Norðanfari - 01.12.1864, Side 2

60
segir, ab í Iienni sjc ranghcrmt frá sumu, og
svo luinni vcra nm (leira í ritningunni.
Var þá „gufcfræþingiirinn* í upphafi lijá liinu
eilífa almíBUi, svo hann geti gjöft oss betri
grcin fyrir sköpun heimsins, heldur en heilög
ritning gjörir? „Hvar varstu þá“ (Job 38, 4 )
Landi, eba því hártogar þú biflíuna? f>ab er
satt, höfundurinn er ekki myrkur ( máli. Hann
segir, ab Jóhannesar gnhspjal! sje heimskan
sjálf, fari nieb gnblast, láti Krist deyja meö
sjáifhœlni á vörunum. (þessa þýtúng leggnr
h; nn í þessi sigurhrúss orb frelsarans: „þab
er fullkomna?>“). Ilann segir þab liafi valdib
flestum trúarvillum, vakib illdcilur og verib
orsök ti! ýmsra ódábaverka, Ilann gjörir gys
ab hinni höfubprestlegu bæn Krists í gub*
spjallinn, er oss finnst tölub rjett sem af himni
ofan, og rjett sem sýna oss inn í hib ástlieita
lijarta vors sálarhirtis. Hann kallar höfund
gnbspjailsins hinn stærsta lygara og stórbrot-
legan falsara. Hann segir gubspjall þetta hafi
töfrab heiminn, og þvt hafi biskup Martensen
og háskúlakennari Clausen kennt þab kirkj-
unnar tilvonandi þjúnum, sem örgustw viilu-
menn bafi ábur kennt, meb inörgu flcira- Loks-
ins gji'rir höfundurinn gys ab npprísn Iíkam-
anna. Viil hann þá ekki ab allt eblisfar manns-
ins ummyndist og endurnýisl? Vill hann
ekki heidur, meb postulanum, yfirklæbast en
afkiæbast? Djöflnrnir eru þó soltnir í líkami;
þeir urbn fegnir ab fá ab fara í svínin. Höf-
undaiins lielztu hcimildar menn cru: Kirke-
gaard og Stransz, sem reyndu til ab gjöra
alla æfiaögu Krists í gubspjöllunum ab æfin-
týri (Mythe). Vjer tæptum á þetta til þess,
ab landar vorir skuii vara sig vib „stórn bók-
inni“. jrnb er S3gt, ab þcgar Jóhannes post-
uli vildi einhverju sinni ganga í babiiús, en
varb þess var, ab villumaburinn Cerinthus var
þar fyvir, þá liafi postulinn hrokkib til baka.
j->etta á ab kcnna oss ab for'ast ab draga ab
oss andann í óheilnæmu lopti. Hvab kemur
nú til þess, ab höfundur Sstóru bókarinnar“
talar svo hrakiega um Jóhanncsar gnbspjall?
jiab kemur til af því, ab gublegt ebli Krists
cr þyrnir í augum lians. þetta er þab l ib
mikla meinib, er sýkir hann allan. En sje
ekki Kristur meir en mabur, sje iiann ekki
gubmabiirimi, sje Iiann ekki eítt meb föburn-
um, hvernig gæti hann þá verib lausnari heims-
ins, ljós og líf manrianna? Ilann trúir ckki
þessum rniikilvæga Ieyndardúmi guMiræbsl-
unnar. ab Gnb birtist í lio!dinu“, (l. Tím, 3,
16.). Hann trúir ckki manndómsíekningu son-
arins, kallar þc<>sa trúargrcin gublast, kynj-
ata frá hcibiium átrúnaM. Nú vitum vjer, ab
hin gríska og rómvcrska gubafræbi (Theogo-
nie) gjÖibi aldrei gubi ab mönnum, lieldur
menn ab gubum. Ilann frúir því ckki, „sera
er eimnitt einka sætieiki hins kristilega fagn-
abarbobskapar og liinn djúpi og sáluhjálplegi
lærdómur kærleikans, ab sá, er var hjá Gubi
og var Gub, gjörbist mabur og dvaldi meb
oss“. Hann trúir því ekki, „ab þá er Gub
vildi freisa hina glötubu og reisa liina föllnu
kynslób, þá ijct hann aJ/a, þab er sína nátt-
úrti Ijóma yfir þessa veröid, og gróbursetii á
liinum skcmmda stofni ágætan kvist, þann er
ekki var úr þessuin heimi, heldur átti ab
verba lieiminnm ti! ble3sunar“ (Mynsters hugi.
bls. 230. 237.). f>ar eb f „stóru bókinni“ cr
ekki meb einu cinasía orbi ininnst á syndina,
etur hina almennu spillingu, þá er ekki ab
búast vib, ab í henni sje rúm fyrir fribþæg-
ingarlærdóminn, En, Gub minn góbur, hvern-
ig getum vjer, syndugir menn, haft nokkurn
frib vib G’ub, og frib við vora eigin samvizku,
cf oss vantar trúna á fribþægingunni í Jcsú
Kristi? „Ilann er vor fribur“ (Efcs. 2, 14.).
