Norðanfari - 24.02.1866, Page 1

ð. Án
M 5.-«.
KOllAUABI.
Das Wurt sie sollen lassen stahn,
TJnrl kein'n fíavk clazn haben.
Jjuther.
Jia?! hefir lengi þdtt og mnn lengst þykja
aíialkostur vib sil'abðtina, a& Lúther seíti licil.
litningu í hennar öndverha tignarsess, og túk
þaf) skýlaust fram, ab Hiílian skyldi vera hin
úhultasta leii'arenúra (Canon) og tírslturbandi
prófsteinn f trúarefnum. Jieíta kallast P:incipi-
um forinale; því ekkert getur þab verib ti!
vib hlibina á heil. ritningu, er geti heimilaí)
sjer satna vald og gyldi. f>etta er byggt á
þvf, a?) Iieil. ritning er innblásin af ‘Gu?i, 2.
Tim 3, 16. En í fyllsta skilningi á þetta
lieima om N. T.; því á síbustu tímum hefir
Gtib talab til vor fyrir Sotiinn Ilebr. 1, t.
Engin hafbi andan án mælingar nema Jesús
Kristur í honum b ú a allir fjársjófir spek-
Innar. Col. 2, s.; öll fylling gubdómsins.
Cnt. 2, 9. þab var sjálft orbib sem talabi
orbib. þaí> var Gnb sjálfur, sem vitnabi ttm
Gub, þab var herra eitíffarinnar sem kunn-
gjörbi þab, er hann baffi sjeb og heyrt frá
eilífð. Aldrei iiefir nokkur mabur talab eins
og hann Jóh. 7, 4«. En Jesús Kristur ritabi
ekkert sjálfur, heldur kenndi hann munnlega.
þessvegna eigum vjer allt undir því, ab gub-
spjaiiamenn og postular lians hafi flutt oss
og ritab kenningu hans rjetta og óbrjálaba,
og fyiir því er oss borgib fyrirheit Krisls
um beilagann anda, er skytdi lciba þá
1 allan sannieika og minna þá á al!t, er liann
hafbi kennt þeim Lúk. 24, 49. Jóh. 16, ts.
þess vegna gat Jesfis sagt: þab er ekki þjer,
scm talib, heldur andi föburs ybar, sem /ybur
talar, Matth 10, 20.
Hinn annar mikli kostur vib si'abótina cr
þab, ab Lutlier tók skýlaust fram, ab rjeitlæt-
ingin komi af trúnni. þetta kallast Prip-
cipium materiaie. þetta er meb rjettu kal’abur
gimsteinninn í siíabótinni; því Jesús Kristur
cr mibpúnkturinn og hjartab, í hinni nýju op-
inbcran. Jesús Kristur ljet bvervetna og ský-
laust bæbi frelsi og glötun sáinanna vera komib
nndir trúnni á sjer. þín trú hefir frelsab þig,
sagbi bann optsinnis. Mattli. 9, 33 Lúk. 7, 50.
Santa gjörbti posttilar hans Postgb 2, 38 16,
31. 1 Jóh. 3, as sbr. Jóh 6, 2 0. og alit tjrjefib
til Rómv. ____________
Eptir þe°si fáu inngangs orb ieyfi jeg
mjer mt ab líta yftr svar herra M. Eiríkssonar
til mín í Norbanfara. Hann segist ekki skop-
ast ab sköpunar sögu Mósis, en gjörir þab þó
ab nýju mvb sinni inadæqvat og barnalegu satn-
líkingu Kristur stabfestir þó trúanlegleika
Mósis, þegar hann lætur Abraiiam segja: þcir
hafa Móses og spámennina, trúi þeir þeint.
Lúk. 1G, 19. Af þesstt álykta jeg: ab Móscs
sje fullt svo áreibaniegur rithÖfundur sem hr.
M. E. þf* fer M. E ab fiæba oss á þvf, ab
Alógistainir hafi verib npjii á 2. en ekki 3.
