Norðanfari - 15.08.1865, Blaðsíða 1

4. Ált.
— Um leit) og vjer fyrir tilmæli, veiiimi
eptirfylgjancli ritgjörb herra kand. Magnúsur
Eiríkssonar smátt og smátt fcptir því sem rúm-
ib leyíir vi&tiiku í blab vort, tökum vjer þab
hjer fram, ab þab er enga' veginn af því, ab
vjer föllumst á skobanir herra M. Eiríks-
sonar, sem liann lýsir yfir í þessari ritgjörb
sinni, og öbrum ritum sínum, er mi&a til þess
ab vefengja Júhannesar gutspjall og önnur
lielg sannindi, sein eru í sambandi vib þab,
því vjer erum þess konar kenningu herra M.
Eiríkssonar rneb öllti fráhverfir, heldur af hinu,
aö vjer álítum þab sifcfeibislega skyldu vora,
ab lofa herra M Etríkssynf”’e'musinni aíi svara
■ E. Th“. í sania blabi og þessi hefir yrt á
hann, og þess heldur sem vjer erttm sann-
færbir ttni, afe flestir ef eigi allir Islendingar
sjeu eigi svo „valtir eba lattsir í trú sinni“, e&a
þcir veilisltatar, aír þútt þtíir heyri efa lesi
kenntngar herra M. Einkssonar, þá tali þær
þeim eigi hib minnsta hughvarf. Ritst.
SVAR TIL IIERRA „E. TH.„
fvá
Magnúsi Eirfícssyni.
* „í „Norbanfara nr. 30.—31. desember
1864“ finnst grein vifvíkjandi búk minni um
Júh. gubspjall, og hofir önnur eldri grein, af)
nafni „búkafregn“, gcfi?i tilefni tíl hennar. Höf.
hinnar fyrnefndu gieinar helir nú viljab sýna
hæi'i ab ályktanir „búkafregnar-höfnnd.“ „lýsi
gjörræöf og" ofmikiti bfáfrfffti1*’, bg Iíka.'ab sánn-
anir mínar og mútbárur móti Júh, gubspjalli
sje úmerkar. Af því grein þessi er ritub á
samilegan hátt1, og s\f því höf hennar anb-
sjíanlcga befir leilast vib, ab færa svo vfs-
indalegar sannanip á mál sitt sent honttm var
mögulegt, ætla jeg ab svara henni meb nokkr-
um orbum. ,íi’g skal fyrst taia ittn sannanir
höf. fyrir ritvissu gubspjallsins.
Fyrsta sönnunin á þá ab vera sú: ab menn
„í öndverbu a&greindu hinar kanúnisku bækur
frá hinum apúkryphisku, allt ab einu og hib
skæra gull frá úhreinum sora“(?) og „skipta
þeim í 3 ílokka, (komoiogumena, autilogumena
og apokrypha)“, og ab Júh. gubspj. allt af var
sett í fyrsta flokkinn, þab er ab skilja, mebal
þeirra rita, „sem gjörvöll fornkirkjan hafbi
fallizt á meb einurn rúmi, ab væru cptir gub-
spjallamenn og postula Ivrists“. þar sem nú
höf. ímyndar sjcr, ab hin ekta íit haft a hin—
um fyrstu öldum kristninnar verib abgreind
frá þeim óekta eins og hib skæra gull frá ó-
hreinuni sora, ntá af því rába, ad hann lie/ir
ekki minnstu hngmynd, Iworki nm dsigkomnlag
og innihald þeirra rita, sem hjer koma iil
greina, og helduv ekki uni ástœdur þccr c<Ta
orsakir, yegna- hvcrríx mcnn o þcvm itmum áhtu
sum rit clrta, sum óckta.
Rit þau, er menn á þeim tímum eignubu
postulum lvrists eba abstubarmönnum og Ineri-
sveinum þeirra, og hverra sum voru tekin
upp í liib N. T, sum ekki, voru alls ekki svo
gagnstæb cba ólík, ab sumum þeirra yrbi líkt
vib „skært gull-1, stnnum vib „óhteinan sora“.
Sum af þeim gubspjöllum t a. m., sem ekki
1) Jeg segi þetta eiitkum ineb tilliti til greinar-
innar í „íelendingi" nr. 9, frá „gamla klerknum á vest-
nrströndum“, því „klorknrinn" hefir sjeb nm ab skrifa
hana þannig, ab jeg ekki skyldi þnrfa ab svara henni.
