Norðanfari - 28.11.1866, Blaðsíða 1

Norðanfari - 28.11.1866, Blaðsíða 1
Nomiivrw. 5. ÁK AKUREYHJ 28. NÓVEMBER Í866. M »3.-34. UM SPÍTALAliLUTI AF HÁKARL8ÁFLA MEÐ piL.IUSKIPUM pab er orfci& lyium Ijdst, afc þafc hefit veiifc og er ágreiningur milli amtmaiinsins í Norfcuraintinu og mauna þeirra nokkurra, sem eiga þiljuskip, cr þeir lialda til hákarlaveifca, út af spítalahlut þeim sem amtmafurinn liefir heimtafc, af hákarlsatla þessara skipa. Af á- greiningi þessum hafa næsílifcinn vetur sprott- ifc afc siign iimkvartanir, bæfci frá tveimur momnnn sjer í lagi, út af því, afc spítalahlut- ur var tekin lögtaki hjá þeim afc lillilutun yfirvaldsins, og svo frá ýinsuin öfcrum í Grýtu- bakka hrepp, út aí kröfu þessari yiirhöíufc. Umkvartanir þessar hafa nú farifc til sijúrnar- innar, og er sagt afc sljórnin hafi sent þær aptur amtmanni til álita og skýringar. Mál þetta lreiir vakifc þá eptirtekt — afc jcg fckki nefni þafc ríg —, afc oss finnst öll ástæfca fyrir blafc voit afc skýra nokkufc gjörr frá ágreinings atiifcnnum, þannig afc þeir, sem glöggar sjá, fái tilefni til afc skýra sannleik- ann beíur, og hinir senr vi 11 fara, geti leifcst í allan sannleika. , t Vjer, sem litum línur þe^sar, eruni al- veg lausir \ifc nokkurt fylgi í máli þessu; vjer afc sönnu höfum goldifc nokkra pela og halfpela lil Mifcrufells spítalasjófcs efca læluia- sjófcsins, sem aldrci hefir orfcifc oss tilfinnan- legt, því vjer höfum opt haft mikifc gugn af afc eiga nienn á þiljuskipi og unnum þilju- skipunum yfir höfufc allra fiamfara. En vjer getum saint ekki Iáfc valdstjórninni, þó hún gangi eptir því, sem lienni ber, og viríum hvern þunn, sem fylgir lögunum og gegnir skyldu sinni mefc alúfc. Vjer höfum nú ó- gjörla fijett af umkvörtunum þcirra úr Giýtu- bakka hripp, því vjer erum þeim svo fjarri, en vjer höfum þó heyrt því fieygt, afc kvörtunin út af lögtakinu haíi farifc þess á leit, afc amt- manni væri gjört afc skyldu, afc skila því apt- ur sem tckio var, svo gjaldandi væii skafc- latis. Hinir, sem kvartafc hafa yfir álögunni yfirhöfufc, er sagt hafi boiifc fyrir sig, afc cng- in spíta'alilutur væri tekin hvorki fyrir vest- an nje sunnan, af þiljAiskipum, og ht oitveggju fært þafc til, afc engiu lagaheimild væii fyrir heimtingu spítalahlutarins, en einkum stutt þcssa mciningu sína vifc þafc, afc í.okkiir lög- PAGA RÓBERTS FÚLTONS. (Framh ). Um mikiismessu leyti 1807 var því hleypt af stokkum. þafc lá nokkra daga fyrir akkerum á Húfcsonaielfi nifctir vifc sjávarstönd og iitu menn á þafc misjöfnum augum. Skipifc var vifcliainariaust og eklurt skait á því efca skraut- liús, eins og nú eru á gufuskipuni. Engar voru siglur á því en hár rtykháfur af jarni í siglustafc. þá v ai kunngjört í blöfunum afc skipifc mundi veiía reynt á HufcsonaielD liinn 3, október og faiifc upp tii Aibany, ef þess vævi koslur. ]>afc er lítill bær langt npp mefc fljótinu. Dagurinn nálgaiist er sýna skyiái livort ætlun Róbeits bippnaíist og hann öfclafcist'* heifcur og irægfc fyiir langa n sefcu og strífc efca von lians ónýttist enn> Um þetta lcyti fjekk Róbert brjef Irá vin sínum gamla og velgjörfcamanni Jóel Barlov. Ilann var þá korninn lil Ameiíku aptur og var á feifci.m vestur í lönduni, til afc kaupa jarfcir liuuda nýlendumönruim frá Norfcurálfu. Bijefifc var mikifc viisan.legt. Minntist Jóel cnn á gufu- skipssmffcifc og var tiúarveikui afc J.afc n.nndi heppnast. Til Nýju-jói vikt.r vai