öld e. Kr. Michaelis segir þeir liafi verib á
3. öld; Gverike ttndir lok 2. aldar. þab stend-
ur á sama hverju megin tjebra aldamóta þeir
voru uppi. þab hnekkir ekkert þeim orbum
minum: ab kenning M. E. sje gamall þvætt-
ingur, Schenkel kennari í Heidelberg, segir
um ritvissu Jóh. gubsp. „ab hún sje engan-
vcgin svo óvibunanieg eins og mótnuelanduinir
Játi“. þó hefir hann lært þab af Baur ab ef-
ast um höfitndinn. Hann gctur sjer fil ab gub-
spjall þetta sje ruab frá 10 til 20 árs annarar
aldar e Kr. (Sjá hans Charaktevbild Jesú
1864) og þá víeri komib frarn undir daga
postulans eitis og vjerliöftnn sagt. þessi reik-
andi og ósamhljóba íilgáta Thiibingska skól-
ans, sera M. E. trúir á, vegur lítib gegn sam-
róma vottorbi allrar fornkirkjunnar; þvf þab
er langt frá því ab austlægu og vestlægu
kirkjtinni kirmi ekki saman itm höfnnd 4.
gubspjallsins. I Jóh. 5, 3. er þannig sagt:
I Jerúsalem er laug osfrv. þetta bendir á
þab, ab Jóh. gubsp. var ritab áðstí? eia Jer-
úsalem var eybilögb, 0: 70 árum e. Kr. Nd
er þessi laug grafin undir riístum borgaricnar*.
þá fer hr. M. E. ab vefcngja tilveru djöf-
ulsins. Oss má nægja ab vitna til þess, ab
Kristur talar orbskvibalaust um persónu-
iegan óvin Gubs og manna; hugsum ekki ab
Kristur hafi í þessu hagab orbum síntim eptir
hugsunarhætti þjó'ar sinnar. Hann lempabi
sig aldrei eptir hleypidómttm Gybinganna. Hann
gjörfci pa'b ekki einusinni í þvf sannleiks at-
ribi og sannleiks játningu, sem tilbjó honum
krossinn. Djöfullinn er máttugur f bömum
vantrúarinnar og liefir marga þjóna. í þessu
liggur alvarleg abvörun. En vegna þess ab
syndin hefir ekki sín ógublegu upptök í mann-
inum sjálfum; vegna þess ab hjarta manns-
ins er ekki móÐurskaut syndarinnar: þá var
oudurlatisnin inoguleg I þessu er fólgin hin
mikla huggunin.
Loksins fer hr. M. E. ab rábast á hinn
huggunarrtka uppiisu læ dóm Hann segir:
jeg hafi misskilið orb postulans Páls, já hvab
meira er, hann segir postulanum hafi skjátlast,
Hann álti ab hafa vonab eptir síbustu tilkomu
Krists áður en postuiinn dæii. M. E. segist
lira á 19 öld, og þó sje Kiistur en ekki kom-
inn. Hjer leynir sjer ekki vantrú hinna gömlu
gybinga, er sögbu: tivar er dagttr hans tii-
komu? allt stendur 'ið sama Iljer gleymir
M E. því sorglega, sem aldrei má gleymast,
en sem ætíb vakti fyrir hugskotssjómnn post-
ulanna, nefnilega: ab vjer eigunt ætib ab vaka
og bibja og vera vibbúnir vors herra komu.
Lúk. 12, 40. 21, 38. Pjeiur postuli tekur
bczt málstab bróbur síns gegn öllum þeim,
er umiiverfa orðunt ritniugarinnar þeim til
glötunar. 2. Pjet. 3, 15—ts. Hr. M. E. not-
ar sera ásiæbu fyrir því ab dau'ir rísi ekki
upp þessi oib Krists Malth. 22, 30. (sbr Lúk.
20, 3 6), a'o í öbru iíft verbi niennirnir líltir
englum Gubs En hjer minnist Kristur einasta
á þab ab í öbru lífi eigi giptingar og kyn-
fjölgun sjer ekki slab. Engu ab síbur talar
Kristur hjer um upprisuna sem vissa og ómót-
mælanlega „f upprisunni* segir Krisíur hjer
tvisvar. þetta hlaut líka Kristur að taka fram.
1) þab hefir opt verib íaet, ab Jóh. gnbspjalli bert
ekki saman vib hin gnbspjöllin l lýr.ingnnhi á persónn
Krists. þetta er misskilningur, muimrinn er ab eins
þessi: Jóh gubspjall byrjar á þvf, ab skýra oss frá
Krists „Præexistons" þ. 0. tiíveru hans frá eilífb. Hin
3 gtibspjnllin taka fram hans „Postexistens", þ. e. hvern-
ig Kristor kom og opinberabist í uppfyllingu tímans.
Hann, sem er fyrr en alltCol. 1, iiinn fyrsti og síb-
asti, opinbb. X, 8; hauu hvots útgangur er frá eilffb
Mich. 5, j. þetta eru tvær hlibar af Krista dýrb, er
strá ijósi hver á abra,
Sjí Martensens christcligo Dogmatik, bis. 288 — 289.