„Hann færbi oss frib vib Gub, frib vib vor
Iijörtu meb, því brot vor bætti“.
Heyrum nú, ors til góbs eptirdæmis, hví-
líkar msctur ýmsir gnbsmenn hafa haft á Jó-
hannesar gubspjalli. Melanchton, samþjón
Lúthers hvfldi á sinni sóttarsæng hugann vib
þessi orb: „svo mörgum sem hann mebtóku,
gaf hann kost á ab verba gubsbörn“ (Jóh. 1,
12.). Rjett undir þab dr. Lúther fól sinn
anda f föbursins hendur, Ias hann sjálfur
skýrt og snjalit þessi orb gubspjaíisins: „svo
elskabi Gub heiminn“. o. s. frv. (Júh. 3, io.).
jvessa ritningargrein var Lúther vanur ab kalla
„litlu biílíuna sína“. I sínu andláti bab prcsta-
öldungurinn sjera Jón, sein var í Möbrufelli,
ab lesa sjer 1. kapítuiann í Jóhannesar gub-
spjalii. þessir trúmenn hafa verib sarna sinn-
is, eins og Herbcr, er l>ab son sinn „ab gefa
sjer einhverja liáleita hugstin, sem hann gæti
vermt sig vib, meban hann vreri ab deyja“.
Mótstöbumönnnm Krists og hans krosslærdóms
hefir þar á móti sjaldnast verið svo Ijett fyrir
hjartauu, þegar þcir hafa áttab fara ab deyja.
Voitairc bab ab ónába sig þá ekki meb nafni
Krists, þegar Júlíanus trúarníbingur fjckk
siit banasár, þá jós hann blúti sínn upp í
ioptib og sagbi: ,,Nú sigraðir þú, iiinn nab-
verski“; já, hann hefir sigrab og mun sigra,
því lians sigurdör er hinn eilífi sannleikur;
hann er þab hib „tvíeggjaba sverbib, er þrengir
sjev milli sálar og anda, libamóta og mergj-
ar“, o. s. frv. (Hebr. 4, i a.),
þab er þó glebilegt, ab hinum lærða landa
vorum, er Iivað þó vera heibvirbur mabur ab
öbru Ieyti en því, er áhrærir trúarbrögbin,
finnst þó eptirlíkingin í N. T. um hinn glat-
aba son eptirdæmis fögur og nýtileg. Guð
gæfi að hann vildi líkjast honum f apturhvarf-
iuu; en þab er sorglegt, hvab tregt þeim geng-
ur ab rata aptur út úr völundarhúsi vantrú-
arinnar, er einu sinni hafa inn í það villzt.
Engin Aríabncs-þrábur mannlegrar speki hjálp-
ar þeim til þess, lieldur einungis Iei?arþrábur
heflagrar ritningar og trúin á gubsorði; ,,í
þínu orbi, Gub minn, sjáum vjer ljósib“ (Sálm.
36, ío ). Vörumst því þann lærdóm, ,,sem et-
ur um sig eins og hclbruni“ (2. Tíin. 2, n ):
.,Gætum liins góba geymslufjár fyrir heilagan
anda, sem í oss hýr“ (2. Tím. 1. 14.). Treyst-
um þessu fyrirheiti Drottins vors, ab ,,kenn-
ingin uin gubsríki muni um gjörvallan heim-
inn boðiib verba“ (Matt. 24, 14.), þangab til
aliir þeir eru frelstir, scm freisib vilja þiggja.
og þessum orbum hans: „hirain og jörb munii
forganga, cn mín orb munu ekki forganga“
(Matt. 24, 3 5.). Kirkja Ivrists niun óhöggub
sianda, „og Iielvítis makt ska! aldrei á hcnni
sigrast“ (Matt, 16, í «.).
Dixi et liberavi animan rrtcam.
Ritað í nóvembermámi'i 1864.
E. Th,
§am(öh 4ál leúitaðar íVatnfara.
Niburl. því vcrbur ab sönnu tkki neitab ab menn
eru hjer í Skagafirðl nokkuð óvanari vib fje-
lagsskap enn í sumum öbrum sýslum, sem
beztar cru í þvf ll’liti, cn þab lítib, sem menn
Iiafa borib hjer vib fjelagsskap og samtök, þá
verbur ekki meb sanni sagt, ab þab hafi farið
hjer mibur eba tekist hjer óheppilegar cnn
sumstabar annarstaðar; það er ckki von ab
menn geíi afkastab eins iniklu, þar sem cfna-
mennirnir eru strjálir og örbyrgbin mikil, eiiis
og þar sem öll velmegan cr í belri blóma; en
nokkru mundi þó rnega hjer til lcibar koma
meb fjelagsskap og samtökum lil ab auka vcl-
megun hinna efnabri og Ijelta sárustu örbyrgb
j hinua fátækari, því þcssi sýsla hefir þú Ií!«a
sína kosti, þar scm landkostirnir cru Iitlir, svo
scm veNursældina, heyskapinn og útbeitina, þú
hún sje ljett.