og kcn.imi fræfcingar hjer á landi hafi acra skufcun í þessu efni en amtmaíurinn. Hitt annafc, er vjer höfuni frjett úr um- kvöittitiarbijefum þessum, getum vjer livoiki nje 'iijum tíua lil, því þafc snertir svo litifc þetta mál og varla sú inóibára afc þiljuskip eigi afc vera iaus vifc gjaiu þeita, af því þau liaii ekki átt Sjer stafc lijer á Norfcuriandi, þegar iögmálifc um spítaiahlut af hakarlsafla koui Út. Eins og aliir 'ita, er kiafa• amtmaiinsins hyggfc á konungsbrjefi 26. maí 1824, ogkvtfc- ur þar svo afc oifci í annari grein: afc af hverj- urn 10 hákörium, sem veiddir vcría frá einu vorþingi til annars, skuli gjaldast næsta spíiala 1 pottur lysis og iiálíur fjórfcungur af veik- ufcuin hákarli, þó svo, afc skip þau, er áfcur liaía goidifc spítalanum liiut uf fiski-afla á þeim tíma, sem tilskipun 27. niaí 1746 § 19, tiitekui, sje þafc áiifc undanskiiifc hinni af- greifsíunni, svo afc henni einungis verfci iokifc af e i g e n d u nr þeiira skipa sem ann- afchvort verfca útgjöifc eíngöngu til há- kariaveifca eliegar sama árifc til fiskiveifca, cn öílufcu svo lítiis afc ekki varfc á komifc skiptum til spítala. En þegar konungslrjcf 26. maí 1824 kom út, þótti mörgum liart, afc grc-ifca þvflík- an spftalahiut, scm lagabofcifc ákvefcur, af got- um, og tók þá strax áiifc eptir nefniiega 1825, íyrium syslumafcur í Lyjafjaj'^arsýsiu, kanimcr- ráfc sálugi Bricm á n.anntaisþingum þings- vitni um, hvafc áiíta skyidi' mefcal hákari cfca meial íisk a milli tunnufisks og brcttings, og var þá álitifc afc þafc slcyidi lieita mefcal bá- kari, er lieffci 15 finunpottakúta lifrar, er spítalastjóniin, amtmafcur og byskup, mun bafa samþykkt. hefir svo sífcan verifc fylgt þcirii regiu afc láta grcifca hinn lögákvefcna spítaiahlut af hverjum 150 þvílíkum lifrar- kútum, en hakarishiut eptir eama hlutfalli, sctu sje 5 pund af vcrkufcum hákarii af því, cr jafngildir 10 hákarlaslci’okkum. Og íiver getur 11ú veiifc sá þorskur mefcal iögfiæfc- inga afc hann íuiyi.di sjer 0g láti sjer um munn faia, aí miidandi venja, semyfnvöldum er sem hlut eiga afc máli og alþýfu uppruna- lega hefir komifc ásamt um, en sem dregur hifc harfchnjóskuiega úr Iagaboii um einhverja um sama leiti fafcir Róberís í sínum eiindum- En hann vlldi hvorki heyra. efca ’sjá son sinn og vissi Róbert ekki afc hann var þar kominn Um morguninn áfcur cnn gufuskipifc átli afc fara af stafc Ijet Róhert kveykja npp sntmma og og reyndi skipifc; en manngrúinn stófc á landi og glápti á. Faun hann þá galia á spjalda- hjóii skipsins og fjekk gjört afc honum. Kvöldinu fyrir hinn 3. október, sem Ró- bert áleit nú eins og dómsdag sinn hinn fyrra, var hann iieiina lijá Konu sinni og ástvinum og talafci um þafc scm fyiir sjcr gæti legifc daginn eptir. I>á var larifc hart á dyr hans. Honum varfc billt vifc oghljóp á fætur, því hann óttafcist afc gestur mundi færa sjer illa frjett, afc tkip siU væri cm ónýtt, og vr.niafci líiifc á, afc spá yifci hjcr spaks geta. Eann rcif cpp hurfcina og sá afc elda l arlinn af skipinu var I,omiiin. ^* Gengur nokkufc af ?