AKUHEYUl 15. ÁGÚST 1865.
eru tekin inn í N T., hafa í mörgu tilliti líkst
einhverju af 3 fyrstu gubspj., sem finnast í
því, og lioíbi þvf, eptir áliti „sumra gubfræb-
inga á vorri öld, allt eins velgetab komizt inn í
hib N. T. og hin, eí einhverjair sjerlegar kring-
umstabur helbi ekki orbib til þess, ab þau
guíspjöll, sem vjer höfum, Tengu yfirbor&ib.
Sem dæmi má lijer nefna þab gubspjall, sem
hinir krisfnu gybingar í Paiæstínu notubu, og
sem var kailab : annaf hvorl, gubspjali hinna
hebresku“, eba „gubspjalt hiftna tólf postula“,
eba „Ebíónítanna gubspjall“, eba „Nazareanna
gubspjall11, eba „Mattheusar eubspjall“! þetta
gubspjall segja menn hafi verfb svo líkt voru
Matth. gubspjalli, ab llerri kirkjufebur voru til-
leibaniegir til ab álíta þab HT&ttheusar hebreska
fniinrii1, þrátt fyrir þann mun, sem var
á því og Mattheusar gubspjalli. þab sýnist
því í því verulega ab hafa’* verib eins gotti
þó þab á einstöku stobum væri nokkub frá
brugbib voru Matth. gubspjalli. Sama er ab
segja um önnur rit, því þab mun t. a. m.
vera firbugt aö sýna, í hverju 2 Pet. brjef og
Júdæ brjef eru betri eba kristiiegvi en t. d.
Pólykarps brjef til Philippi borgarmanna, enda
mótmæltu og margir þessum brjefutn á 3.
og 4. öld, þangab til þau loks voru tekin
upp setn kanóni3k rit á seinni hluta fjórbu
aldar.
En höf. sýnist heldur ekki ad vita neitt
um, ad dstœdnr manna til 'ád mótmœla eda
’ *-
kasta þrí eda þvi riti voru oft mjög breyti-
legar á þeim tiina, og ýmsar d ýmsum stödum,
já, stundum gagnstœdar cda aVt adrar i aust-
lœgu en vestlœgn kirkjunni, SVO ab Önnur þeirta
optar en einu sinni áieit þau rit óekta sem
hin áleit ekta, osfrv. pantiig álitu menn t. a.
m. í austlægu Uirkjunni (einkum alexandrínsku
kirkjufebnrnir) btjefib til ltinna'hebresku ritab
af Páli postula; en í vestlægu kirkjnnni höfbu
menn annab álit á því og voru mikib á tuóti
því, þangab til þab seinast á 4. öid var upp-
tekib mebal hinna kanónísku rita. þar á móti
fóru menn í austl. kirkjunni á 3. öld ab mót-
msela Jóh. opinb. og efast um, ab hún væri
skrifub af Jóh. postula, en vel ab merkja fyrst
cptir ad menn fyrir alvöru voru farnir ad
eigna hoinim 4. giidspjalhd, því opinb.bókin
hefir eldri vitnisburbi fyrir sjer en gttbspjaliib,
og hafbi líka veúb vif.tirkcnnd allt fram á 3.
öld. Hjer var því ekki dæmt eptir histórisk-
um vitnum, lteidur ýmsu öbru, Sama er ab
segja um Jakobs brjef, sem sumir mótmæltu.
einna helzt af því, ab þeim þótti þab stríba á
ntóli lærdómi Páis utn trúna. Allt þetta bend-
ir til, bæbi hvab ýmislegar ástæburnar voru,
og líka, ab menn stundum gátu villst í dóm-
um sínum. þ>ab hefir þvf litla þybingu þó E.
Tlt. segi, ab þeir hafi dæmt ritin ,,meb mestu
samvizkusemi og hafi haft betri áhöld en vjcr“,
því þegar menn gá ab, hvernig þeir hafa
dæmt um einstök rit, er hægt ab sjá, ab
þeir hafa farib allt öbruvísi ab, en E Th. hugs-
ar sjer þab.
þessar fáu athngasemdir ættu ab vera nægi-
Iegar til ab sýna, ab ritvissa gubspj. alls ekki
geíur áiitist sönnub meb því, ab þab á 3. öld
1) Mattheus tteör smn sjo, eptir vitnisburÍJi kirkjufebr-
anna, ritaí) sitt gubspjall i liebresku. en seinna heflr
þab verib þjtt af eiubverjum í grísku.