— 9 —
við Saduseana scnt neitubu uppristxnni. Hr,
M. E hefir þvi óheppilega jvaiib þenna 6tab.
Rennunt mi sem snöggvast aueum yhr upp-
risu lærdóminn þab mtra flestum vera ijóst,
ab daubinn, eins og hann ttú drottnar, er ó-
náttúra, óebli; uianninuin var ekki áskapab ab
deyja, heldur „umbreytast“, „ummyndasl“.
Eptir þab svndin kom inn f heiminn; og danb-
inn vegna syndarinnar (Róm 5, 12) þá eru
þessi missmíbi og aflögun ákoinin. Ðaubinn
spillti Öllii eðlisfari mannsins og aliri náttúr-
unni. þab er þvf hib háleita verk og vel-
gjörningur Jrsú Krists enduriausnar ab koma
því tll leibar, ab gjÖrvailt eblisfarib nái á síb-
an sfnu Ideali, sinni frummynd, og freisist
undan ánaubaroki syndarinnar og forgengileg-
leikans. þetta er grundvallab, præformerab og
fyrirmyndab í Jesú Krjsts uppristi, eðtir í sigri
hans ytir synd og dauba. I þessum skilningi
kallar postuliiin Krist frvtmhurb mebal margra
bræbra Róm. 8, 29, fruniburð iiimia daubu
Col. 1, 18. og frumgróba 1. Kor 15, 20, Shr.
1. Kor 15, 49. þess vegna segir einnig sami
postuli: að Jesús Ktistur niuni ummynda lík-
ama vorrar Iægingar, svo ab hann iíkur verði
hans dyrbar líkama. Filipp. 3, 21., og annar
postuli segir: Vjer munnm verba honum líkir.
1. Jóh 3, 3. í irúnni á Jesú upprisu krapti
gctum vjer því Gubi sje lof lítib dauban'mob
öbrum augum og tekib iionum meb öbru liug-
arfari iieidur en heibingjarnir, sem hafa cnga
von. I trúnni á Jesú cr broddur daubans
brotinn, en á lundi lifenda er dautinn algjör-
lega uppsvelgdur í sigur, 1. Kor. 15, 5 t. 1
Af því hr. M. E. neitar gubdúmi Krists,
þá rætast á honum þessi orb Lúthers: „ab án
Krists verbur Gub oss óktmnur og liulinn Gub“,
Af því „hann neitar' þr.enningarlærdóminum,
og öllti sem stendur f sambandi við hann“ ;
þá neitar hann þvf, sem er kjarni og mib-
punlitur kristindómsins. Vjer ab vfsu játum
þab fúslega, að vjer getum ekki fuilskynjab
djúp gublegrar vcru þab bíbur þess tíma
þegar vjer fáura að sjá augliii til auglitia;
þegar vjer fáum ab sjá Gub eins og Itann er.
1. Joh. 3, 2. Hin fullkomna þekking kemst
ekki & fyrr en ailt háifverk tekur enda. 1.
Kor. 13, t3. Vjer jálum það fúslega, ab þessi
orb um þrenninguna: persónur, hypostates ; og
þessi samlíking; þríiogar í einu ljósi, eru ekkl
adæqvat nje sambobin orb, en vjer eigum ckki
önnur betri til. En þó þessi vor þekking sja
ófulikomin, þá er hún þó sönn, af því henn-
ar undirstaba er af Gubi og leibir til Gubs,
Vjer liljótum þó ab faliast á þab: ab kærlcik-
ans Gub sjc fielsandi, fribþægjandi, lieigandl
og allt sitt ráb til Iykta leibandi Guð. það
er ekki þýöingarlaust þegar frelsarinn, ferbbú-
inn til hitnins, baub ab skíra allar þjóbir í
nafni (öburs, sonar 0g heilagsanda. Matth.
28, 19. Hjer sje jcg föburinn, sem clskar
mig, soninn, sem freisar mig„ andann, sem
helgar mig. En trúin á þríeinum Gubi sam-
ansafnast í sínu innsta ebli í eitt f trúnni á
1) Vjer cigum meb postulauuin (X. Kor. 15, J#.
kugsa og skilia allt holdlogt, Jarbneskt og forgengllegt
burt frí þeim npprisu líkama sem oss er fyrirheitin á
hinui miklti endursköpnnar liátfb allrar náttúrntinar.
Dm þetta dýrbiega ástand kemst Kristurþannig ab orbi:
þá munn htnir rjettlátn skína sem sól f ríki föburí
þeirra. Mattli. 13, M , 6br, Matth. 17,
AKUHEYRl 24. FEBÍIÚAU 1866.