Jeg sjc því enga ástrebu til að menn láti
letjast hjer fromur enn annarstabar ab reyna
til ab stofna meb sjer satntök og fjelagsskap
til búnabarframfara samkvæmt áskorun amt-
mannsins f áburnefridu brjefi bans, og þab þ'í
síbur, sem hann virbist ab hafa bent mönnunl
á hina þjóblegustn og happasælustu aðferb,
sem verba má fyrir þctta land, því ab minnsta
kosti hvab framfara tilraunir í sveitabúnabi
snertir, þá mun þab affara sælast að byrja
þær ab neban og lialda smátt og smátt upi’"
eptir, eins og hver bóndi er vanur ab gjöra,
þegar hann hlebur tópt ab húsi sínu. jþeim,
scm skammt ern komnir á leib í mentan og
verklegri reynsiu verbur hcntast ab byrja á
hinu smáa, sem þeim cr ekki ofvaxib og ekki
á ofmörgu í einu svo hver tiiraunin spilli ekki
fyrir annnari, á meðan allt cr í barndómi.
Ef svona væri ab farið, eins og amtmanns-
brjefib bendir beinlfnis til, því cnganvegin cr
- æslast til, ab byrjab verti á því öllu í einu,
sein þar er áminnst, þá sje jeg ekki hvab
vjcr getum haft oss til verulegrar afsökunar,
ab byrja ckki þegar undireins á samtökum til
einhvers þess, sem íil búnabar framfara horfir,
ncnra ef það væri einkum þab, ab oss vanti
nógu framtakssama forgöngumcnn til ab koma
slíkum samtökum á í byrjuninni í hverri sveít
|>ó nokkrir mcnn sjou hjer hyggnir og vilji
vel, þá er svo fátt af þeim fjörugu framtaks-
mönnum, scin hafa elju og þrek til ab koma
því inní annara meðvitund og fá þá til ab
byrja á því verklega, sem þeir sjá þó ab vib
mætti koma og á þarf ab Iialda.
Amtmaburinn ætlast nú til ab hreppsíjór-
arnir meb abstob prestanna og hclztu manna
f hvcrri sveit byrji áþessu ; en reynslan virb-
ist nú ætla að sanna, að þessum niönnum sjc
ekki nóg ab lesa og heyra amtmanns brjcfib
til ab sannfærast um nauðsynina og mögu-
leglcikan, eba ti! ab fá þann fjöruga framtaks-
anda, sem útheimtist til þess að koma samtöknm
á fót svo á einhvcrju verbi byrjab, það sýn-
ist því öldungis riaubsyniegt, ab þessir menn,
sem eiga ab veiba frumkvöblarnir í hverjtim
hrepp, komi fyrst saman sem flestir, til ab
hvetja hver annan og Ieibbeina hver öbrum
En hver á að kalla þessa menn saman ? Eins
og þab er aubsjáanlega tilætlun amtmanns, ab
sýslumaburinn skuli verða til ab stofr.a nokk-
urs konar sýslufjclag, meb því að stcfna sam-
an nokkrum mörinum úr hverjum hrepp, þeg-
ar samtökiu eru myndub í hreppnnum, svð
sýnist þab lika vcra siMeiðisIeg skyida sýslu-
mannsins, þegar hann sjer ab menn í fáum
eba engum hreppum skeyta amtmannsbrjcfinu
, verklega, ab kalla þá strax saman helztu menii
úr hverjum lirepp á atmcnnan sýslufund. jrab
er ab sönnu ekki ætlandi til ab sýslumenn
yfirhöfub hafi mciri búhyggindi eba önnur eins
og hyggnir og reyndir bændur; cn þegar
. helztu menn úr sýslunni cru komnir sarnan á
einn fund, þá eru þó sýslumenn líkastir til ab
geta stjórnab slíkum fundi; og ab minnsta
kosti eigum vjer Skagfirbingar þann sýslumann,
sem svo er skarpur, að hann á hægra nteb
enn flcsfir ef ekki aliir sýsiubúar hans, að Ieita
eptir greinilegnm ástæðum fyrir meiuingiiin
manna og uppástungum, samiýma þeim ab
því leyti aubib er og koma síban heiidinni f
formlegan búning, og atik þess, scm iiann á
svo hægt með ab tilfæra hinar greinileguslu á-
stæbur fyrir uppástungum slnum og tillögtim,
þá cr hann svo vinsæll af sýslubúunr sínum,
að þab mundi hafa ú þá hin hcppilcgustu
luif ef þcir heyrtu og sæju, ab honunr vær*