Norðanfari - 31.01.1867, Blaðsíða 3

m5li. fu’í TíansetTfi?) var Iagatölknr, þöít eigi
væri þaí) lfiggjafi , og bin f y I g i s I a u s a (!)
sannfæving iiöfuntlarins getnr eigi komi?) [icirri
þýbing, sem iiann langar til inn í orb brjefsins.
f>á er þab og hinn mesti öþarfi, er iiöf-
nndurinn þykist ætla ab fræba oss á því, aö
'dómsmálaráMierrann danski eigi ekki meb ab
breyta lagaboMnu um spítalátekjur. En á hit't
virbist oss aptur öll þörf aö minna liöfundinn
Og brýna þa& sem bezt fyrir honutn, ab þessi
rábherra heiir þó köllun til þess ab þýba lögin,
og itafa amtmennirnir sjállir optar en eintt sinni
fært sjer þab í nyt og haft gott af. Og þá á
hann eigi síbttr vaid á ab stinga itpp á nýjum
lögttm og álögum. Skuium vjer sanna liöf.
þab ab eins meb einu dætiti, þó honttm, ef tiI
vi 11, þyki þab eigi vel vaiib. í „Tíbindnm nm
Stjórnarmálefni ís!ands“ sjáttm vjer, ab dóms-
niála rábbcrrann 23. íebr 1865 itefir skrifab
amtmötinunum fyrir norban og vestan ttm til-
högun á spftaiatekjtmi. þar skýrir ,ltann frá
því, ab bann árib ábttr bafi skorab á stipt-
amtmann og biskup ab ganga í neínd meb
Ðr. Hjaltalín og Haildóri Fiibiikssyni, til ab
íliuga bæbi þab, livort ástæba væri til ab gjöra
nýjar ákvarbanir utn heimting og mebferb á
spítalahlutum þeitn s e m n ú e r n, og líka
hitt, „hvort ástæba væii tii ab ieitast vib ab
útvega gpítalasjóínum nýjar t e k j u r, t, a.
m. af þilskipum, selveibi, lundatekju, æbar-
varpi og fleirti þess konar*, eem spítalalilutur
hefir hingab til cigi veriö goldinn af. Oss
væri forvitni á ab heyra hvernig hinn ftófhug-
a?i höfundur vill fara meb þessi orb ráb-
herrans.
Margt er skrítib í Harmoníu sagbi karl-
inn Margt kenuir og skrítib fyrir í grein
höfundarins og láturn vjer oss nægja ab brosa
ab því, en vivbum ess ekki til ab anza því.
Á eitt skulum vjer ab eins diepa, af því þab
jafníramt er svo óvenjuiega dónalegt. þab cr
ab uppnefna ókunnuga menn í fjarlægb vib
sig og kalla þá pelamenn, en brjef þeirra pela-
kveinstafi. í fornsögum vorum má finna þess
mórg dtenii, ab þorparar og pútur uppnefndu
heifvirfa menn, en meb því ávann þessi hin
fyrirlitlega kynslób aldrei annab en þab, ab
hún varb enn fyrirlitiegri, og þykir oss furba,
ef liöfutidur greinarinuar, eins og oss viibist,
er hróMtgur af því ab honuni kyppir í þetta
'kyn.
þab er aubsjeb ab höfunduiinti heiir horn
í síbu sýsiumaniianria í ísafjarbarsýslu og þing-
eyjarsýslu, af því hann hetir f r j e t t, ab þcir
heibu annan skilning á lögunum um spítala-
1,1,,tj, Cnri hann sjálfur. Royndar er hann, svo
fi-jettafróí tir sem haiin er, á hábum áttúm um
þab, hvert þessi frc.n sje sönn, en margt
þykist hann þó þar lijá hafa írjett af sýsiu-
möniium þessum ekki líklegra Vjer þekkjum
ekki sýslumann íslirMnga, en .sýslumatin þing-
ey'mga þekkjum vjer svo vel, ab vjer þykj-
umst óhætt mega fullyría, ab ýmsir þcir sem
engu lægra standa, mættu þakka liatningj-
v.nhi, ef eigi væru þeir vftaverbaii en iiann í
noUUmri grein. þab sem höfundurinn þar ab
anki hnýUi' ab amtmönnunum fyrir stinnan og
vestan iyrir vaugá þeirra, hirfculeysi og óreglu
í heimtingu spítaiaiilutar af þiljtiskipum, þa&
láturn vjer ekki ti! vor taka, og liöldum líka
a& þeir sjcu menn fyrir því ab reka af sjer
ámæ'i.