“ sagfci Róbert. „Nei“ Sugci iiinn, „cn i.seiri iá, afc mikifc tjón yrfci“. Sífcan sagfci Iiann frií, cins og hjcr sltal gieina: „oeg rjeri í land í kvöld mifc öfrum manni, til af takja eldivifc j á fundum vifc Evcriingja, scm sagfci vifc sltyldum gata vel — 65 — álögu, og sem vifcgengist hefir uin langan tíma, megi gjöra þafc afc verkum, afc lagabofcifc rniosi þar lyiir nokkufc af rjettaiafii sínu. Kommgsbijefifc ber nú augijósiega mcfc sjer, afc álagai: efca gjaldifc er enganveginn tnifcafc vifc veifci-afcferí ina efca verkfærii, sem biúkað er tii þess afc ná aflanum, heldur vifc aflann sjalfan, Iivert lieidur iiaun er fengin og fiutiur til lands á hyttu, bát, sexæring, tíæring, þilju» hát, „húkortn" tfca gufuskipi. J>afc er afc vorum dórni ekkert tfunarmál, afc spíialinn efca nú iæknasjófciniun á hlut, þó hákarlinn væri veiddur mefc því afc kasta sókninnni út ui' fjörunni. þafc er sein sje afc voru áliti öld- ungis vafaiaust, afc spítalahiuttiiinn liggur á veicinni en ekki veifci-afcferfcinni eía veiii- . vjelinni, og svo vjer nefnum eitt dæmi, þá ef- ar 'íst cngin afc gjald þetta hvíli á hákaria- veifci þeirri sem fæst upp um ís. En sje nú svo afc álagan hvíii á veifc- inni en ekki faiinu, seni \eitt er á, þá er aufcsjefc og ekkeit efunarmál, afc umkvartanir þær, sem út af kröfum amtmannsins eru fprottnar eru alvcg ástæíulausar og iionum heffci verifc láandi heffi liann ekki hirt um þenna vafalausa rjett læknasjófsins, já vjer á- iítum amtmanninn víta verfcan heffci hann ekki krafist hlutarins og, ep'.ir ströngum rjetti, skyidan afc horga þafc; scm vanheimtafc efca óheimtafc væri , læknasjófcnum afc skafclausu. ^jcr vitum nú ekki til, afc nukkurt lagabofc hafi komifc ut sífcan 1824 er geti hr.ekkt gildi konungsbrjefsins frá 26. maí saina árs, og hvafc kancellíbijcf 22. scptember 1835 til sliptaintmannsins yfir íslandi áhrærir, sem rpclamenn!ii:ii“ (:vjer leyfum oss í spaugi aö nerna svo þá, sem neita afc greifca spítalahlut af hákarlsafla mefc þiljuskipum, þar sem hiut- urinn er svo seni peli af hverri lýsistunnu), ekki al!s fyrir iöngu þóttust svo hrófcugir af afc geta borifc fyrir sig; þá látum svo heita afc liafi tillit til spítaiahiutar af þiljuskipum, þó þafc sje full sannfæring vor afc þafc eingöngu ræfci um nýja álögu, er stungifc heffci verifc upp á afc leggja sl.yldi á þiljuskipin; en hver heiivita mafcur getur þá látifc detta sjer í hug, afc þafc hafi getafc numifc úr Iögum konnngsbrjef frá 26. maí 1824. Nei, svo voidugt var kancellí.fc sáluga ekki, þó þafc á sínrm tíma heífci mikifc gufuskipsins, þvi hann heffci hey7rt mann tala tim afc sprengja þafc í lopt upp um nóttina. \ifc rjerum þá strax útafc skjpjnu og ieit- ufci m allstatar í því, Um sífir fundurn viö púfcurtunnu nifcrí farmrúminu, og var kindill í henni en ekki btiifc afc kveykja á. Tunnunni var þegar tieygt í íijótifc eins og geta má nærri og mafcur nokkur handtekinn, sem grunur l’jell á tif þvi hann hafti bcfcifc afc iofa sjerafc vera nppí borg um nottina, haffci og veiifc leyfis- iaust nifcrí farmrúminu um kvúldifc, án þess hann ætti þangafc nokkurt erindi, þafc menn vissu. Hoiin var fluttur til lögreglustjórnar- mnar, en vildi alls ekki me£kenna“. þafc er n jög líklegt afc þessi illræfcistiliauii, hafi veriö íunnin af sömu rótum og hin fyrri, þá skipið vai brennt. Lögfræfcingurinn, sem getiö er um fyrr í þessari sögu haffci fengifc beiskasta hatur á Róberti þpgar hann siapp úr klóm hans. Nú var Iiann oifcinn stóraufugur mafc- ur og mikiis metinn. Hann átti svartan þjón scm var vel vifc Róbert; því liann hafci freis- afc hann eitt sinn í Lundúnum úr höndum skríLins sem gjörfci afcs.íg afc svertingjanum. Er næsta líxlegt afc hann hafi heyrt húsbónda

x

Norðanfari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.