyrst breiskþurkabur á
járnplötu yfir eldi, svo lengi sem dúninn þolir
án þess ab svibna ebur brenna, vib þab verba
stráin og sprekin svo hörb, ab þau brotna ljetti-
lega, án þess ab þab þurfi ab taka svo fast á
dúninum, ab hann slitni mikife ,* þegar dúninn
cr nægilega þurr orbinn, er hæfilega stór visk
tekin fyrir í einu, og brotin öll strá og sprek
í dúninum á þar tii lagabri grind, hún er
mjög lík öbrum dúngrindun, nema því einu,
ab ferstrendir trjeteinar eru liafbir í stab óla-
strengja; teinarnir eru úr hörbu trje helzt eik-
ar viö, ab gildugleika \ þuml , meb \ þuml.
millibiTi hvassa röbin snýr út á teinunum en
ckki flatvegurinn, röfein þarf ab vera hvöss,
og þarf því ab skipta teinuin, þegar röbin er
máb orbin; á teinum þessum brotnar allt rusl
fljútar en á úiar strengjum og dúnin slitnar-
minna. þegar búib er ab brjúta vel í dúnin-
um á þcssari áminnstu grind, þá er þar á
eptir hrcinsab úr dúninum á grindum meb ól-
arstrcngjum, þeir eru álitnir bcztir ab vera
flatir — en ekki snúnir — úr eltu seiskinni
en snæri cbur snúnar leburólar eru álitnar
vcrri. þegar dúninn hefir veiib lengi núin á
strengjunuin, og ekki er annab cptir en smá og
lin íis sem seiti eru til ab fara, þá er iiætt
vib ab núa dúninum um strengina, því dúninn
^litnar þá meira en ávinnst ab smáfisin náist,
eru þau því tínd úr dúninum. þab sem rýkur
úr dúninum þegar liann er hrcinsabur, er líka
hyrt og hreinsab meb einföldu vcikfæri sem
þó er eigi gott ab lýsa hjer. Margir áiíta ab
betra sje ab hreinsa dúninn á þann hátt, sem
kallab er ab „hræla“ dúnin, en sá máti er alls
eigi hafbur hjer.
Kvennmaburinn hrcinsar á dag 1 til 1 \
pund af æbardún, og fær 48 sk. fyrir ab hreinsa
pundib.
Vib lýsisbræbsluna eru helztu áhöldin, stór
bræbslupottur og 3 stórir lýsisheldir kassar;
þeir standa hver vib endan á öbrum meb litiu
millibili; og liggur hani cba blikkpípa millum
hvers þeirra lítib nebar cn á mibjum gaíli,
Kassarnir sianda inni í húsi, en potturinn úti;
þeir eru hafbir til þess ab geyma lýsib meban
þab kólnar,'Og aliur sori og fótur ab skilst frá
tæra lýsinu; vatn er æiíb haft í kössunum svo
hátt upp, ab 2 þuml. sjeu frá vatninu upp ab
hananum sem liggur milli kassanna.
Hvert þab er heldur spik eba Iifur sem
brædd er, þá er aldrei hleypt snarpri subu í
pottinn en alltaf abgætt ab hitinn sje jafn og
eigi meiri en alltaf krauini í honum, þegar svo
hefir sobib um stund, þá er lýsinu sem hefir
sezt ofaná, ausib í trjerennu sem iiggur gegn-
um húsveggin, og er annar endi hennar á barmi
pottsins, og annar á barmi þess kassa er næst
stendur,- þegar sá kassi er fylltur, -er lýsib
látib vcra í íionum þangab til þab hefir vel
abskiiist, sorinn sezt undir vatnib og fóturinn
ebur liib þyklca úr Iýsinu hefir sezt undir tæra
lýsib, þá er því liinu tæra lýsi veitt í næsta
kassa gegnnm iianan sem iiggur milli kassanna,
á sama hátt er hib saraa lýsi látib sianda í
öbrum og þri&ja kassa, og tæra lýsinu ab síb-
ustu rennt í tunnur úr þvibja kassanum, er þá
allur fótur og sori komin úr lýsinu, sori allur
liciir sczt undir vatni&,. en fótnrinn er tekin
og so&in upp aptur. þa& er skiljantegt ab lýsib
verbur á þennan hátt betra, en þegar því cr
ausib heitu á tunnurnar ebur rojög lítife látib
standa áfeur; abferb þessi og áhöld hafa ekki
heldur raikinn erviblcika ebur kostnab í för meb
sjcr, í samanburbi vib livc varan verbur betri
og í hærra verbi. þó má líla á þab ab fá-
tækir mena sem eigi ciga meira en 1 ebur 2
tunnur af lýsi, geta ekki fyrir svo lítib, kostab
jpiklu til bræbslu áhalda, eii—þó ætti hann ckki
ab forsóma ab láta lýsib standa í ílátum í nokkra
daga, ábur því er veitt í tunnuna, láta valn
vera undir lýsinu til ab sorin geti hæglega
skilist frá lýsinu; og hafa hana ebur pfpu á
mi&ju þess íláts sem lýsi& stendur í, til þess
hib tæra lýsi geti runnib sjálft cn ekki þurfi
ab ausa því á tunnuna, því þá er hætt vib ab
fóturinn blandizt aptur saman vib.