Eitt af því sem höfundinum hefir verib
t __ því aiit hefir hann epiir sögusögn
afa í þessu el'ni — er þab, ab þiijuskipa-
,„dur fyrir vestan Eyjafjörb haii hje.r um
' viljab gjöra þab ab skiiyrbi, abgieibaeigi
alahluti, nema þvf ab ems, ab fje Möbvu-
sspitala yrbi varib eingöngu í þaríir Norbuf-
lands, cn amtmabur hafi afstungib þab sem
von hali verib. En iiefbi liöfundtiiinn nennt
ab kytina sjer málib, áfcur en liann fór ab
skrila um þab, og viljab tletta upp „Tíbindum
um stjórnarmálefni ísiands^, þá hefti liann
getab sjeb af brjefi dómsiiiálastjórnariiinar 26.
sept- 1865, a& amtiiiaiuiinii norbienzki hafci
sjáifur skýrt stjórninni Irá því 7. október 1864,
a& iiann hefbi eigi afstungib, lieldur cinmitt
s æ t z t npp á þetta skilyrti, og þab er þó
vonandi, ab höfundurinn trúi arntmanninum,
ef ab iíkindum lætur. Af þessu sama brjeti
rná sjá, ab amtmaburinn heíir íalib tvísýnt
livernig fara mundi, eí spítaiinn færi í rnál
við eigendur þiljuskipanna út af spítalahlut-
um1. liefci liöfundurinn kynnt sjer þetta og
margt annab þessu líkt, ábtir cnn hann (luna.bi
ab því ab rita grein sína, þá er iíklegt ab
hann heffci annabtveggja látib þab ógjört ab
rita greiniua, eilegar þá gjört hana svo úr
garbi, ab hún hcíbi orfcib honum lil dálítib
minni miniikuiiar heidur en nú er liún, og ekki
eins lagin til [iess ab villa sjónir fyrir þeirn^
setu hann þó læzt ætia ab 1 e i & a í a I i a n
s a n n 1 e i k a.
þiljuskipaeigendur í Grýtubakkahrepp.
*
* *
þa& sem vjer fyrst vildnm leyfa oss ab taka
fram vib þessa grein cr þab, ab oss virbist
svariö cngtin veginn svo úr garbi gjört, sem
vjer liefbum búizt vib úr þcirii átt, hvafcan þab
er komib, og oss virbist því niifcur þab bera þess
órækan vott, ab ge&shræi'ing liali um of rábib
penna liöfundariris, og villir þab fremur en greifcir
götu sannleikans. Vjer viijum reyna til a&
verba höíundinura dálítifc samferfca á liatis
miklu menntunarleifc, því a& líkindum hefir
hanu ekki þrætt dónabraut þá, er hann ber
oss á brýn a& vjer förum.
Fyrst nýr liöl'undurinn oss þar um nasir, ab
vjer höfum ekki átt föng á því aÖ rita um
þeita efni af því vjer höfum frjett allt á skot-
8pónum, en þó ber itann ekki við afc lnekja
neitt af því sem vjcr liöfutn ltaft úr nmkvört-
un þeirra hákarlaskipa cigenda. Er þetta ekki
eitthvert Örþriisráfc? til þess afc reyna til afc
láta menn haida afc vjer höíum rangliermt
En þetta bragfc er vart bofciegt dóntim, og þab
rengir enginn sögusögn vora, fyrst höfundur-
inn dyrlist þess ekki.
{>á kemur nú fyrst frie'«!a frá h'cif og
hún er sú, afc brjef Grýtubakkahrepps búa til
dómsmálast. um spítaiahlut aí þiljuskiputn itafi
ekki verifc umkvörtun lieidur fyrirspurn
um þafc liver afc sje rjettur skiin-
u r 1 a g a n n a u m s p í t a 1 a h I u t i —■
þetta þykir þeim ckki tihökumál. — þafc þótti
fágæt heimska hjá karlinum er iiann spur&i:
hvafc skírfci presturinn hana dóttur inína, en
nú heíir höf. borb á móti því, ab barnib
hans eba hrjeíiö til dómsmálast. lieiti þab, sem
hann þó sjalfur hefir skírt þafc meb orfcalagi
og cfni þess, því brjefib cr fullkomin kæra, og
1) þafc er bezt afc talta af tvímieHn, oj hafa allt orfc-
rjett eptú dómsiuálastjórninni sjálfri, cins og lniii hefir
eptir auitmanriimim, en þá segir hiín á þessa leifc: ,,{>jer
hafifc tekifc (þafc) fram (lierra amtmafctir), afc ef liinn
áfcur nefndi firskurfcur dómsniálastjórnarinnar (nm 150
rd. er Miifcrufellsspítali skjldi endurgjalda liörgsHnds
og Kaldafcaruese-spítala) væri framkvanndur, þá mnndi
af því leifca. afc þeir S"m eiga þiljuship í Nnrfcur- og
Austurumdæminu — en þeir liafa skuldbiindifc sig á
sáttafmiduni til afc gjalda spítalahiiit af hákariaveifcum
sínuui, þó mofc því skilyrfci, afc fje Möfcurfellsspítaia
einmigis sje varifc Norfcur- og Anstmiimdæmiun í hag
og fvrir engaa mun til þess afc stofna spítala (íteykja-
vík ofca til læknakennslit þar — nittiidtt sknrast uudan
afc borg* gjald þ 'tta framveftis, en þafc er lijor mn bil
10,0 rd. á áii, nj yrfci spitalinn þ>á, til þess afc fá skafca
sinn bættau afc fara í mál vifc þá, sein úvfst er hvornig
færi“.