— 49 —
ss,—se.
er ahuennt álitib ab' vcra ekta, því ti! þess
var þab meira en nægilegt, ab svo margir
kirkjufebur og kennarar seinustu 30 árin 2.
aldar, tala um þab og álíta þab skrifab af
Jóhannesi1. Hjer þarf því annara röksemda vib
til þess ab sanna ritvissunana, og þær þykist
herra E. Tlt. hafa fundib, því hann læst geta
sannab, ab til sje históriskir vitnisburbir fyrir
ritvissu gubspjallsins ekki ab eins frá byrjun
2 aldar heldur og einnig 1. öid.
llerra E. Th. byrjar á lgnatiusi, biskupi-
í Antiokiu og scgir: ab ,,hnnn vitni fjoriim
sinnum til þessa gubspjalis11. Hjer hittist nú
svo illa á, ab brjef þau, sem þetta finnst í,
og sem ntenn hafa eignab Ignatiusi, eru fyrir
lönyu sönnud ad vera áckta og skiifud miklu
seinna2. þetta hefir E. Tii. ekki vitab, og
er þab ab vísu yitbandi til vorkunar, þar
sem hann varia nntn hafa haft annab en
gamlar skræbur ab tína úr. En ab þetta er
satt og ekki Iogib upp af mjer, niá sjá af því,
ab engum af hinum lærbustu og mest framúr-
skarandi þýzku gnbfræ'ingum, sem í seinni
tíb haía varid gudsjvjaliid, heftr notab þessi
brjef eba skýrskotab til þeirta. þeim dettur
ekki í Itug ab nefna Ignatíus biskup sem vitni
fyrir ritvissu gubspjallsins.
Santa er ab segja nm C/emens biskup í
Róm. Mikill partttr þeirra rita, er ntenn hafa
eignab lionum, er skrifabur seinna, og enginn
gubfræbingttr nú á tímum nefnir hann Iteldur
sem vitni fyrir ritvissu gubspjailanna. þab væri
nokkub skrítiö, ab hvorki De Wette, Tholusk,
Meyer, Clausen eba neinn af hinutn lærbu
gubfræbingtim í seinni tíb, sem verja gub-
spjallib, skyldi hafa nefnt Ignatius og C/emens
meb einu einasta orbi, ef þab væri áreibanlegt,
''-ab þeir hefbi vitnab um gubspjallib.
Um Jústinus Martýr heli jeg talab í bók
minni og sýnt ab hann ómögttlega hafi getab
þekkt gubspjallib, af því hann hefir langtumlægri
hugmyndir unt orbib (,,Logos“) en gubspjallib;
því þab má t. a. m. nærri geta, ab Jústínus
mundi eigi hafa kallab orbib „jbjón hoimsius
skaparaa hefi i hann þekkt gubspjallib, þv! þetta
kemst ekki saman vib lærdúm þess: ab heim-
urinn sje skapabur „fyrir þab“, þab er ab skilja:
ad þad sjáift sje heimsins skapari (Jóh. 1, 3,),
eins og líka stabur sá hjá Jústínusi, sem menn
hafa álitib citatiu úr gubspjallinu, ómögulega get-
ur verib tekinn úr því, þar sem öll þau orb, sem
eru einkennileg fyrir gubspjallib, vanta hjá Júst-
ínusi í þenna stab (sjá bók mína fals. 445—448).
þau næstu vitni, sem E. Th. nefnir, Atha-
nagóras og Clemens frá Alexandríll, koma fyi'St
frá 170 til 180 eptir Krist.
(Framhaid síbar).
ALþlNGI 1865
var sett laugard. 1. júlí- Til forseta var kos-
inn skjalavörbur Jón Sigurbsson, cn varafor-
1) í fsl. ritlingnum: „Jo'A. gudspjail og lcerdóm-
ur kirkjunnar um Gud“ hefl jeg nefnt helzta or-
Bakir þess, ab metm fórtt ab eigna Jóhannesi gubsp_
pegar þab kom fram á 2. öld, og ab mörgum gebjabist
svo vel ab því (siá bls. 18 — 24).
2) þetta er eitt af þeitn morgu dtemum upp á,
iivad opt rit voru Jöisud einmitt á fyrstu öld-
um kirkjunnar.