þab er sjálfsagt, ab sjerhvab borgar sig
hctur í því stóra, en í því smáa, standa því
engir belur ab vígi en kaupmenn vorir, ab eiga
flát og áhöld tii ab hreinsa allt lýsib, sem þeir
lcaupa, ef þeir vildu þar meb vinna sinn og vorn
hag, þab er sjálfsagt, lalsverb fyrirhöfn a& gjöra
þab en mundi þó áreibanlega launa sig, ebíir í
þab minnsta er þab álit hjer, þvt allt lýsi sem
kemur frá Grænlandi, er liitafe npp og Iátib
standa í ábtirnefndura kössum, því mcb því
móti verbur allt lýsi jafn gott, sem ómögulegt
er þegar sinn bræbir í hverja tunnu; en þessa
getum vjer ómögulega krafizt af kaupmönnum
vorum, en ættum vjer verzlan vora sjálfir, þá
gætura vjer heimtab af formanni verzlunarinnar,
ab leibbeina og hjálpa til vöruvöndunarinnar
og vörubóta. En því cr verr ab þab tnu-
varbandi mál á líklega nokkub eptir í land
cnnþá, megum vjer því ckki skjóta á frest ab
vanda vöruna efetir vænta hjálpar heldur verb-
um vjer ab gjöra af sjálfsdábum, allt sem í
voru valdi stendur, ab bæta vöru vora og
gjöra útgengilega, því þab er tneiri hagur ab
eiga niinna af þeint hlut, sem allir sækjast
eptir, heldur en meira af þeim hlut sem engin
vili eiga. —7,
Fr|eétií*.
Sanaíleaaílai*. Meira hluta mánabar þessa,
einkum síban leib á hann, hafa hjer verib miklir
óþerrar og stundum stórrigningar, meb ltrapa
og snjókomu á fjöllum, sjerílagi nóttina og
daginn hins 15., er snjóabi víbast ofan nndir
bæi og sumstabar varb alhvítt ofanísjó og ár.
Flestir hafa þó náb liinu mesta af heyjum
sínum meb bærilegri verkun, því einn og tveir
þurkdagar hafa vcrib á milltim; samt eiga
sumir töluvert úti af heyjum sínum. Fyrir
vestan í Skagafjarbar- og Húnavatnssýslum, er
tíbarfarib sagt þurrara, en í jþingeyjarsýslu og
og fyrir ausian líkt og hjerna. 9. þ. m. kom
læknir J, C. Finsen úr austurferb sinni, scm
hann byrjabi hjeban 17. f. m. Kvefsúttinni
hafbi víbast eystra, verib ab mestu afijett, og
engir dáib þar nýlega nafnkenndir. 13. þ. m
kom bókbindari Jón Borgfirbingur aptur ab
sunnan, sem fylgdi prestsekkjunni Margrjetu
Narfadóttur og fjöískyldu tiennar subur, og
meb honum prentari Jótias Sveinsson. Meb
þeim frjettist, ab um næstlibna mánubi hefbi
sybra verib miklir óþerrar; mjög fiskfiítib í
sumar, nema um lítinn tíma iiafbi fiskast vel.
Ileilbrygbi hafbi verib manna á meba! og engir
nafnkenndir nýlega dánir. 4. þ. m. hafbi
ungur mabur drukknab í Blöndu, á svonefndu
strákavabi Arni Jónsson ab nafni frá Árbakka
á Skagaströnd.
Skipakomur. 13 þ. m. kom hingab skon-
nertan Anne frá Englandi lilabin mebsalt, koljárn'
og „Fajance* (leirílát), en 17. s. m. briggskipib
IJertha frá Kaupmannahöfn fermt matvöru og
ýmsu öbru, og saftia daginn kom .iagtin Rachel
frá Noregi hlafein meb timbur. Öll þessi skip
á kaupmabur Fr. Gubmann. Nóttina þess 22.
þ. m. kom ensk fiskijagt hingab frá Leirvík
á Shetlaudi, og er sami skiparinn á henni og
þeirri, sem kom hjer fyrr í sumar. Kaup-
skip er nýkomib á Húsavík, og annars von
frá Kmh. til Vopnafjarbar.