er í því taiab um þvingun og Iagaleýsi og
segjast hiutafceigendur naufcugir hafa látifc tii-
leifcast í b r á fc i n a afc heita því umrædda
gjaldi til þess afc komast hjá hre&um; telja
þeir mefcal annars sem ástæ&u fyrir gjald-
tregbu sinni „ a b hjer var ekki beitt
n e i n u m v i s s u m 1 ö g u m , h e I d u r
leg&i embættisvaldib oss undir
þá álögu, sem oss virtist vera
t i 1 b ú i n e p t i r þ e s s e i g i n g e & -
þ ó t t a Oss vir&ist nú þessi málsgrein veva
næg sönnun fyrir því ab brjefifc hlýtur afc
lieita kæra, og eru þó sumar málsgreinar þess
ekki nærgætnari vifc sóma amtmannsins. þar
efc nú brjefifc heiiir annafc en fafcir þess hjeit,
getur ekki fræfcsla höf. um lfigmæia fyrirspurn
átt hjer vífc og fellur tim sjálfa sig.
í endan á þcssu ágreinings atribi voru
viljum vjor nú leyfa oss a& setja kafla úr
brjeíi þvf, er fymun hveppstjóri í Grýtubakka-
hrepp Einar Ásmundsson í Nesi reit amt-
mainsi um ieib og hann sendi hifc skýiausa og
skilmálalausa ioforfc Höffchverfinga um afc borga
spftalahlutinn ekki í b r á fc i n a heidur um al-
vcg ótiltekinn tfina og oss finnst mefcan þeir
ætti skip og er brjefifc dagsett 31. ágúst 1S61.
Hinn riilægni Eiiiar Asmundíson komst
þannig a& orfci:
„Eptir beifcni iicrra amfmannsins heíi
jeg nú fengib eigendur híkarlaskip-
anna hjer í Grýtubakkahrepp til afc rila
nöfn sín undir sknidbindingu sem fyig-
ir lijer meb til afc grcifca framvcgis spí-
tala hlut af hákarlsafia saiakyóBmt því
sem lögia bjóöa nicb þeirri sanngjörnu
tilbreytingu, afc í sta&inn fyiir liákarla-
tölu. komi lifrar mælir, þannig afc 15
fimmpotla kútar sje álitnir, a& samsvara
einum hákarli*.
þctta eru skrifub orb raefc eiginhendi Iicrra
Einars Ásmundssonar, sem flestir teija for-
vígismann Höfbhverfinga og mun cnginn gjöra
honum þær getsakir, a& hann gegn sannfær-
ingu sinní kalli þab lögum samk\æmt sem
eptir álti hatis er gagnsiætt lögum og nefni
þab sanngjarna tilbreytingu, sem cptir skofc-
un hans væri tómt embættisgjörræbi, en þó
liefir liann mefc öfcrum ritafc nafn sitt undir
klögnn Höffchverfinga til stjórnarinnar yfir
rangiæti amtmanns. þafc cr hart fyrir siíkan
merkisiuann a& komast srona í mðtsögn vib
sjáifan sig og mætti þafc vart ælla honum afc
hann gegn betri vitund sinni liali komifc þilju-
skipaeigendum í Grýtubakkahrepp lil þess ai-
veg skiiyrfcislaust og óskorafc afc gangast und-
ir ólögmæta kröfu amtmanns um spítalaliiut-
inn.
Hina skiiyr&istausu skuidbindingu Hðffc-
livei'Gnga hal'a alis undirskrifafc 12 skipaeig-
eigendur og helir rneiri hluti þeirra ritafc nöfn
sín undir kæruna og þar á mebal prófastur-
inn i Laufási. Vjer skjótum ókvíönir til al-
mennings dóins afc meta siíka breytni vifc yfir-
vaid sitt.
þi bcr höf. oss á brýn, a& vjer um leifc
og vjer færfcum til efnifc úr konungsbrjefi 26,
maí 1824, liöfum snúifc vifc á þvf lieitunni ow
afc vjer höftttn nefnt þar Bskip“ sem konungs-
brjeíið neftiir „bá(a“. þafc er satt afc vjer
nefndum skip en hitt er mitur rjett hermt a&
konungsbrjefifc nefni „báta“. Vjer höfum nú
reyndar ekki sjefc neina löggilda þýfcingu þessa
konungsbrjefs á ísienzku nema eptir landsyfir-
rjettinn og getur hver sem vill lesifc hana í
Klausturpóstinum gamia, en oss þótti mefc öilu
óliætt afc fy’gja þoirri þýfcingu þar efc lands-
yfirrjetturinn eptir konungsúrskurfci 2. ágúst
1802 hal'fci fyrrmeir lijer á landi þýfcingu laga-
boba á hendi, en ( þcirri þýfcingu er brúkafc