Frcmur hefir enn verib hjer lítib um fiski-
aflann, því beituna hefir optar vantab, þá
sjaldan hefir gefib ab róa.
llvalaveibar: Meb iæknir J. Finsen frjelt-
ist, ab hvalaveibama&nrinn W. T. Roys niundi
vera húinn ab skjóta hjer í sutnar undir landi
og inn á fjörbmn um 20 hvali, sem tlestir
liafa nábst annabhvort verib fluttir eba þá rékib
til lands, sem austfjörbum hefir orbib ab hinu
mesta bjargræbi.
3 Islendingar hafa verib meb Roys. vib
hvalaveibar í sumar; var einn þeirra Jónas
bóndi Símonarson á Svínaskála í Reybarfirbi,
hugvits og haglciksmabur og sem var meb Roys
í fyrra og getib er þá í Nortanfara; hinn ann-
ar, sem nú var meb Roys, var Flóvent Halldórs-
son á Seyfeisfirbi, sem er ættabur úr Möbru-
vallaklausturssúkn, og fór þaban austur fyrir 2
eta 3 áruin síban. Hinn þribji Magnús Krist-
jánsson, fyrrum sýslnskrifari Jónasar sáluga
Thorstefiisens á Eskjufirbi, ætta&ur frá Vind-
iieimum á jþelamörk. Læknir J. Finsen hafbi
komib eystra, framm á skip hvalaveibamanns-
ins,. sjeb skotfæri hans eta byssur og önn-
ur áhöld, er hann brúkar vib veitina, hvai-
skurbinn og bræbsluna. Af því ab Roys
hafbi gengit feibin hirigab í sumar svo æski-
lega, sag&ist hann hafa í áformi ab koma
hingab aptur ab sumri meb fleiri skip. Hann
tjábi sig fúsann á ab kenna hjer veibi-abferb
sína, þeim er vildu læra iiana af sjer, og eins
seija skotfæri sín eba byssnr, hverja meb skot-
inu fyrir 25 rd. llvalaveiba fjelagib hjerna,
ætti því nú þegar at snúa tim blabinu, og kosta
kapps um, ab fá Jónas, Magnús og Flóvent og
fleiri ef á þyrfti at halda, til at ver&a fuil-
numa í vei&i-a&fer& þessari, sem þegar hiín
heppnast, er öllum afla arbsamari, og jafn-
í'ramt hin mesta bjargarbót fyrir lieil hjeröb.
fítlcildar. Mo& bryggskipinu Herthn, sem einsog
fyrr er getib kom liingab frá Kanpmannahöfn 17. þ. m.
og hafbi veribmn 3 viknr á leibinni, er þetta affrjett-
um, sem vjer höfurn lesib og heyrt hib helzta:
Datunörk þaban er ab frjetta gott árferbi, þó spryttl
seint, var gras og sábvöxtnr og nppskeruvouinn í betra
lagi og heyskapnr góbur, og líkindi til, ab hagar handa
skepnnra, mnndu endast fram á hanst, svo ab þær kæmu
meb seinna móti á gjöf. Málnytan hafbi verib gób í
snrnar; smjör í hán verbí ng öll feitmeti. Á ymsnin
stöbnm í Kaupmannahöfn hafbi orbib vart bólnsóttar;
ab öbrn leyti venjuleg heilbrygbi manua á me&al.
Menn tolja nokkurnvegiun víst, ab fribur ninni kom-
ast á raillnm Dana og þjóbverja, mebfram fyrir nppá-
stungu Rússa en miliigöugu Iireta og Frakka, meb því
móti: ab Danir láti laus hertogadæmin, Holsetaland,
Slesvfk og Láenborg, eyjaruar Femern og Als; ab her-
togadæmin greibi kostnab þann, sem þjóbverjar reikna
til ab þeir hafl varib til stríbsins, og sem sje ab minnsta
kosti 20 ntilliónir Thalere, ebur 35 milliónir rfkisdaíir
auk 7 millíóna er Austurrfki vill hafa í þokkabót, setn
í þessn skyni eldri skttld; þar ab anki tvo flmintn hlnta
af rfkisskuldunutn, sem Datimörk er skyidng ttm; og ab
sömu tiltölu lárt sem hún í fyrra vegna útgjörbar tij
strí&sins, varb þá ab taka; svo ab öllu samtöldu kom-
ast Uortogadæmiu ab koyptu nnt ab fá sig lansa untian
Danmörku og í sauihand vib þýzkaland.
Enn þá or úrábib hver muni verba stjórnandi her-
togadæmanna; þab var því næst, ab jtjóbverjar rnundi